Northerngods.freewb.hu

Az Északi Istenekért!!!

Voluspå

1.
Um ljod bed eg alle
helga lydar,
store og småe
søner åt Heimdall.
Det vil du, Valfader,
at vel eg fortel
frå fyrndeheim
det som fyrst eg minnest.

2.
Jotnar eg minnest
i upphav borne,
dei som fordom
meg fostra hadde.
Nie heimar,
nie innvere,
heilagt stortre,
fyrr det spratt or mold.

3.
årle i old
var det Yme bygde;
Korkje sand eller sjø
eller svale bylgjur;
jord var ikkje,
upphimmel ikkje;
var Ginnunga-gap,
men gras var ikkje,

4.
Fyrr Burs søner baud
bøar seg lyfte,
dei som Midgard
mætan skapte.
Sol skein sunnan
på steinar i sal,
då grodde grunnen
med grønan lauk.

5.
Sol kom sunnan,
syster åt månen,
slo høgre handi
um himmelhestar.
Sol ikkje visste
kvar salar ho åtte,
Måne ei visste
kvar makt han åtte,
(stjernur ei visste,
kvar stader dei åtte).

6.
Tivar alle
på tingstolar gjekk,
dei høgheilage
heldo rådlag:
natt og near
namn dei gåvo,
morgon likeins
og middags-leite,
undorn og aftan,
til år å rekne.

7.
Hittast æser
på Idavollen,
og horg og hov
høgt dei timbra.
Dei avlar lagde
og eigner smidde,
dei tenger laga
og tòlar gjorde.

8.
Med tavl på tunet
dei trøydde seg glade
- var deim visst ikkje
vant på gull -
til tri der kom
tusse-møyar
med avle og age
frå Jotunheimen.

9.
Tivar alle
på tingstolar gjekk,
dei høgheilage
heldo rådlag:
kven skal drosen
av dvergar skapa
or Brime sitt blod
og hans blåe leggjer.

l0.
Vart Modsogne skapt,
mætast var han
av dvergar alle,
men Durin dernest.
Dei manna-skjepnur
mange gjorde,
dvergan, or jordi,
som Durin det sagde.

11.
Nye, Nide,
Nordre, Sudre,
Austre, Vestre,
Altjov, Dvalin,
Nå og Nåin,
Nipung, Dåin,
Bivur, Bavur,
Bombur, Nore,
Ån og Ånar,
O-in, Mjødvitne.

12.
Vegg og Gandålv,
Vindålv, Torin,
Trå og Tråin,
Tekk, Lit og Vit,
Ny og Nyråd,
no hev eg dvergar -
Regin og Rådsvinn -
retteleg nemnt.

13.
File, Kile,
Fundin, Nåle,
Hepte, Vile,
Hanar, Sviur,
Billing, Brune,
Bild og Bure,
Frå, Hornbore,
Fræg og Lone,
Aurvang, Jare,
Eikinskjalde.

14.
Der tid til dvergar
i Dvalins fylgje
for manna-lyden
til Lovar å telja.
Frå Sals steinar
ut dei sette
millom Aurvang-stader
og Joruvollar.

15.
Der var Draupne
og Dolgtrase,
Hå, Haugspore,
Levang, Gloin,
Dore, Ore,
Duv, Andvare,
Skirve, Virve,
Skavid, Åe.

16.
Ålv og Yngve,
Eikinskjalde,
Fjalar og Froste,
Finn og Ginnar;
kjent skal vera,
med folk er i verdi,
langfedrar alle
i Lovars ætti.

17.
Til tri der kom
av tjodi denne
høge og hæve
æser til husar.
Fann dei på land
lite maktande
Ask og Embla
utan lagnad.

18.
Dei åtte kje ande
eller åthug hadde,
korkje let eller lag
eller livsens varme.
Ande gav Odin,
åthug Høne,
let fager Lodur
og livsens varme.

19.
Ask veit eg stande,
heiter Yggdrasil,
høgt tre, vatna
med kvitande våg.
Derfrå kjem dogg
som i dalane fell.
Stend alltid han grøn
yver Urdar-brunnen.

20.
Derfrå kjem møyar
mangt vitande
tri frå den sal,
under treet stend.
Urd het den eine,
den andre Verdande,
dei runeskidur skar,
Skuld den tridje.
Dei lov lagde,
dei liv kåra,
for manna-lyden
dei lagnad segjer.

21.
I aust sat gamle
jarn-gygri
og fødde der
Fenres ungar.
Ein vert umfram
av alle desse
solar-tjuven
i trolle-ham.

22.
Matar seg mett
på manna-lik,
um gude-gardar
gøyser han blod.
Svart vert solskin
sumrane etter,
vèret vålyndt.
Vita de enn eller kva?

23.
Ho folkstrid i heimen
den fyrste minnest,
då dei Gullveig
med geirom støytte,
og i Hårs hall
dei henne brende.
Dei tri gong brende
den tri gong borne.
(ofte, ei sjeldan,
då enn ho lever).

24.
Dei Heid ho kalla,
der til husar ho kom,
spåvise volva.
Vakte ho gandar,
med seid fór ho stødt,
seida med ihug,
uneleg alltid
for illkyndt kvende.

25.
Tivar alle
på tingstolar gjekk,
dei høgheilage
heldo rådlag:
kvåre skal æser
av-låt gjeva
eller offer alle
gudar eige?

26.
Spjut heiv Odin
og skaut i flokken,
det var folkstrid
den fyrste i heimen.
Broten vart bordvegg
i Åsa-borgi,
vaner på opne
vollar sprungo.

27.
Tivar alle
på tingstolar gjekk,
dei høgheilage
heldo rådlag:
kven hadde lufti
med løynsvik blanda
eller jotun-ætti
Ods møy gjevi?

28.
Einast Tor der tok i,
tròten av harm;
han sjeldan sit
når slikt han fretter.
Upp gjekk eidar,
ord og lovnad,
sætter alle
som sannfeste var.

29.
Veit ho Odins
auga er løynt
i den mæte
Mimes brunnen.
Mjød drikk Mime
morgon kvar ein
av Valfaders pant.
Vita de enn eller kva?

30.
Veit ho løynd er
Heimdalls ljod
under heilage
heidra treet.
Yver vert sprøytt
stride fossar
av Valfaders pant.
Vita de enn eller kva?

31.
Ho einsam sat ute
då Ygg der kom,
åsa-gubben,
og i augo henne såg:
" Kva mun du meg frega,
kvi freistar du meg?
Alt veit eg, Odin,
kvar du auga løynde."

32.
Gav henne Herfader
haugar av gull,
ringar, fé[--muner,
at ho frøde segje]
og løyndomar
i ljoset bere.
Såg ho høgt og lågt
i heimar alle.

33.
Såg ho valkyrjur
vidan komne,
greidde te ride
åt gude-tjodi.
Skuld ho heldt skjold,
Skogul var med.
Gunn, Hild, Gondul
og Geirskogul.

34.
Eg såg for Balder,
bjarte guden,
Odins sonen,
orloga løynd.
Var han vaksen
høgt yver voll,
mjuke, fagre
mistel-teinen.

35.
Vart av teinen,
som tottest so grann,
skadeskot stygt,
Hòd han skaut.
Men Frigg ho grét
i Fensalom
yver våden i Valhall.
Vita de enn eller kva?

36.
Då mun Våle
vå-bandi snu,
heller hardgjort
var hapt av tarmar.

37.
Såg ho bunden kulten
i kjelde-lunden,
sviplik sviklyndte
Loke-sellen.
Sit der Sigyn;
men storleg glede
ho visst ikkje hev.
Vita de enn eller kva?

38 (H. 31).
Garm han gøyr
fyre Gnipa-heller,
festet slitnar,
og Freke han renn.
Fram ser eg lenger,
fulla kann eg tala
um ragnarok,
ramt for sigtivar.

39 (H. 32).
Sat der på haugen
og slo på harpa
gygre-hyrding,
glade Egde.
Gol um honom
i gagle-skogen
fager raud hane,
som Fjalar heiter.

40 (H. 33).
Gól yver æser
Gullinkambe,
som hjå Herfader
heren vekkjer.
Ein annan gjel
i jordi nede,
sótraud hane,
i salom åt Hel.

41 (H. 34).
Sal ser ho stande
frå soli vend
på Nå-strandi,
mot nord snur døri.
Fell eiter-dropar
inn um ljoren,
kring salen slengjer seg
orme-spordar.

42.
Å fell austan
um eiterdalar,
full av saks og sverd,
Slid heiter ho.

(H. 35).
Ser ho der vada
i straumar tunge
menn meinsvorne
og mordvargar
og den som maktstel
annars møy.
Der saug Nidhogg
nåekroppar,
varg sleit i lik.
Vita de enn eller kva?

43 (R. 37).
Stod det i nord
på Nidavollar
ein sal av gull
for Sindre-ætti.
Ein annan stod
på Ukolne,
jotuns bjorsal,
han som Brime heiter.
Garm gøyr høgt
fyre Gnipa-heller,
festet slitnar,
og Freke han renn.

44 (H. 37-38).
Hardt er i heimen,
hordom kaldleg,
øks-old, sverd-old,
skjoldar klovna,
vind-old, varg-old,
fyrr verdi stuper,
grunnen gjallar,
gygrar fljugande.

45 (H. 37-38).
Brødrar kvarandre
banesår gjev,
systrungar dei
skyldskap spiller.
(Frendskaps-bandi
er brostne alle.)
Mun ingen mann
sin målsven spara.

46 (H. 39).
Mims søner spelar seg,
men øgjes-slåtten
gjeng på giddande
gjallar-hornet.
Høgt blæs Heimdall,
set horn til vêrs.
Mæler Odin
med Mims hovud.

47 (H. 40).
Skjelv Yggdrasils
ask standande,
ym aldrugt tre.
Men jotun losnar.
Hustrar alle
på hel-vegjer,
fyrr enn Surts
skylding det gløyper.

48.
Koss er med åsom,
koss er med alvom ?
Gnyr Jotunheim all,
æser er på tinge;
dvergane styn
fyre steindørom,
veggbergs vise menn.
Vita de enn eller kva?
Garm gøyr høgt
fyre Gnipa-heller,
festet slitnar,
og Freke han renn.

49 (H. 43).
Rym èk austan
med upplyft skjold,
Jormun-gand snur seg
i jotun-sinne.
Orm skjek kvirvlar,
men ørni klikkar,
slit i nå-ar;
Naglfar losnar.

50 (H. 44).
Skip fer austan,
skrida mun Muspells
lydar på hav,
men Loke styrer.
Heile fylgjet
etter Freke sleng.
Med deim er bror
til Byleist i lag.

51 (H. 45).
Surt fer sunnan
med svidande eld,
det skin av sverdet
so soli bleiknar.
Grjotbergi gnett,
gygrane skvett,
menn på helveg hastar,
himmelen klovnar.

52 (H. 46).
Atter sorgi
sår fær Lin
då Odin fer av
skal ulv vega
- og Beles bjarte
bane mot Surt;
der mun Friggs ven,
den kjære falle.

53 (H. 47).
Garm gøyr høgt
fyre Gnipa-heller,
festet slitnar,
og Freke han renn.

54.
Då kjem den store
Sigfaders son,
Vidar vega
skal valdyret.
I Kvedrungs sonen
sverdet han høgg
heilt til hjarta,
og hemnd er faren.

55.
Kjem den storfræge
son åt Lodyn,
Odins sonen,
vil ormen vega.
Han legg til med makt,
Midgards verjar.
Og frå heimane
folki rømer.

56.
Det gøyser eitr
og gneistar sprutar
or gapande munnen
på Midgards-ormen.
Gjeng fet nie
Fjorgyn-sonen,
gruv, frå globeitte
glyme-beistet.

57.
Sol mun svartne,
sig jord i hav,
av himmelen kverv
klåre stjernur.
Eimen gøyser,
og elden sleikjer.
Logar leikar
lukt til himmels.

58.
Garm gøyr høgt
fyre Gnipa-heller,
festet slitnar,
og Freke han renn.

59.
Ser ho upp koma
andre gongen
jord or havet
atter grønklædd.
Fossane fell,
flyg ørn yver,
ho som på fjell
fisken veider.

60.
Hittast æser
på Idavollen,
um leide lindorm
dei lenge talar,
legg seg på minne
lagnads-burdar
og Fimbul-tys
forne runer.

61.
Då mun atter
undersame
tavlur av gull
i graset finnast,
som dei åtte
i upphavs-tidi.

62.
Då mun åkrar
usådde vekse.
Ilt mun batne,
Balder han kjem.
Hòd og Balder
bur på tufti
i valtiva-ve.
Vita de enn eller kva?

63.
Tun-tre Høne
trygg kann velja,
og brødre-søner
byggje saman
i Vindheim vidan.
Vita de enn eller kva?

64.
Sal ser ho stande
fagrar enn sol,
med gull er han takt,
på Gim-lé.
Trivst der tyde
trugne lydar,
mun i alder og æve
ynde njote.

65.
Då den store
stig på domstolen,
han frå det høge,
som heimen styrer.
Han saker sætter
og domar sèt,
sèt vé som alltid
vara skal.

66.
Kjem den dimme
draken fljugande,
fråne-orm, nedan
frå Nida-fjelli.
Ber lik i fjørom,
flyg yver voll
Nidhogg nåbleik.
No mun ho søkke.



Håvamål

1.
Augo du bruke
fyrr inn du gjeng,
i kot og i kråom,
i kot og i krokom.
For der uvist å vita
kvar uvener sit
fyre din fot.

2.
Sæl den som gjev!
Gjest er inn komen,
kvar finn han sess åt seg?
Brå vert den
som på brandom skal sitja
og føre ærend fram.

3.
Eld han tarv
som inn er komen
og um kne kulsar.
Til mat og klæde
den mann hev trong
som hev i fjell fari.

4.
Vatn og hand-duk
han ventar å få,
når til bords han vert beden.
Syn godlaget fram,
so greidleg du kann,
med ord og attbeding.

5.
Vit han tarv
som vidt skal fara;
der mangt heime høvelegt.
Til bisn han vert
som veit for lite,
når han sit med kloke folk saman.

6.
Av sin eigen klokskap
kyte ingen,
men ver håvàr i hug.
Når du gløgg og tagal
i gardane sviv,
du kjem ikkje brått i beit.

7.
Grannvar mann,
til gjestebod komen,
tegjer med andre talar.
Lyder med øyro
og med augo skodar,
veltenkt og fyre var.

8.
Sæl er den
som seg mun vinne
fagre ord av folk.
Endå det er
ymist med det
du eig i annan manns barm.

9.
Sæl er den
som sjølv mun eige
livsens hugnad og heider.
For ofte hev menn
ille råder
aust or barmen hjå andre.

10.
Betre byrdi
du ber kje i bakken
enn mannavit mykje.
Der betre enn gull
i framand gard;
vit er vesalmanns trøyst.

11.
Betre byrdi
du ber kje i bakken
enn mannavit mykje.
Med låkare niste
du legg kje i veg
enn ovdrykkje med øl.

12.
Inkje so godt
som godt dei segjer
er øl for manna-ætt.
Di meir du drikk,
di mindre vit
mun du i hausen hava.

13.
Gløymsle-hegren
yver gildet sit,
han makt-stel mange.
I fjørene hans
eg fjetra vart
i garden hjå Gunnlòd.

14.
Øren vart eg
og ovdrukken
hjå den frode Fjalar.
Best er gildet,
gjeng du ut att
heil i sinn og sans.

15.
Klok og tagal
skal kongsson vera,
frøklegt gange han fram.
Gladvær og fjåg
kvar gut skal svive
til sin døyande dag.

16.
Ein stakkar tykkjest
han støtt må leva,
når han strid mun sky.
Men alderdomen
gjev ingen mann fred,
um sverd honom sparde.

17.
Kópen glanar
når til gilde han kjem,
fumlar fåmen og mullar.
Så snart han ein slurk
av skjenken fær,
då utan stans han sullar.

18.
Han eine veit,
som vide reiser
og um millom folk hev fari,
kor vel sin hug
han held i taum,
kvar som veit kva vit er.

19.
Spar ikkje mjøden,
men med måte du drikk;
seg det som tarvst eller teg!
Ikkje nokon
neise deg kann
for du tidleg vil kvile um kveld.

20.
Ov-etar, um han
ikkje seg sansar,
ét seg sin bane-beig.
Mang ein tull
vert for magen sin
til lått millom kloke karar.

21.
Bølingen veit
når frå beite han skal
koma heim um kveld.
Men ovnøyta, ho
aldri veit
å høve mage-mål.

22.
Vesal-mannen
og mein-kroken
alltid lastar og lær.
Ikkje han veit
det han vita turvte:
han sjølv hev last og lyte.

23.
Vitlaus mann
vaker all natti
tenkjer både upp og ut.
Han er trøytt og mod
når morgonen kjem,
og alt er flokut som før.

24.
Vanklok mann
trur vel um alle
som hugblidt mun helse.
Ikkje han ser
at dei snoror legg han,
når han sit med kloke saman.

25.
Vanklok mann
trur vel um alle
som hugblidt mun helse.
Det ser han fyrst
fram til tings komen,
av frendar eig han få.

26.
Vanklok mann
veit alt, han trur,
der millom bergi han bur.
Men når framandfolk
honom finn,
rådlaus røynest han då.

27.
Vanklok mann
som vankar ute,
det er tryggast han tegjer.
At lite han veit,
det vitrast ingen,
utan for mykje han mæler.

28.
Frod den tykkjest
som frega kann
og sjølv eitkvart segja.
Ikkje nokon
av løyner det
som ut er ført millom folk.

29.
Ovnøgdi mæler
den som aldri tegjer,
burt i hyr og heim.
Ei radmælt tunge
som låkt er tøymd
ofte seg ugodt gjel.

30.
Til narr skal ingen
ein annan hava,
um på gjesting han gjeng.
Ofte synes klok
den inkje vert spurd,
når trygt i ro han ruggar.

31.
Tykkjest gjest klok
som tek til sprangs,
når i gilde han gjest hev hædt.
Han veit ikkje fullvel,
den som flirer i laget,
um han ikkje range folk råkar.

32.
Mange gode
grannar du finn
som alltid må antrast i gilde.
Upphav gjerest
til æveleg strid,
når gjest er rang imot gjest.

33.
Ein dugleg åbit
skal du eta jamleg,
når du på gjesting vil gange.
Då slepp du sitja
svolten og keid,
so du maktar lite å mæle.

II.

34.
Umveg er jamt
til utrygg ven,
um midt i bygdi han bur.
Men beinvegar gjeng
til den gode venen,
um han er langt av leid.

35.
Gange skal du,
gjest ei vere
alltid på einom stad.
Ljuv vert leid
som lenge sit
kyrr på annans krakk.

36.
Eit lite bu
er betre enn inkje,
heime er kvar mann herre.
Hev du geiter tvo
og ein tausperra sal,
då tarv du ikkje tigge.

37.
Eit lite bu
er betre enn inkje,
heime er kvar mann herre.
Hjarta bløder
når beda du skal
um mat til kvart eit mål.

38.
Våpni sine
skal mann på vollen
ikkje gange eit fet ifrå.
Uvisst er å vita
når på vegom ute
det spyrjast kann etter spjot.

39.
Ingen so gjevmild
og gjestmild eg fann,
han tok ikkje gåvor og takka.
Eller so gjev-sæl
med godset sitt,
han ei lika med løn du takka.

40.
Eigni di,
som du avla deg hev,
treng du kje spara for deg sjølv.
Tidt til leide folk gjeng
det til ljuve var tenkt,
mangt verre gjeng enn ein vonar.

41.
Med våpen og klæde
skal vener gåvast,
det vert på dei sjølve synt.
Likt gjevande
lengst er vener,
um elles alt seg lagar.

42.
Venen sin
skal ein vera ven
og løne gåve med gåve.
Til lått skal mann
med lått svara
og møte ljuging med lygn.

43.
Venen sin
skal ein vera ven,
honom og hans ven.
Men med uvens ven
venskap halde
høver kje fagna folk.

44.
Veit du ein ven
som vel du trur,
og du hjå han fagnad vil få:
gjev han heile din hug
og gåva ei spar,
far og finn han ofte.

45.
Veit du ein annan
som ille du trur,
og du fagnad vil likevel få:
du fagert mæle,
men falskt tenkje,
og ljuging møte med lygn.

46.
Eit ord til um den
som ille du trur
og ikkje kann lit til leggje:
læ skal du med han
og låst vera ven;
lik vere gåve og løn.

47.
Ung var eg fordom,
eg einsaman fór,
vegvill då eg vart.
Rik eg tottest
når eg råka einkvar;
mann er manns gaman.

48.
Milde, modige
menn lever best,
dei ét seg sjeldan sut.
For alt ottast
udjerv dreng,
gjerug gryler når han fær.

49.
Klædi mine
kasta eg til
tre-menn tvo på voll.
Kaute karar
med klædi dei vart,
neist vert naken mann.

50.
Turkar toll
som i tunet stend,
det hjelp korkje bork eller bar.
So er kvar mann
som kjærleik vantar,
kvi skal han lenge leva!

51.
Heitar enn eld
brenn hjå ille vener
fem dags fagnad.
Men det sloknar
når den sette kjem,
då all venskap versnar.

52.
Ikkje tarv gåvor
so gilde vera,
ein ofte fangar lov for lite.
Med ein liten braudleiv
og læta i staupet
eg fekk meg ein felage.

53. (57)
Brand brenn av brand
til brunnen han er,
loge kveikjest av loge.
Ved rødor ein mann
med menn vert kjend,
hen vert dott ved å dylja seg byrg.

54. (53)
Grunne sjøar
og grunne sandar,
og d er grunt i hugen hjå mange.
Du ingen stad alle
jamkloke finn.
All stad er det båe slagi.

55. (55)
Måteleg klok
kvar mann vere;
ovklok vere han ikkje.
For sjeldan er hugnad
i hjarta å finne
hjå honom som ovklok er.

56. (54)
Måteleg klok
kvar mann vere;
ovklok vere han ikkje.
Lettast er livet
å leva for den
som vel noko veit.

57. (56)
Måteleg klok
kvar mann vere;
ovklok vere han ikkje.
Sin lagnad ingen
øygne føreåt,
då er han sælast i sinn.

III.

58.
I otta du rise
vil du rikdom taka,
og vil du folk felle.
Sjeldan liggjande ulv
lambe-kjøt fær,
eller sovande mann siger.

59.
I otta du rise
hev du onn-folk få,
og gange og garden din vitje.
Mangt øyder mann
som um morgonen søv;
rask er halvveges rik.

60.
Mål på turr-ved
og tekkje-næver
lyt mang-mannen vita;
kor stor ein ved-kost
som vara kann
heile halve året.

61.
Tvegen og mett
ride mannen til tings,
um han og klent er klædd.
Korkje brok eller skor
skjemmer nokon,
og heller ikkje hesten,
um han er låk.

62.
Kurer og sturer,
til sjøen komen,
ørn ved utgamle hav.
Slik er den mann
millom mange folk
som eig frendar fåe.

63.
Frega og tala
den frode skal,
um vis han heite vil.
Det ein veit
er utrygt hjå tvo;
det tri veit um, det veit alle.

64.
Makti si må
ein mann med vit
hovsamt og høveleg bruke.
Jamt han det finn
når hjå frøkne han kjem,
at ingen er aller best.

65.
Aktsam og gløgg
ein alltid skal vera
og varsam i venelag.
Dei ordi som du
til andre segjer,
fær tidt du trega sårt.

66.
Mykje for snart
mang-stad kom eg,
sum-stad kom eg for seint.
Øl var drukki,
ubrygt sum-stad,
sjeldan kjem leid til lags.

67.
Stundom til bords
dei bedi meg hadde,
um eg ikkje trong mat til måls.
Eller tvo kjøtlår hekk
hjå den trugne venen,
der eg eitt hadde eti.

68.
Eld på åren
og sol på eng
gjer mannen fegen og fjåg.
Og so å hava,
helsa god
når ein kann lytelaust leva.

69.
Endå ver kje vesal
um ho veiknar, helsa:
sume av søner fær sæle,
sume av frendar,
sume av velgjort verk.

70.
Betre å leva
enn livlaus vera,
kvik fær alltid ku.
Bål for rikmannen
brenne eg såg,
lik fyre døri låg.

71.
Er du halt, kann du ride,
handlaus gjæte,
er du dauv, kann du duga i strid.
Blind er betre
enn brend å vera;
daud mun ein lite duga.

72.
Son er kjærfengd,
um seint komen,
etter faren fór.
Sjeldan bautasteinar
nær brauti stend,
utan frendar fekk dei reist.

73.
Av tvo i ein her
er tunga hovuds bane.
Fram or kvar ei kufte
kann det krjupe ei hand.

74.
Den prisar natti
som nista si trur,
stutte er skips ræar;
hustri er haustnatti;
på fem dagar snart
skifter vêret,
men på ein månad meir.

75.
Aldri han trur det,
som ikkje det veit,
kor folk vert galne for gull.
Ein er rik
og ein annan fatig,
legg det kje honom til last.

76.
Døyr fe;
døyr frendar;
døyr sjølv det same.
Men ordet um deg
aldri døyr
vinn du eit gjetord gjævt.

77.
Døyr fe;
døyr frendar;
døyr sjølv det same.
Eg veit eitt
som aldri døyr,
dom um daudan kvar.

78.
Eg såg fulle grindar
hjå Fitjung-sonom,
no ber dei sekk og stav.
So er gullet
som glir i augo
veslast av alle vener.

79.
Hjå fåvis mann,
um han fe seg vinn
og ynde og elsk hjå kvende,
byrgskapen veks
men vitet hans ikkje,
og ovmodet aukar drjugt.

80.
Sant det røynest
som i runer er sagt,
dei frå høgdi runne,
som gudemakter gav,
og som stor-tul skar,
trygt hev det han som kann tegja.

81.
Um kveld skal du dagen rose,
kona når ho brend er,
gjenta når ho gift er,
geiren når han røynd er,
is når du yver kjem,
øl når det drukki er.

82.
I stilla skal du sjøen ro,
skog i vind felle,
med møy i myrker svalle;
mange er dagsens augo.
Skip skal fram skrida,
skjold skal live,
sverd gjev kvasse hogg,
kyssar gjev møyi.

83.
Ved elden øl du drikke,
og på is du skride,
merri mager kjøpe
og myrke sverd,
hesten heime feite,
og hunden i bui.

B. I.

84.
På møyar-ord
er uvisst å lite
og på det som kvendi kved.
For på kvervande hjul
deira hjarto var skjapte,
brigd i brjost var lagd.

85.
[Aldri ein tru:]
Brestande boge,
brennande loge,
gapande ulv,
galande kråke,
rjotande svin,
rotlaust tre,
svellande våg,
sjodande kjel,

86.
Fljugande flein,
fallande båre,
ein-nætt is,
orm ringlagd,
brur-ord på blæja,
brotne sverd,
leikande bjørn
eller barnet til ein konge.

87.
Sjukan kalv,
sjølvråden træl,
volve som hugstel,
val nyleg felt.

88.
Tru ikkje åker,
som tidleg er sådd,
og ikkje son for snart.
For åkren råder vêr,
og for sonen vit;
det uvisst med båe er.

89.
Broder-bane,
um og burte møtt,
halvbrunni hus,
hesten spræke
- fåfengd er fole,
um fot brotnar -
at han desse ting trur,
so trygg vere ingen.

90.
Så er dros i hugen,
ho som dulram leikar,
som ut skal øyk køyre
på isen håle
- tidig tvivetring,
tamd med måte -
eller i stormen stride
styrelaust beite,
eller som um halten på høgfjell
skulle hente reinen.

91.
No berrleg eg mæler,
for båe eg kjenner,
brigd hjå gutom og bur.
Fagraste talen
hev falskaste meining,
og klokaste drosi vert dåra.

92.
Fint du tale
og fager gjeve,
vil gjerne ei gjente du vinne,
og fegre lova
hjå ljose møy;
han fær som kann fri.

93.
For elskhugen din
ingen mann skal
gjeva deg last og lyte.
Ofte klok mann fell,
der fåmingen stend,
for eit ovfagert andlet.

94.
Aldri du leggje
andre til last
det som mang ein mann hender.
Kor klok ein er,
han kann verte dåra
når kjærleik kjem og maktstel.

95.
Hugen veit berre
kva som bur hjarta nær,
sjølv fær ein kjenne det svid.
Der hugsotti verste
for ein høgtenkt mann,
når ikkje med noko han uner.

96. (102)
Mang ei god møy,
det merke du kann,
sviksam er imot sveinar.
Eg røyne det fekk,
då den rådkloke drosi
eg freista løynsk å lokke.
Hardt meg hædde
den hugstore møyi,
og ikkje det vivet eg vann.

97. (96)
Det eg røynde,
då i røyri eg sat
og drosi hugen drog.
Liv og lyst
var den ljuve møy meg,
endå eg aldri ho fekk.

98. (97)
På bolsterkvile
Billings møy
eg solbjart fann i svevn.
Jarls vyrdnad
lite verdt meg tottest,
skulde eg møyi misse.

99. (98)
"Heller mot kveld
du kome, Odin,
um du vil med møy mæle.
Ille det vart
um andre munde
slik skam få sjå."

100. (99)
Attende eg gjekk
med elskhugs voner,
var reint frå samling og sans.
Trudde eg då
so tryggleg eige
heile hugen til møyi.

101. (100)
Andre gongen
gjekk eg til ho,
då var vaktfolki vakne.
Me brennande ljos
og borne kyndlar
dei vettervegen meg viste.

102. (101)
Ut mot morgon
att eg kom,
då var sals-vakti sovna.
På lega, der fyrr
den fagre sov,
låg no ei bikkje i band.

II.

103.
Ver gjæv imot gjest
og glad ver heime,
alltid vis og varsam;
minnug og målvis,
vil du mangklok heite;
ber gode gjetord fram.
Ein fåming me kallar
den som fått kann tala,
slikt er vesalmanns vit.

104.
Jotungubben eg fann,
er no attende komen,
vann vesalt tegjande der.
Med mange ord
eg mykje til gagn
vann meg i Suttungs salar.

105.
Gunnlod meg gav
på gull-stolen
drykk av den mæte mjød.
Vesal løn
let eg ho få.
Ho gav meg trygt si tru,
ho gav meg heile sin hug.

106.
Rata-tonni
rudde meg veg,
hardt grjot ho gnog.
Yver og under
gjekk jotun-vegar,
då var det hætt um mitt hovud.

107.
Vegen eg fann
eg vel hev nòti,
fått for den vise er vandt,
di at no Odrere
upp er komen
midt i Midgards heim.

108.
Uvisst å vita
um eg endå var komen
or jotun-garden ut,
um ikkje Gunnlod,
det gode kvendet,
hadde vorti min sæle ven.

109.
Andre dagen
av gjekk rimtussar
til å spyrja råd av Hår
i Halli til Hår;
etter Bolverk dei spurde,
um han var berga hjå gudom,
eller Suttung hadde slegi han ned.

110.
Ein eid då svor
Odin på ringen,
kven kann hans trygdemål tru?
Suttung han sveik
for skalde-drykken,
og Gunnlod sårt han grøtte.

C. I.

111.
Tid er å tala
frå tule-stolen
attmed Urde-brunnen.
Såg eg og tagde,
såg eg og tenkte,
lydde på manna mål.
Um runer dei tala
og um tyding dømde
attmed Håva-Halli,
i Håva-Halli
eg høyrde segja so:

112.
Eg råd gjev deg, Loddfåvne,
råd du take,
nyttug um du nem,
god um du gaumar:
ris ikkje um natt,
utan på njosn du er,
eller ut for deg sjølv du skal.

113.
Eg råd gjev deg, Loddfåvne,
råd du take,
nyttug um du nem,
god um du gaumar:
hjå trollkunnigt kvende
kvile du aldri,
so ho i famn deg fær.

114.
Ho det evlar
at du ikkje håttar
tings eller konungs krav.
Mat gjev deg mothug
og menns gaman,
du legg deg sorgfull te sova.

115.
Eg råd gjev deg, Loddfåvne,
råd du take,
nyttug um du nem,
god um du gaumar:
annan manns kone
aldri du skal
deg føre til frilleviv.

116.
Eg råd gjev deg, Loddfåvne,
råd du take,
nyttug um du nem,
god um du gaumar:
um på fjell eller fjord
å fara deg lyster,
hav niste med deg til nøyes.

117.
Eg råd gjev deg, Loddfåvne,
råd du take,
nyttug um du nem,
god um du gaumar:
eit illmenne du
aldri late
di vanheppe vita.
Av ille menn
aldri like
du vinn for godhug du viste.

118.
Hovudet misse
ein mann eg såg
ved ord av ilt kvende.
Svikfull tunge
tok honom livet,
og ikkje for sann sak.

119.
Eg råd gjev deg, Loddfåvne,
råd du take,
nyttug um du nem,
god um du gaum gjev:
hev du ein ven
som vel du trur,
far då og finn han tidt;
for med ris gror til
og med høgt gras
ein veg der ingen vankar.

120.
Eg råd gjev deg, Loddfåvne,
råd du take,
nyttug um du nem,
god um du gaumar:
god mann finn deg
til gamans tale,
og lærdom den tidi du lever.

121.
Eg råd gjev deg, Loddfåvne,
råd du take,
nyttug um du nem,
god um du gaumar:
med venen din
ver du aldri
den fyrste til lag å løyse.
Sorg ét hjarta,
um ingen du hev
som du segja kann heile din hug.

122.
Eg råd gjev deg, Loddfåvne,
råd du take,
nyttug um du nem,
god um du gaumar:
ord skifte
aldri du skal
med ein uvitug ape.

123.
Av ille menn
aldri du fær
løn for godt du dei gjer.
Men god mann
millom grannar gjer deg
vyrd med venskaps ord.

124.
Samd er venskap
når segja ein kann
den andre all sin hug.
Vinglut vera
er verst av alt,
all-rosar er ikkje ven.

125.
Eg råd gjev deg, Loddfåvne,
råd du take,
nyttug um du nem,
god um du gaumar:
aldri tri stridsord
du skifte med illmenne;
gjæving tidt gjev seg
der låking tek liv.

126.
Eg råd gjev deg, Loddfåvne,
råd du take,
nyttug um du nem,
god um du gaumar:
gjer ikkje sko
eller skaft åt andre;
ver glad du greider deg sjølv.
Um skoen vart stygg
eller skaftet vart rangt,
då er ulukka ute.

127.
Eg råd gjev deg, Loddfåvne,
råd du take,
nyttug um du nem,
god um du gaumar:
merkar du vondt,
vondt du det kalle,
gjev ikkje din fiende fred.

128.
Eg råd gjev deg, Loddfåvne,
råd du take,
nyttug um du nem,
god um du gaumar:
yver det som er ilt
aldri deg gled,
men lat vondt til godt vendast.

129.
Eg råd gjev deg, Loddfåvne,
råd du take,
nyttug um du nem,
god um du gaumar:
stend du i strid,
sjå då kje upp
- som galtar kvekk
karar då tidt -
for at fjetring ikkje deg fange.

130.
Eg råd gjev deg, Loddfåvne,
råd du take,
nyttug um du nem,
god um du gaumar:
vil du gjævt kvende
få i gamans tale,
og fagnad av ho få,
fagert du love,
og fast det stande;
velfengd er god gåve.

131.
Eg råd gjev deg, Loddfåvne,
råd du take,
nyttug um du nem,
god um du gaumar:
vár du vere
men vár med måte,
várast ver med øl.

132.
Eg råd gjev deg, Loddfåvne,
råd du take,
nyttug um du nem,
god um du gaumar:
til håd og lått
hav du aldri
gjest eller gangande mann.

133.
Ofte veit dei
som inne sit
lite kva folk som kann fara.
Der ingen so god
at gall han vantar,
eller so arm at til inkje han duger.

134.
Eg råd gjev deg, Loddfåvne,
råd du take,
nyttug um du nem,
god um du gaumar:
med gråhærd tul
gantast du aldri;
der ofte godt som dei gamle talar.
Tidt or skrukkut skinn
kjem skillege ord,
um klædi dei heng,
og hudskorne sleng,
og han studrar som ein stakkar.

135.
Eg råd gjev deg, Loddfåvne,
råd du take,
nyttug um du nem,
god um du gaumar:
gøy ikkje mot gjest
som hund ved grind,
tak imot trengande mann.

136.
Det lyt sterke tappar
som skal svinge døri
til upplating for alle;
men gjev din skilling,
at ikkje skade
vert ynskt deg på liv og lem.

137.
Eg råd gjev deg, Loddfåvne,
råd du take,
nyttug um du nem,
god um du gaumar:
der øl du drikk,
søk avl av jordi,
for jord stend mot øl;
eld stend mot sotter,
eik mot hardt liv,
men aks øyder trollskap,
samliv i hall mot husstrid,
mot hat hjelper månen,
beite mot bitsott,
fast jord mot flaum.

II.

138.
Eg veit at eg hekk
på vindalt tre
næter heile nie,
med geir-odd såra
og gjeven Odin,
gjeven sjølv til meg sjølv
oppå det treet
som ingen veit
kvar det av rotom renn.

139.
Ikkje braud dei bar meg,
og brygg ikkje;
ned eg nidstirde,
to upp runer,
ropande tok dei,
ned att der frå eg fall.

140.
Nie tryllesongar fekk eg
av den fræge son til
Boltorn, far til Bestla;
og drikke eg fekk
av den dyre mjøden,
aust upp av Odrere.

141.
Då fór eg te fremjast
og frod verte
og vekse og finne meg vel.
Ord meg av ord
ord avla,
verk meg av verk
verk avla.

142.
Du runer finn teikna
og tydde stavar,
mykje store stavar,
mykje sterke stavar,
som fimbul-tul farga
og høge makter maksla
og Ragna-Ropt skar.

143.
For æser Odin,
for alvar Dåin,
Dvalin for dvergar.
Allsvinn dei
for jotnar skar,
eg riste sjølv sume.

144.
Veit du å riste dei?
veit du å råde dei?
veit du å farge dei?
veit du å freiste dei?
veit du til bøn dei?
veit du til blót dei?
veit du å sende dei?
veit du å stogge dei?

145.
Betre enn ov-blót
ubedi er,
gåve krev gjeving att;
betre u-sendt
enn avstogga.
So Tund det sette,
fyrr tidi rann,
då upp han reis,
då att han kom.

III.

146.
Mine kvæde ei kann
kongen si frue,
korkje mann eller møy.
Hjelp heiter eitt,
og det hjelpe deg vil
mot saker og sorger
og suter alle.

147.
Det andre eg kann,
ovgjævt for dei
som vil læking lære.
-- -- -- -- -- -- --

148.
Det tridje kann eg,
um turvast kann
mot fiendar rame råder:
eggjar eg døyver
for uvener mine,
so det bit korkje våpen eller velur.

149.
Det fjorde kann eg,
um folk meg vil
leggje band um lemer:
so eg galdrar
at gange eg kann,
fjetrune spring meg av fot
og av hender hapt.

150.
Det femte eg kann,
ser eg fiends pil skoti
fram gjennom her haste:
eg stoggar ho nok,
kor sterkt ho so flyg,
so sant eg med syni når ho.

151.
Det sette eg kann,
skader meg einkvar
med runer på frisk rot skorne,
den som upp til argskap
eggje meg vil,
mein fær han meir enn eg.

152.
Det sjuande kann eg,
um salen eg ser
loga um sovande sellar:
kor breitt det so brenn,
eg bergar halli,
den galder kann eg gala.

153.
Det åttande kann eg,
som for alle mun vera
nyttelegt å nemne:
um hat veks upp
millom hovding-søner,
det kann eg bøte brått.

154.
Det niande kann eg,
når naud stend på,
å berge båten på hav.
Vinden eg då
på vågen stiller
og svæver sjøen all.

155.
Det tiande kann eg,
um tuntroll eg ser
i lufti leike fram:
eg so det vender
at ville dei fer
heim utan hamar,
heim utan hugar.

156.
Det ellevte kann eg,
når ut i strid
eg lang-vener skal leide:
under skjoldrand gjel eg,
då gjeng dei veldugt
striden heile til,
striden heile frå,
heile dei heim att kjem.

157.
Det tovte kann eg,
um i treet uppe
eg ser ein daud mann dingle:
so eg runer
rister og målar,
at han som der hekk
gjeng og med meg mæler.

158.
Det trettande kann eg,
når tegnen unge
eg auser med vatn og vigjer:
ikkje han fell,
um i ufred han kjem,
den hausen ryk ikkje for hogg.

159.
Det fjortande kann eg,
um for folk eg skal
gudane nemne ved namn:
alle æser
og alvar veit eg:
der stend meg ingen styving.

160.
Det femtande kann eg,
som han kvad Tjodrøyre,
dvergen føre Dellings dør.
Han åsom gol avle,
alvom dugleik,
Ropta-ty hugs i haus.

161.
Det sekstande kann eg,
um hjå kloke møy
eg hugnad vil hava og gaman:
hugen eg kverver
på kvit-arma viv
og snur hennar heile sinn.

162.
Det syttande kann eg,
at seint frå meg gjeng
ei ung dåm-ven dros.
Lenge du skal,
Loddfåvne, visst
songane desse sakne.
Godt, um du gaumar,
nyttugt, um du nèm,
turvande, um du tek dei.

163.
Det attande kann eg,
som ikkje eg segjer
til møy eller manns kone,
- alt er best
som ein berre kann;
det er slutten på songen.

164.
No er Håvamål kvedi
i Håva-halli
til magn for manna-søner,
til ugagn for jotun-søner;
heil den som kvad!
heil den som kann!
njote den som nam!
heile dei som høyrde.



Vavtrudnesmål

Odin kvad:
1.
"Råd meg no, Frigg;
ei ferd meg lyster,
å vitja Vavtrudne.
Forviten å freiste
forn frøde eg er
hjå den ovkloke jotun!"

Frigg kvad:
2.
"Heime eg helst
Herfader såg
i guda-gardom;
for av alle jotnar
mun ingen so ram
som Vavtrudne vera."

Odin kvad:
3.
"Mykje eg fór,
mykje eg freista,
mykje eg maktene røynde;
no vil eg vita
korleis Vavtrudne
hev stellet hjå seg."

Frigg kvad:
4.
"Heil du fare;
og heil att kome!
heil du på vegom vere!
Vitet ei svike,
når sjølv Aldafar
med ein jotun skal ordast."

5.
Fór då Odin
ordleik å freiste
hjå den ovkloke jotun.
Halli han fann,
som far til Im åtte,
inn gjekk Ygg strakst.

Odin kvad:
6.
"Heil Vavtrudne!
i hall er eg komen
og vil deg sjølv sjå;
fyrst vil eg vita,
um vismann du er
og ein ovklok jotun."

Vavtrudne kvad:
7.
"Kva er du for mann
som i mine salar
vil antrast med meg i ord?
Ut skal du her
frå halli kje koma
utan du meistre kann meg."

Odin kvad:
8.
"Gagnråd eg heiter,
av gonga kjem eg
tyrst til dine tufter;
fagning treng eg
- hev fari lenge -
og une hjå deg, jotun."

Vavtrudne kvad:
9.
"Kvi stend du då, Gagnråd,
på golvet og talar?
Finn deg sess i sal!
Då skal kannast
kven kunnigast er,
gjest eller gamle tul."

Odin kvad:
10.
"Ringe mann
som til riking kjem,
segje det som tarvst, eller tegje.
Ov-svall eg trur
ille kjem med,
skal ein fåst med kaldlege kultar."

Vavtrudne kvad:
11.
"Seg meg, Gagnråd,
der på golvet du stend
og freiste vil din førleik:
kva heiter den hesten
som fram yver heimen
dagen dreg åt folk?"

Odin kvad:
12.
"Skinfakse er det,
som fram den skire
dagen dreg åt folk;
fljotare finst kje
fole hjå reidgotar,
av måni det strålar og skin."

Vavtrudne kvad:
13.
"Seg meg, Gagnråd,
der på golvet du stend,
og vil freiste din førleik:
kva er det for øyk
som austan dreg
natt yver gjæve gudar?"

Odin kvad:
14.
"Rimfakse heiter
hesten som dreg
natt yver gjæve gudar;
skumdropar han
slepper kvar morgon;
av det kjem dogg i dalar."

Vavtrudne kvad:
15.
"Seg meg, Gagnråd,
der på golvet du stend,
og vil freiste din førleik:
kva heiter den å-i
som deiler av
millom jotnar og gudar grunnen?"

Odin kvad:
16.
"Iving heiter å-i
som ut skifter
millom jotnar og gudar grunnen;
opi ho alle
ævur skal gange
aldri kjem is på å-i."

Vavtrudne kvad:
17.
"Seg meg, Gagnråd,
der på golvet du stend,
og vil freiste din førleik:
kva heiter vollen
der høvast til strid
skal Surt og dei sæle gudar?"

Odin kvad:
18.
"Vigrid heiter
vollen der høvast
skal Surt og dei sæle gudar;
hundrad raster
han held kvar veg;
der er dei vollen vist."

Vavtrudne kvad:
19.
"Klok er gjesten;
kom upp i benk,
so talar me sitjande saman!
Hovudi våre
me vågar båe,
um gjest er jamklok med jotun."

Odin kvad:
20.
"Seg du då fyrst,
so sant du det håttar,
og vit du hev, Vavtrudne:
kvar upphavet var
til jord og himmel
fyrst, du frode jotun?"

Vavtrudne kvad:
21.
"Av Ymes hold
jordi var skapt,
berg det vart av beinom,
himmel av rimkalde
jotuns hausen,
av blodet bårut sjø."

Odin kvad:
22.
"Seg for det andra,
so sant du er frod
og vit du hev, Vavtrudne:
kvar månen kom frå
som fèr yver mannheim,
og soli sameleis?"

Vavtrudne kvad:
23.
"Mundilføre heiter
far til Månen,
og til soli sameleis,
skiv yver himmel
kvar skapte dag
til årmåls méd og merke."

Odin kvad:
24.
"Seg for det tridje,
so sant du er gløgg,
og vit du hev, Vavtrudne:
kvar dagen kom frå,
som dreg yver heimen,
og natti med nedar myrke?"

Vavtrudne kvad:
25.
"Delling han heiter,
som til Dag er far,
og Natti er dotter til Nór,
gjæve gudar
gav ny og nedar
til årmåls méd og merke."

Odin kvad:
26.
"Seg for det fjorde,
so sant du er frod,
og vit du hev, Vavtrudne:
kvar vetter kom frå
og varm sumar
fyrst til frode gudar?"

Vavtrudne kvad:
27.
"Vindsval heiter,
Vetter sin far,
men Svåsud er Sumars far.
(Vindsvals far
var Våsund kalla,
atal er heile den ætt.)"

Odin kvad:
28.
"Seg for det femte,
so sant du er frod,
og vit du hev, Vavtrudne:
kva for ein jotun
av Yme-lyden
vart fyrst i upphav fødd?"

Vavtrudne kvad:
29.
"Ovmange vetrar
fyrr jord vart skapt,
då var Bergjelme boren,
Trudgjelme heitte
far åt honom
alen av Aurgjelme."

Odin kvad:
30.
"Seg for det sette,
so sant du er gløgg,
og vit du hev, Vavtrudne:
kvar Aurgjelme frå
til Jotunheimen kom
fyrst, du frode jotun?"

Vavtrudne kvad:
31.
"Or Elivågom
stokk eiterdropar
og voks til det jotun vart;
våre ætter alle
sitt upphav hev der,
di er slaget altfor atalt."

Odin kvad:
32.
"Seg for det sjauande,
so sant du er gløgg,
og vit du hev, Vavtrudne:
korleis born han fekk,
den balde jotun,
då der var ikkje gygrar til gifte?"

Vavtrudne kvad:
33.
"Under armen på rimtussen
det olst, er der sagt,
møy og mann saman
fot med fot
til den fræge jotun,
avla ein sekshovda son."

Odin kvad:
34.
"Seg for det åttande,
so sant du er frod,
og vit du hev, Vavtrudne:
kva fyrst du minnest
og fremst du veit,
du den allkloke jotun?"

Vavtrudne kvad:
35.
"Ovmange vetrar
fyrr jord vart skapt,
då var Bergjelme boren;
det fyrst eg minnest
er fræge jotun
då han berga seg på båt."

Odin kvad:
36.
"Seg for det niande,
so sant du er gløgg,
og vit du hev, Vavtrudne:
kvar vinden kjem frå,
som fèr yver våg,
endå ingen ser honom sjølv."

Vavtrudne kvad:
37.
"Ræsvælg han heiter,
sit ved himmelenden,
jotun i ørne-hâm;
av vengjene hans
vind mun koma,
ut yver vide verdi."

Odin kvad:
38.
"Seg for det tiande,
då du soga um gudar
all, Vavtrudne, veit:
kor Njord kom inn
millom åsa-sonom,
- horger og hov
han hev i mengd -
men var kje hjå æser alen."

Vavtrudne kvad:
39.
"I Vanaheim skapte
vise makter honom
og sende til gisl åt gudom;
når æva er all,
han att mun koma
heim til dei vise vaner."

Odin kvad:
40.
"Seg for det ellevte
kvar alle dagar
dei svingar sverd i tun;
etter manna-fall stort
frå striden dei rid,
sit sidan i lag saman."

Vavtrudne kvad:
41.
"Einherjar alle
i Odins tun
svingar sverd kvar dag;
etter manna-fall stort
frå striden dei rid,
sit sidan i lag saman."

Odin kvad:
42.
"Seg for det tolvte,
kor du soga åt gudom
all, Vavtrudne, veit?
um rune-løyndom
til risar og gudar
seg sannast det du veit,
du allkloke jotun."

Vavtrudne kvad:
43.
"Um rune-lærdom
til risar og gudar
eg sant kann segja,
for i alle heimar
eg hev vori;
i nie heimar kom eg,
nedanfor Nivlhel,
dit kjem daude menn frå hel."

Odin kvad:
44.
"Mykje eg fór,
mykje eg freista,
mykje eg maktene røynde;
kva lever av menn
når det lid til dess
av fimbulvetter er faren?"

Vavtrudne kvad:
45.
"Liv og Livtrase,
løynde held seg
i Hoddmimes holt;
av morgon-doggi
sin mette dei fær,
frå dei ætter mun alast."

Odin kvad:
46.
"Mykje eg fór,
mykje eg freista,
mykje eg maktene røynde;
kvar fær dei sol att
på himmelen slette,
når varg den gamle hev gløypt?"

Vavtrudne kvad:
47.
"Alvròdul ber
ei bjart dotter,
fyrr Fenre den gamle hev gløypt;
brauti til mor si
møyi ho rid,
når gude-dauden er gjengen."

Odin kvad:
48.
"Mykje eg fór,
mykje eg freista,
mykje eg maktene røynde;
kven er dei droser,
som dreg yver hav
og visst sin veg finn?"

Vavtrudne kvad:
49.
"Tri stor-elvar
yver torpet fell
til Mògtrases møyar;
hamingjur alle
gjenom heimen dei fer,
endå dei hjå jotnom er alne."

Odin kvad:
50.
"Mykje eg fór,
mykje eg freista,
mykje eg maktene røynde;
kven av æser råder
for gude-eigner,
når Surts loge sloknar?"

Vavtrudne kvad:
51.
"Vidar og Våle
i veom skal bu,
når Surts loge sloknar;
Mode og Magne
skal Mjolne hava,
når Vingne vegen er."

Odin kvad:
52.
"Mykje eg fór,
mykje eg freista,
mykje eg maktene røynde;
korleis skal Odin
sin avferd få
når det for gudane glepp?"

Vavtrudne kvad:
53.
"Ulven gløyper
Aldafader,
Vidar mun verket hemne;
kalde kjeftar
han kløyve mun
når han vargen veg."

Odin kvad:
54.
"Mykje eg fór,
mykje eg freista,
mykje eg maktene røynde;
kva sa Odin
son sin i øyra,
fyrr han vart boren på bål?"

Vavtrudne kvad:
55.
"Ingen det veit,
kva i upphavs tid
du sjølv sa son din i øyra;
men feig munn eg kvad
um forne runer
og um ragnarok;
med Odin er det
eg antrast heve,
visast vert du av alle."



Grimnesmål

Kong Raudungs søner

Kong Raudung hadde tvo søner, den eine het Agnar, den andre Geirrod. Agnar var tie vetrar gamal, og Geirrod åtte vetrar. Dei rodde, tvo på båten, med snøre sine og skulde fiske småfisk. Vinden dreiv dei ut på havet. I nattmyrkret støytte dei mot eit land, og dei gjekk upp og fann ein kot-bonde; der var dei um vetteren. Kjeringi fostra Agnar, og kallen fostra Geirrod og lærde honom ymse råder. Um våren gav kallen dei eit skip. Men då han og kjeringi fylgde dei til strandi, då tala kallen i einmæle med Geirrod. Dei fekk bør og kom til båtstødi åt far sin. Geirrod var fram-i skipet, han sprang upp på land, men støytte skipet ut, og mælte: "Far du no dit der troll have deg!" Skipet rak ut til havs. Men Geirrod gjekk upp til garden, han vart vel fagna, men far hans var dåen då. So vart Geirrod teken til konge of vart ein ågjæt mann. Odin og Frigg sat i Lidskjalv og såg ut yver alle heimar. Odin mælte: "Ser du Agnar, fostersonen din, kor han el born med ei gygr i helleren? Men Geirrod, fostersonen min, er konge, og sit no i sitt and."Frigg segjer: "Han er slik ein matniding, at han er ill mot gjestene sine, dersom han tykkjer dei kjem for mange." Odin segjer at dette er den verste lygn; so vågar dei um dette. Frigg sender terna si, Fulla, til Geirrod. Ho bad kongen vara seg, so han ikkje vart forgjord av den trollmannen som komen det til landet. Hanvar kjensleg på det, sa ho, at ingen hund var so olm at han sette på han. Men det var den verste heimløysa, at kong Geirrod ikkje var matgod. Likevel lét han handtaka den mannen som hundane ikkje vilde setja på. Mannen bar ei blå skinnkappe og kalla seg Grimne. Og endå dei spurde han ut, so gat han ikkje eit ord meir um seg sjølv. Kongen lét han pine og vilde få mål i han, og sette han millom tvo eldar, og der sat han åtte næter. Kong Geirrod hadde då ein son, som var tie vetrar gamal, han het Agnar etter bror hans. Agnar gjekk burtåt Grimne og gav han eit fullt horn til å drikke, og sa at far hans gjorde ille, med di han pinte denne saklause mannen. Grimne drakk ut; då var elden komen so langt at han svidde skinnkappa til Grimne. Han kvad:

1.
"Heit er du, eld!
og du hoste høgt slær;
vik undan, våe!
Um eg mudden lyfter,
endå luktar han svidd,
fatne gjer felden.

2.
Her åtte næter
millom eldar sat eg,
mat baud ingen meg
utan Agnar einast;
og einast skal råde
i Gotalands Geirrods son.

3.
Heil deg, Agnar!
heil deg byd
Vera-ty vera;
for ein einaste drykk
du aldri mun få
meir lagleg like.

4.
Land er heilagt
som eg liggje ser
åsom og alvom nær;
men i Trudheim
Tor skal vera,
til tivar mun trjote.

5.
Ydalar heiter,
der som Ull hev
sine salar reist;
Alvheim Frøy fekk
i fyrnde-heimen
av tivar i tann-fé.

6.
Gard er den tridje,
der blide gudar
med sylv tekte salar,
Valaskjalv velbudd
vyrkte seg der
ås i upphavs tid.

7.
Søkkvabekk heiter den fjorde,
og der dei svale
bårur yver bærlar;
der Odin og Såga
drikk alle dagar
glade or gull-kjeri.

8.
Gladsheim heiter den femte,
dera gullbjart
Valhall mun vera;
Ropt der krev
kvar ein dag
den våpendaude valen.

9.
Audkjent er det,
når til Odin ein kjem,
salhuset å sjå;
med spjot er det sperrelagt,
med skjoldar salen tekt,
med brynjur benkjer strådde.

10.
Audkjent er det,
når til Odin ein kjem,
salhuset å sjå;
varg der heng
vestanfor dør,
ørn druper yver.

11.
Trymheim heiter den sette,
der Tjasse budde,
den ovsterke jotun;
men no byggjer Skade,
skire gude-brur,
på forne farstufter.

12.
Breidablik er den sjuande,
og Balder der hev
sine salar reist;
i det landet,
der eg liggje veit
minst av mein-runer.

13.
Himinbjorg er den åttande,
og der mun Heimdall
for veom valde;
der gude-vorden
drikk i vene hall
glad den gode mjød.

14.
Folkvang er den niande,
der Frøya råder
kven eige skal sess i sal;
ho krev den halve
valen kvar dag,
den andre halve eig Odin.

15.
Glitne er den tiande,
på gull-stolpar reist,
med sylv er taket tekt;
og Forsete bur der
dei fleste dagar
og stiller alle saker.

16.
Noatun er den ellevte,
og Njord hev der
sine salar reist;
manna-drotnen
den meinlause
råder for høgtimbra horg.

17.
Grøtt med ris
og med høgt gras
er Vidars land, Vide;
synest kulten,
som sit på hesten,
fus til far sin å hemne.

18.
Andrimne lèt
i Eldrimne
Særimne sjode:
ovgodt flesk,
men fåe det veit
kva einherjar mun eta.

19.
Gjere og Freke
mettar geir-hæve
fræge Herjafar;
men av vin einast
våpen-gjæve
Odin alltid lever.

20.
Hugin og Munin
kvar morgon flyg
yver verdi vide;
eg fæler for Hugin
at heim han ei rekk,
endå meir eg ottast for Munin.

21.
Tund tyt,
Tjodvitnes fisk
uner i elvi;
strid gjeng åi
ho ov-tung tykkjest
å vada for val-kjempur.

22.
Val-grindi ho
på vollen stend,
heilag for heilage led;
forn er den grindi,
men fåe det veit,
koss ho i lås er luka.

23.
Fem hundrad dører
og fyrti til
eg trur det i Valhall mun vera,
gjeng åtte hundrad einherjar,
i senn or eine døri,
når dei fer og vargen skal vega.

24.
Fem hundrad golv
og fyrti til
er i Bil-skirne vidt og breidt;
av alle dei haller
som eg veit reiste,
son min den største eig.

25.
Heidrun heiter geit,
på halli ho stend
og gneg av Lærads greiner;
eit skoft-kjer ho fyller
med den skire mjød,
den mjelten aldri minkar.

26.
Eiktyrne heiter hjort,
på halli han stend
og gneg av Lærads greiner;
frå horni dropar
dett i Kvergjelme,
der vatn alt hev sitt upphav.

27.
Sid og Vid,
Sokin og Eikin,
Sval og Gunntro,
Fjorm og Fimbul-tul,
Rin og Rennande,
Gipul og Gopul,
Gomul og Geirvimul,
dei renn kringom gudegrend
Tyn og Vin,
Toll og Holl,
Gråd og Gunn-torin.

28.
Vina heiter ei,
Veg-svinn ei onnor,
ei tridje Tjodnuma;
Nyt og Naut,
Nonn og Ronn,
Slid og Rid,
Sylg og Ylg,
Vil og Von,
Vond og Strond,
Gjoll og Leipt,
dei gjeng nær Mannheim,
og sidan dei horver til Hel.

29.
Kormt og Ormt
og Kjerlaugar tvo,
dei han dagleg
vassar, Tor,
når til tings han fer
ved Yggdrasils ask;
di at ås-bru
stend all i loge
heite er heilage vatn.

30.
Glad og Gylle,
Gler og Skeidbrime,
Silvrintopp og Sine,
Gisl og Falhovne,
Gulltopp og Lettfete,
dei folar bèr dagleg
tivar fram
når til tings dei fer
ved Yggdrasils ask.

31.
Tri røter stend
på tri sidur
under Yggdrasils ask.
Hel bur under ei,
under ei rimtussar,
ved den tridje Mannheims menn.

32.
Ratatosk heiter ikorn,
som renne skal
etter Yggdrasils ask;
ord han ovan
frå ørni ber
og ned til Nidhogg dei fører.

33.
Hjortane fire
halsen rekkjer
og bit av grøne greiner;
Dåin og Dvalin
Dunøyr og Duratro.

34.
Ormar ligg det fleire
under Yggdrasils ask,
enn ukunnig ape veit av;
Gion og Moin,
dei er Gravvitners søner,
Gråbak og Gravollud,
Ovne og Svavne
alltid eg trur
skal på greinene gnaga.

35.
Yggdrasils ask
ilt det heve
meir enn menn det veit;
hjort bit i topp,
tre-leggen folnar,
Nidhogg riv i rot.

36.
Rist eg vil og Mist
skal rekkje meg horn,
Skjeggjold og Skogul,
Hild og Trud,
Lokk og Herfjotur,
Goll og Geironul,
Randgrid og Rådgrid
og Reginleiv,
dei gjev einherjom øl.

37.
Årvak og Allsvinn,
dei upp skal hedan
svange draga sol;
millom bógane deira
bøygde milde gudar
æser, kalde jarn.

38.
Svalin mun stande
framfyre sol,
skjold for skinande gud;
berg og brim
eg veit brenne skal,
um han fell ifrå.

39.
Skoll heiter ulv,
fylgjer skirleitte gud
alt til vernande ved;
ein annan er Hate,
han er Rodvitnes son
og fyre reine himmel bruri renn.

40.
Av Ymes hold
jordi vart skapt,
av blodet bårut hav,
berg av beinom,
buskar av håret,
og av hausen himmel.

41.
Av brunene hans
gjorde blide gudar
Midgard for manna-søner;
av heilen hans
vart hug-stride
skyer alle skapte.

42.
Ynde hev hjå Ull
og alle gudar
den som fyrst brandane flytjer;
for då opnast heimar
um åsa-søner
når kjelane kjem ifrå.

43.
Ivaldes søner
i upphavs tid gjekk
Skidbladne å skapa,
det skipet beste
for den skire Frøy,
nyte sonen til Njord.

44.
Yggdrasils ask
er ypparst av tre,
og Skidbladne av skip,
Odin av æser,
og av øykjer Sleipne,
Bilrost av bruer
Brage av skaldar,
Håbrok av haukar
og av hundar Garm.

45.
Ein svip hev dei sét
av meg, sigtiva-søner,
då vonar eg hjelp er å vange;
det inne hjå alle
æser vert spurt
kring åren hjå Æge,
ved ølet hjå Æge.

46.
Grim eg heiter,
Ganglere eg heiter,
Herjan og Hjalmbere,
Tekk og Tridje,
Tunn og Unn,
Herblinde og Hår.

47.
Sann og Svipall
og Sanngjetall,
Herteit og Nikar,
Biløyg, Båløyg,
Bolverk, Fjolne,
Grimne, Glapsvinn og Fjolsvinn.

48.
Sidhatt, Sidskjegg
Sigfader, Nikud,
Allfader, Valfader,
Atrid og Farmaty;
berre eitt heite
hadde eg aldri
når millom folk eg fór.

49.
Eg kalla meg Grimne
i Geirrods sal,
men Jålk hjå Åsmund,
men den gong Kjalar
då eg kjelkar drog,
Tro på tingom,
Vidur i vigom,
Oske og Ome,
Jamnhår og Bivlinde,
Gondle og Hårbard hjå gudar.

50.
Svidur og Svidre
hjå Søkkmime het eg
og dåra den aldruge jotun,
då til den mæte
Midvitnes-sonen
eg vart einbane.

51.
Ør er du Geirrod,
ovdrukki hev du,
maktstolen er du av mjød;
mykje hev du mist,
då mi hjelp du miste
og tekkje hjå einhejar og Odin.

52.
Lenge eg tala,
men lite du ansar,
vela du vert av vener;
sverdet til venen
eg ser her liggje,
og raudt blod av det renn.

53.
Ygg skal eige
den som eggi råmar
livet ditt veit eg er lidi;
yvne er diser,
no Odin du ser;
kom meg nær, um du når meg.

54.
Odin eg no heiter,
Ygg het eg fyrr,
Tund fyre den tid,
Vak og Skilning,
Våvud og Ropta-ty,
Gaut og Jålk hjå gudar,
Ovne og Svåvne,
sitt upphav eg trur
frå meg åleine hev alle."

Kong Geirrod sat og hadde sverdet yver knei, og det var dregi halvt ut. Men som han høyrde at Odin var komen der, då stod han upp og vilde taka Odin burt frå elden. Sverdet glapp or handi hans og handtaket snudde ned; kongen gleid med foten og stupte framyver, men sverdet stod igjenom han, og han fekk banen sin. Odin kvarv då burt. Men Agnar var lenge konge der sidan.



Skirnesmål

Frøy, son åt Njord, hadde ein dag sett seg på Lidskjalv og såg ut yver alle heimar. Han såg (mot nord), burt i Jotunheimen, og gådde ei fager møy, der ho gjekk frå skålen åt far sin burt til buret. Av dette fekk han stor hugsott. (Då han kom heim, mælte han inkje eit ord, han korkje sov eller drakk, heller inkje torde nokon tala åt han). Skirne het Frøy sin skosvein. Njord bad honom røyne ut Frøy.

Då mælte Skade:
1.
"Ris upp, Skirne!
Skunde deg stad
sonen vår å søkje
og frette han um
kven som frode drengjen
vreide mun valde."

Skirne:
2.
"Vondord berre
der von eg fær
um eg sonen skal søkje
og fretta han um
kven som frode drengen
vreide mun valde."

Skirne:
3.
"Seg meg no, gasta,
gude-hovding,
det eg vita vil,
kvi einsam du sit
i aude salen
heile dagen, min drotten."

Frøy:
4.
"Kvi skulde eg segja
sellen so ung
tung sut og trege?
Um Gullstråle bjart
glimrar all dagen
lite mi sorg letnar."

Skirne:
5.
"Aldri eig du
so ill ein trege,
som meg du kje segja må.
Unge var me
frå upphav saman,
me tvo kvarandre kann tru."

Frøy:
6.
"I Gymes-gardom
gånge eg såg
ei møy, meg ho hugstal.
Armar lyste,
so logar leika
yver himmel all og hav."

7.
"Heitare for møyi
hugen han brenn,
enn folk det fyrr hev kjent.
Men av æser og alvar
ingen det likar,
at me saman skal sitja."

(Og for hennar skuld var han so hugsjuk, at han munde ikkje lenge leva, um han ikkje fekk ho. "Men no skal du fara stad og bele til ho på mine vegner." Skirne svara og sa at han skulde fara i sendefernd.)

Skirne:
8.
"Hest du gjev meg den
som gjeng gjenom røyk
og leikande mein-logar,
og det sverdet,
som sjølvo seg brår
mot jotun-ætt."

Frøy:
9.
"Eg hest den gjev deg
som gjeng gjenom røyk
og leikande mein-logar,
og det sverdet,
som sjølvo seg brår
når djerv dreng ber det."

Skirne mælte ved hesten:
10.
"Myrkt er det ute;
og me lyt av stad
yver doggvått fjell fram,
yver huldre-heimar fram.
Båe vert me berga,
eller båe oss tek
den ovsterke jotun."

Skirne reid inn i Jotunheimen fram til garden åt Gyme. Der var det olme hundar; dei var bundne ved skigardsledet fram-med salen åt Gjerd. Han reid dit som det sat ein hjuring på haugen, og helsa honom:

11.
"Seg meg, du hjuring,
som på haugen sit
og vardar alle vegar:
Kor kann eg sleppe
for sinte hundom
til unge møyi inn?"

Hjuringen:
12.
"Kvåre er du feig
eller framfaren alt
[svein som hera sleng]
Aldri du slepp til
å andsynes koma
med gjæve møyi åt Gyme"

Skirne:
13.
"Alt er betre
enn umanns-ferd,
si von lyt ein våge.
Med dagen viss
er dauden meg sett
og heile livsens lagnad."

Gjerd:
14.
"Kvad for ljomande ljod
lydest her inn
i høge hallom våre?
Jordi ho skjelv,
det skjek i grunnen
i Gyme sine gardar."

Terna:
15.
"Ein mann her av sâlen
svinga seg ned,
no hesten sin han hamnar.
[Andsynes koma,
krev unge drengen,
med gjæve møyi til Gyme.]"

Gjerd:
16.
"Inn bed du han stige
til oss i sal
og drikke den mæte mjød,
endå eg ottast
at ute her stend
banemannen til bror min."

17.
"Er du ein alv
eller åsa-son,
eller av visa vaner komen?
Kvi fór du åleine
gjenom frøsande eld
salen vår å vitja?"

Skirne:
18.
"Eg er korkje alv
eller åsa-son,
eller av visa vaner komen.
Endå fór eg åleine
gjenom frøsande eld
salen her å sjå."

19.
Elleve eple
alle av gull,
dei mun eg, Gjerd, deg gjeva,
din hug å vinne,
so du viljen gjev
til Frøy deg å feste."

Gjerd:
20.
"Elleve eple
inkje eg tek,
so ein mann fagnad skal få.
Aldri i livet
eg uner Frøy
til saman å byggje og bu."

Skirne:
21.
"Eg byd deg den ring
som brend vart
med unge Odins-sonen;
åtte jamgode
det av han dryp
niande-kvar natt."

Gjerd:
22.
"Meg batar inkje ring,
um brend han vart
med unge Odins-sonen.
Inkje gull vantar
i Gymes-gardom
hjå fræge far min."

Skirne:
23.
"Ser du sverdet, møy,
smalt og globjart,
som i handi eg hev?
Huvud mun eg hogge
av halsen din,
vil du ikkje vægsam vera."

Gjerd:
24.
"Ovrike tola
aldri eg gjer,
so ein mann fagnad skal få.
Men eg gjet på det,
um Gyme deg finn,
då lyt stride sellar røynast."

Skirne:
25.
"Ser du sverdet, møy,
smalt og globjart,
som i handi her eg hev.
For kvasse eggjar
i koll sig gubben,
feig vert han, far din.

26.
Temjings-tein slær deg,
tamd skal du verte
etter min vilje, møy.
Der skal du svive
som sidan deg aldri
ser mann eller møy.

27.
På Ørnetuva
du årle skal sitja,
nakken mot Mannheim,
nasen mot Hel.
Meir du ved mat
skal leidast enn menn
av Fråne-ormen tek fæle.

28.
Ei bisn du verte,
når på vegom du kjem.
Rimne på deg stire,
alle glo og glire!
Vidgjetnare vert du
enn gude-vorden,
der du gaper bak grindom.

29.
I hugen deg suge
suter og verk,
tårer vekse av din trege!
Set deg heran,
og høyre skal du
um svidande sut
og tvifald trege.

30.
Deg troll og tramar
tyne all dagen
burt-i gygre-gardom!
Til rimtusse-haller
du reke kvar dag,
vanrådd i hug,
vonlaus i hug.

31.
Med eit trihovda troll
du trøye deg skal,
eller møykjering morkne.
Gir deg gløype,
sott deg suge;
ver tistelen lik
som dei tek og slengjer
tett under toka.

32 (35).
Rimgrimne heiter tuss
som taka deg skal
nedanfor någrindi.
Der skal tusular
kringum tre-rotom
geiteland deg gjeva;
yppare drikke
aldri du fær,
møy, mot din vilje,
møy, med min vilje.

33 (32).
Til holtet eg gjekk,
til det grønande tre,
gambantein å gripe,
gambatein eg greip.
Gråt for gaman
skal gjegn-kreksa hava,
tårer skal tregen fylgje.

34 (33).
Vreid er deg Odin,
vreid åsa-kulten
hardt vil Frøy harmast.
Di treiske kjelle,
kveikt du heve
kaldleg gir hjå gudar.

35 (34).
Høyre det, jotnar,
høyre det rimtussar,
Suttung sine søner,
kor eg forbyd,
kor eg forbannar,
møyi manns gaman,
møyi manns gagn.

36.
Tuss eg rister deg,
og tri stavar:
erge og øde
og utòle.
So eg rister det av
som eg riste det inn,
um det tarvast og tregst."

Gjerd:
37.
"Heil og sæl heller, svein,
tak staupet det dyre
fullt av forn mjöd.
Men etla eg hadde
at aldri det hende
eg unnte vaningen vel."

Skirne:
38.
"Ærendi mi
vil eg all reka,
fyrr eg rid heim hedan.
Når vil du lova
til løynde-ting koma
med nyte sonen åt Njord?"

Gjerd:
39.
"Barre heiter,
som båe me veit,
lunden still og logn.
Um nie næter
der sonen åt Njord
av Gjerd fær gaman."

Då reid Skirne heim. Frøy stod ute og helsa han og spurde etter tidender:

40.
"Seg meg det, Skirne,
fyrr du sâlen legg av,
og fram gjeng eit fét,
kva du hev idka
i Jotunheim
meg eller deg til mun?"

Skirne:
41.
"Barre heiter,
som båe me veit,
lunden still og logn;
om næter nie
der Njord sin son
av Gjerd fær gaman."

Frøy:
42.
"Lang er natt ei,
lenger er tvo,
koss kann tri eg trøyte?
Ofte ein månad
mindre tottest
enn halve hi natti som fór."



Hårbardsljod

Tor var på ferd frå austerveg og kom til eit sund; på andre sida av sundet var ferjemannen med skipet.

Tor ropa:
1.
"Kva er det for ein svein-selle;
som stend for sundet dera?"

Ferjemannen svara:
2.
"Kva er det for ein kar-kall,
som kallar yver vågen?"

Tor kvad:
3.
"Før meg yver sundet,
so fær du ein åbit;
meis hev eg på rygg,
det finst kje maten betre.
Fyrr eg frå garde fór,
fekk eg meg mat,
havrebraud og sild,
eg hungrar ikkje endå."

Ferjemannen kvad:
4.
"Du stor-eting reknar for storverk,
men sjå vel fyre deg,
dauvlegt er heime hjå deg,
daud ligg mor di, tror eg."

Tor kvad:
5.
"Slik du no segjer
som synest kvar mann
dauvlegt å høyre,
at daud ligg ho mor."

Ferjemannen kvad:
6.
"Ikkje ser du ut
som du åtte tri gardar
berrbeint du stend,
du hev bragd som ein strjukar,
d er snautt at du broki di eig."

Tor kvad:
7.
"Styr hit eikja,
eg stødi viser deg;
eller kven eig skipet
som ved strandi du held?"

Ferjemannen kvad:
8.
"Hildolv han heiter,
som bad meg halde båt,
rådvis er mannen
i Rådsøyarsundet;
ingi farkar
og øykje-tjuvar,
berre kjende og fagna
folk skal eg ferja;
seg meg namnet ditt,
vil yver sund du fara."

Tor kvad:
9.
"Namnet segjer eg,
endå ufredt her er,
og ætti mi all.
Eg er Odins son
og bror til Meile
og Magne sin far,
trauste gude-drotnen;
med Tor du no talar.
No deg vil eg spyrja
kva du heiter."

Ferjemannen kvad:
10.
"Hårbard eg heiter,
eg held sjeldan namn dult."

Tor kvad:
11.
"Kvi skulde du dyljast,
utan drengen hev ilt gjort?"

Hårbard kvad:
12.
"Kva illgjort eg hadde,
aldri eg skulde
fæle for slik fark,
utan feig eg var."

Tor kvad:
13.
"Liti møda verdt å vasse
yver vågen til deg
og væte mine tølur;
eg skulde umagen løne
for eglingi si,
um yver sund eg kom."

Hårbard kvad:
14.
"Her mun eg stande,
hera eg biar deg;
du fann ikkje ramare mann,
sidan Rungne stupte."

Tor kvad:
15.
"Du minner um det
då eg møtte Rungne,
jotun-sluggen
med steinhovudet,
likevel laut han
lukt åt marki.
Kva dreiv du med då, du Hårbard?"

Hårbard kvad:
16.
"I fulle fem vetrar
med Fjolvar eg sveiv
på øyi den
som Ålgrøn heiter;
vega me gjorde
og val felte,
mangt me freista,
møyar me fann.
Kva dreiv du med då, du Tor?"

Tor kvad:
19.
"Eg drap Tjasse,
den trå-søkne risen,
upp heiv eg augo
til Allvalde-sonen
høgt på himmelen klår,
dei beste merke
på mine storverk,
og audsynte er dei enn.
Kva dreiv du med då, du Hårbard?"

Hårbard kvad:
20.
"Mangt eit spel
eg med myrkridur hadde,
mana dei frå sine menn;
Fso leidt eit troll
tottest Lebard vera,
gav han meg gambantein,
men eg velte han frå vitet.
Kva dreiv du med då, du Tor?"

Tor kvad:
23.
"Eg var aust
i Jotunheimen,
drap illkynde gygrar
som gjekk i berg.
Stor vart jotun-ætt;
fekk alle leva,
då munde kje mann
i Midgard vera.
Kva dreiv du med då, du Hårbard?"

Hårbard kvad:
24.
"Var eg i Valland
og vigferd fylgde,
eggja upp hermenn,
men aldri dei samde.
Odin eig jarlar,
som jarn feller,
men Tor eig træleslaget."

Tor kvad:
25.
"Ujamt du folk
millom æser skifte,
um du hadde vald som du vilde."

Hårbard kvad:
26.
"Tor med makti si
vantar mod i hjarta;
kaut var kje karen,
då han kraup i hansken."

Tor kvad:
29.
"Eg var aust
og åi varde
då Svårangs sønene
sette på meg;
dei grytte med stein,
men gagn fekk dei lite,
dei laut fulla
um fred meg beda.
Kva dreiv du med då, du Hårbard?"

Hårbard kvad:
30.
"Eg var aust
med ei einherje skjemta,
leika i løyn-ting
med linkvite møy,
gledde den gullbjarte,
gaman ho fekk.
Kva dreiv du med då, du Tor?"

Tor kvad:
37.
"Berserk-brurer
eg banka på Lesøy,
øgne var dei,
øste upp alt folk."

Hårbard kvad:
38.
"Vesalt fór du då, Tor,
at du vog kvende."

Tor kvad:
39.
"Varulvar var det,
og visst ikkje kvende;
dei støytte ned skipet
som eg skorda hadde,
dei truga med jarnlurken
og elte Tjalve.
Kva dreiv du med då, du Hårbard?"

Hårbard kvad:
40.
"I heren eg var,
som hit stemnde
med reist stormfane
til å rjode spjot."

Tor kvad:
47.
"Skrøytingi di,
du sårt skal trega,
um eg legg til og vassar våg;
høgre enn ulven
yle skal du,
fær du av hamaren hogg."

Hårbard kvad:
48.
"Ein elskar hev Siv,
sjå til finn honom,
med honom å haldast
det høver deg betre."

Tor kvad:
49.
"Du mæler som tunga deg tèl,
det meg tykkjest det verste,
din livredde larv;
du lyg meiner eg."

Hårbard kvad:
50.
"Sant trur eg å segja det,
du sein er på foten;
no langt var du faren, Tor,
um ferje du hadde."

Tor kvad:
53.
"Ei råd eg no gjev deg:
ro hit med båten,
tretta trjote,
tak Magnes far med!"

Hårbard kvad:
54.
"Far du frå sundet!
du fær ingen båt."

Tor kvad:
55.
"Vis meg då leidi,
når du vil meg ikkje ro!"

Hårbard kvad:
56.
"Lite skal eg krangle,
det langt er å fara:
ei stund til stokken,
til steinen den næste;
haldt so til vinstre din veg,
til du Verland hitter.
Der mun Fjorgyn
finne Tor son sin
og syne ættingen veg
til Odins-landi"

Tor kvad:
59.
"Slutt vil me svalle,
når du spottar meg berre;
eg skal lønne din umak,
um eit anna sinn me råkast."

Hårbard kvad:
60.
"Far troll i vald,
all dei take deg!"


Innskot:

Hårbard kvad:
18.
Spræke var gjentune,
berre dei spakna;
gilde var gjentune,
berre dei vart gjølte;
dei or sanden
snudde reip,
grov ut grunnen
til djupe dalar;
eg åleine
med alle rådde,
kvilde med systrane sjau
og hadde deira hugnad og gaman."



Hymeskvæde

1.
Veideskap nok
valtivar fekk.
Men torsten tok dei,
fyrr svolten traut.
Dei med stavar trolla
og spådde or blod,
fann dei at Æge
åtte kjelar.

2.
Sat der fjellbuen
fjåg som eit barn
blingsa med augo
som blind han vøre.
Sonen til Ygg
såg på han kvast:
"Du ofte gilde
åt åsom gjerne".

3.
Strev fekk risen
med strid-kulten då,
han hemn-råd vilde
hitte imot:
mannen til Siv
laut skaffe fram kjel:
"då skal eg øl
åt alle bryggje".

4.
Inkje greidde
glupe gudar
og store kultar
slike vanskar,
fyrr Ty so trugen
tok til orde,
han gode råder
gav Lorride:

5.
"Bur han i aust
for Eli-vågar
hundvise Hyme
ved himmels-enden.
Far min djerv
fulla hev kjel,
ei rast er han djup,
romsam er han."

Tor kvad:
6.
"Tru han låg-kjelen
låner til oss?"

Tyr kvad:
"Jau min ven
um me velur bruker."

7.
Drjugt dei dreiv på
dagen frametter;
langt frå Åsgard
til Egil kom dei.
Hornfagre bukkar
husrom gav han.
So bar det til halli
som Hyme åtte.

8.
Ho godmor gjorde
guten fælen,
nie hundrad
hovud bar ho.
Då steig fram ei onnor
som skein av gull,
ljosbrynte drosi
drykk baud sonen.

9.
"Høyr, Jotun-svein!
Setje dykk no
under kjêlane
kultar båe.
Kallen min er
kranglut ofte
mot framande folk,
og det flyg pån sinne."

10.
Drygde våen
i veideskogen,
seint hardhausen
heim att kom.
Steig han i sal,
small is-tappann,
kinn-skogen var
på kallen fròsen.

Frilla kvad:
11.
"Heil deg, Hyme,
du hugmild vere,
son er komen
til salen din,
som frå vidan veg
me venta longo;
fylgjer honom
frægdar-kjempa,
manna-venen,
som Véor heiter.

12.
Du ser kvar dei sit
ved sals-gavlen,
dei berga seg hev
bak-um stolpen."
Risen stirde
so stolpen brotna,
åsen stokk sund
i stubbane tvo.

13.
Kanta av knagg
kjêlar åtte;
berre ein var so hard
han heldt i støyten.
Fram so gjekk dei,
men forn-jotun
fylgde med augo
andskòten sin.

14.
Munde ilt han ottast,
når øygne han fekk
gygre-grøtar
på golv komen.
Tjorane tri
tok dei då fram;
skulde alle i senn
sjodast, baud han.

15.
Kvar stut eit hovud
stuttare vart;
sidan vart dei
slengde på elden.
Mannen til Siv
for seg sjølv tvo uksar
åt upp heilt,
fyrr han hugast å sova.

16.
Det rann fyre gråe,
Rungnes-frenden,
at Tor hadde fengi
fullstor kveldsverd.
"Ein annan kveld
me karane tri
på veiding lyt ut,
skal me vonast få mat."

17.
Vêor vilde
på vågen ro ut,
um balde jotun
beite munde gjeva.

Hyme kvad:
"Av buskapen min
du bergdana-øydar
søkje deg beite,
um du styrken din trur.

18.
Vonar då eg
at uvandt det er
for deg av ein ukse
agn å laga."
Sveinen skjotleg
sveiv til skogs,
der stod ålsvarte
uksen fyre han.

19.
Tok han tjoren,
tusse-banen,
braut so heile
hornborgi ned.

Hyme kvad:
"Endå verre
verk du gjer,
enn når still du sat,
sjø-kulten tykkjer."

[Hadde då jotunen
ut skòte båten.
Tor gjekk i skuten
og sette seg til,
tok tvo årar,
og jotunen totte
at skipet byrja
å skride til gagns.

Sat sjølv Hyme
i halsen framme,
og båe rodde
so radt dei kunde.
Kvad då Hyme
at komne var dei
fram på grunnar
der fiske-von var.]

20.
Havhesten lyt
lenger utpå,
ape-son", bad
bukke-drotnen.
Men risen meinte
han munde hava
liten hug på
lenger å ro.

21.
Då fekk han drått,
djerve Hyme,
på kroken tvo kvalar
var komne i senn.
Men att-i skuten
Odins-frenden,
Vêor, med velur
på vadet stelte.

22.
Egnde han ongul
med ukse-hovud,
mannheims bergar,
orme-banen.
Då gein yver kroken
han som gudar hatar,
som seg ringar
rundt um land.

23.
Drog då djerveleg
dådraske Tor
eitrande ormen
upp i vass-målet.
Hamaren skrall
i håberget
på den òv-ljote
ulve-frenden

24.
Uvettet ylte,
det óma i fjell,
heile utgamle
jordi ho skalv.
[Men Hyme tok kniven
og kipte av snøret.]
Og fisken han kvarv
i kav so fort.

25.
U-kåt var jotun,
då attende dei fór,
sat ved årom,
sa inkje ordet,
han båten snudde
beinast mot land.

Hyme kvad:
26.
"Skal me leggje
likt arbeid kvar,
so ber du kvalann
til bøen fram,
eller du havbukken
hiver på land."

27.
Gjekk Lorride stad
og i stamnen greip,
heiv havhesten upp,
med austren var i.
Og so med årar
og ausekjerald
jotuns brìmsvin
bar han til gards
igjenom skogsnar
og skòr-dalar.

28.
Trå-kynde jotun
endå vilde
trautar fleire
for Tor leggje.
"Det røynerkje styrken
ein stubb å ro.
Hiv staupet mitt sund,
skal eg sterk deg kalle."

29.
Tor han kalken
tok seg i hand,
steinen han sprakk,
men staupet det heldt.
Han sitjande slo det
gjenom stolpane,
heilt bar dei staupet
for Hyme fram.

30.
Men då den fagre
frilla hjelpte,
godviljes-rådi
gav ho honom.
"Hausen til Hyme,
er hardar enn glas, -,
hiv du staupet
i hovud på suggen."

31.
Brått reis å kne
bukke-drotnen,
åse-makti
all han brukte.
På jotun-skolten
aldri det synte,
men rivne laut då
den runde vin-krus.

[Hyme kvad:]
32.
"Eigna-luter
òv-gilde no
hev frå meg gjengi,
då fari er staupet.
Men manns ord stend,
mun aldri eg
ganga attpå det
som eingong er lova.

33.
Skal det no spyrjast
um sellane duger
ølskip or garden
ut å bera."
Ty freista seg
tvo gong i senn,
kvar gong kjêlen
stod kyrr som fyrr.

34.
Far hans Mode
fekk seg eit tak,
tvert gjenom golv
trødde han ned;
upp på hovudet
heiv han kjêlen,
men kringum hælane
hoddune skrall.

35.
Dei fór ikkje langt,
fyrr han attende
mot aust kom til sjå,
Odins sonen:
Med heile horgi
Hyme var etter,
or røysom det maura
med manghovda troll.

36.
Heiv han kjelen
av herdane ned,
skobeitte Mjollne
slengde han fram
og berge-beiste
brått slo i hel.

37.
Dei fór ikkje langt
fyrr Lorride såg
at halvdaud var bukken
og heldt på stupe;
skokle-hesten
var skakkføtt vorten,
og det var den løynfule
Loke som valda.

38.
Segja kann skilleg
soga um dette
kvar som hev greide
på gude-frøde,
at av bergbuen
bot fekk Tor,
båe borni
baud han seg fylgje.

39.
Kom trauste kulten
på tinge heim
hadde han kjelen
som Hyme åtte.
Vel skal gudar
no vetter kvar ein
øl få drikke
i Æges-halli.



Loketretta

Æge, som med eit anna namn het Gyme, han hadde butt til gilde åt æsene, då han hadde fengi den store kjêlen som no er sagt. Til denna veitsla kom Odin og Frigg, kona hans. Tor kom ikkje, for han var i austerveg. Siv var der, kona til Tor. Brage og Idunn, kona hans. Ty var der, han var einhendt: då Fenres-ulven vart bunden, sleit han eine handi av han. Der var Njord og kona hans, Skade. Frøy og Frøya, Vidar, son til Odin. Loke var der. Og tenarane til Frøy, Byggve og Bøyla. Mange æser og alvar var der. Æge hadde tvo tenarar: Fimafeng og Elde. Der var ljosgull for eldsljos; ølet bar seg fram sjølvt; staden var stengt fredhelga.Tenarane til Æge fekk mykje lov for dei var so hage. Loke tolde ikkje høyre detta, so drap han Fimafeng. Då skok æsene skjoldane sine og ropa upp imot Loke og dreiv han til skogs, og so tok dei til å drikke. Loke snudde att og fann Elde utanfyre; Loke helsa honom:

Loke:
1.
"Seg meg, du Elde,
fyrr eit einaste
fet du gjeng fram,
kva her inne
til ølskjemet dei hev,
sigtiva-søner."

Elde kvad:
2.
"Um våpen dei talar
og vågale tak,
sigtiva-søner;
av æser og alvar,
som inne her er
ingen i ord er din ven."

Loke kvad:
3.
"Inn eg gjeng
i Æge si hall
og gjev på gildet gaum;
eg skal antrast
med åsa-sonom
og blande dei mjøden med mein."

Elde kvad:
4.
"Um du inn gjeng
i Æge si hall
og gjev på gildet gaum;
og du hædings-ord hiv
på holle gudar,
alt turkar dei av att på deg."

Loke kvad:
5.
"Veit du, Elde,
um i einvig me tvo
med hard-ord hoggast skal,
eg meisteren din
i motsvarom vert,
um du deg vågar for vidt."

Loke gjekk so inn i halli. Men då dei som fyrr var der, såg kven som inn var komen, tagna dei alle.

Loke kvad:
6.
"Tyrst eg hit
til halli no kom,
Lopt, langan veg
til æser å beda,
um dei unne vil meg
ein drykk av den mæte mjød.

7.
De tegjer so trått,
treiske gudar!
Maktar de ikkje å mæle?
Meg sess og sæte
de stelle i gilde
eller vettervegen meg vis."

Brage kvad:
8.
"Deg sess og sæte
stelle ved gilde
aldri gjer æser det;
vel dei det veit
kven vera her skal
i hævt gilde gjest."

Loke kvad:
9.
"Minnest du, Odin,
i upphavs tider
då blod me blanda saman.
Øl du smaka
aldri skulde,
utan det oss båe vart bodi."

Odin kvad:
10.
"Ris du, Vidar!
lat varge-far sitja
gjest ved gilde-bord,
so slengje-stev ikkje
sneide oss skal
her i Æges hall."

Då stod Vidar upp og skjenkte Loke; men fyrr han drakk, helsa han æsene:

11.
"Heil, æser!
Heile, åsynjur!
og alle høg-heilage gudar!
utan den eine
som innar der sit,
Brage, på benken sin."

Brage kvad:
12.
"Av eigni mi gjev eg
øyk og sverd deg,
og ein ring endå Brage bøter:
at du ikkje åsom
di ovund syner;
arge dei ikkje åt deg."

Loke kvad:
13.
"For slike slag du
snau plar vera
som øykjer og armringar;
av alle æser
som inne her er,
du er i vig varast
og skjerrast for skot."

Brage kvad:
14.
"Var eg utanfor,
Æges-halli
so nær deg som no:
hovudet ditt
eg i handi mi bar;
då læta du fekk for di lygn."

Loke kvad:
15.
"Du er ov-kar i sessen,
men aldri slaget meir,
Brage benkje-pryda!
Kom ut og slåst,
um sinna du er,
djerv mann drev seg kje lenge."

Idunn kvad:
16.
"Eg bed deg, Brage,
på borni du tenkje
og ynskjesøner alle,
med slengje-stev ikkje
du sneider Loke
her i Æges hall."

Loke kvad:
17.
"Teg du, Idunn"
ikkje eg veit
møy so manngal som du,
sidan dei ov-kvite
armar du lagde
um banemannen til bror din."

Idunn kvad:
18.
"Eg sneider kje Loke
lmed slengje-stev, eg,
her i Æges hall;
den ølglade Brage
berre eg stoggar,
de skal ikkje vreide slåst."

Gjevjon kvad:
19.
"Kvi skal her inne
de æser tvo
med såre ord stridast?
Loke veit kje
at leiken er Brage,
og alle uner med honom."

Loke kvad:
20.
"Teg du, Gjevjon!
gjeta eg vil
honom som hugstal deg,
sveinen ljose
som sylgja deg gav,
og hugnad du honom lét få."

Odin kvad:
21.
"Vilt fær du, Loke,
og vitlaus er du,
når du Gjevjon argar åt deg.
All heimsens lagnad
ho veit fulla
sameleis som eg sjølv."

Loke kvad:
22.
"Teg du, Odin!
aldrig du kunde
skifte striden liklegt;
ofte til dei
du ikkje skulde,
til stakkarann, siger du gav."

Odin kvad:
23.
"Um eg til dei
eg ikkje skulde,
til stakkarann, siger gav,
du var åtte vetrar
under jordi,
mjølke-ku og kvende;
der born hev du bori;
kjerring-gjerd kallar eg slikt.

Loke kvad:
24.
"Seiding dei sagde
på Samsøy dreiv du,
trolla på volve-vis;
i trollkjering-hâm
yver heimen du fór
kjering-gjerd kallar eg slikt."

Frigg kvad:
25.
"Sogune dykkar
det segja eg skal,
dei føre dé ingen for øyro,
kva de æser tvo
i alders tid fór med;
best at gamalt er gløymt."

Loke kvad:
26.
"Tegje deg, Frigg,
du er Fjorgyns dotter,
og du stødt var ei mannkjær møy;
Ve og Vile
du, Vidres kone,
liggje lét i armen."

Frigg kvad:
27.
"Hadde eg her
i Æges-halli
ein son som Balder til svars:
du ikkje kom ut
frå åsa-søner,
utan sverd deg harmen svala."

Loke kvad:
28.
"Vil du det, Frigg,
eg kann fulla tala,
meir eg hev av meinsvall;
for det råder eg,
at aldri du Balder
ridande ser til salen."

Frøya kvad:
29.
"Vilt fèr du, Loke,
som på viddi ber
slike ljote leidur;
fulla er Frigg
framsynt, eg trur,
um fått ho sjølv segjer."

Loke kvad:
30.
"Teg du, Frøya!
trygt eg segjer
det vantar kje deg veilur;
kvar ås og kvar alv,
som inne her er,
sin hugnad hev havt hjå deg.

Frøya kvad:
31.
"Falsk er di tunge;
eg tenkjer ho ikkje
alltid vil gala deg godt;
arge er deg æser,
og åsynjur med,
harm vil du heim fara."

Loke kvad:
32.
"Teg du, Frøya!
trollkjering er du,
med svikråder er du sprengd;
med bror din i lag
blide gudar fann deg,
då fór du ikkje åt fint."

Njord kvad:
33.
"Lite det skil,
um leiken gjeng
med eigen mann eller andre;
men der fælt at slik ufysen
ås er med oss,
han som born hev bori."

Loke kvad:
34.
"Tegje deg, Njord!
dei tok deg austpå,
gisl vart du åt gudom;
kvendi hans Hyme
til kjerald deg brukte,
vel vart du våt i munn."

Njord kvad:
35.
"Eg hev like for det,
at eg langt var send,
gjeven gisl åt gudom,
då sonen eg avla
som ingen hatar,
og han tykkjest ov-kar hjå æser."

Loke kvad:
36.
"Stogge no, Njord!
stig ikkje for høgt,
eg vil ikkje lenger det løyne;
med syster di slik
ein son du fekk,
han var kje vildre å vone."

Ty kvad:
37.
"Frøy er hævast
av hovdingar alle
som i åsa-gardom er;
han møy ikkje grøter
eller nokon manns kone,
men løyser or lekkjur og hapt."

Loke kvad:
38.
"Tegje deg, Ty!
tenk på dette,
du bar aldri byrdi for tvo;
høgre handi di,
ho mun eg nemne,
som Fenre frå deg sleit."

Ty kvad:
39.
"Eg vantar handi,
men heideren du,
der sår saknad i båe!
ulven jamvel
illtrivst i band
og biar på ragna-rok."

Loke kvad:
40.
"Tegje deg, Tyr!
det timdest di kone,
til sonen ho fekk var eg far;
du aldri, stakkar,
aln hell pening
fekk til soning for skammi."

Frøy kvad:
41.
"Ulven eg ser
fyre å-ós liggje
til æva vår er all;
nær attåt honom,
um du no ikkje tegjer,
deg, bithund, bind me."

Loke kvad:
42.
"Med gull køpte du
Gymes dotter
og selde so ditt sverd;
når Muspells søner
yver Myrkskogen rid,
vesal verje du fær."

Byggve kvad:
43.
"Åtte eg ætt
som Ingunar-Frøy
og hadde so sæl ein sess,
som merg då mól eg
meinkråka sund,
og led eg lem på ho knasa."

Loke kvad:
44.
"Kva er det litle
og leikar med rova
og snakande snikjer?
Um øyro til Frøy
du alltid syng
og ved kverni du kvæser."

Byggve kvad:
45.
"Byggve eg heiter,
men brå meg kallar
gudar og gode menn;
av det er eg byrg,
at bjor dei drikk
alle Ropts søner saman."

Loke kvad:
46.
"Teg du, Byggve"
traudt du lærde
å byte mat millom menn;
or benk-halmen fram
dei fann deg ikkje,
då når her-menn hogdest."

Heimdall kvad:
47.
"Ør er du, Loke,
og ovdrukken heilt,
lat det no, Loke, vera!
for ovdrykken veld
for alle menn
at ikkje dei tøymer si tunge."

Loke kvad:
48.
"Teg du, Heimdall!
i tidi sitt upphav
ein ljot lagnad fekk du;
du lyt alltid stande
stiv i ryggen
og vera vaktmann for gudar."

Skade kvad:
49.
"Alt lett fell for, Loke!
men lengre du ikkje
skal leike med lausom hale;
gudane triv deg,
dei bind deg med tarmom
til kallege sonen, på sverd."

Loke kvad:
50.
"Um gudane triv meg,
og dei bind meg med tarmom
til kallege sonen, på sverd:
den fyrste og siste
var eg framme i striden
den gongen me Tjasse treiv."

Skade kvad:
51.
"Um den fyrste og siste
du var framme i striden
den gongen dé Tjasse treiv:
frå mine vangar
og vé det skal
kalde råder deg koma."

Loke kvad:
52.
"Du var meir linnmælt
mot Lauvøy-sonen
då du lét meg til lega di fylgje;
slikt må ein gjeta,
når ein gløgt skal nemne
våre laster og lyte."

Då gjekk Siv fram og skjenkte Loke mjød i eit horn og mælte:

53.
"Heil deg, Loke!
hornet du take,
fullt av forn mjød!
og av åsa-ætti
åleine henne
lytelaus du late."

Han tok hornet og drakk:

54.
"Åleine du vøre,
- um du det vøre -
vàr og kald mot karar;
ein eg veit då,
visst eg tykkjer,
som leika med Lorrides viv,
og det var den løynfule Loke."

Bøyla kvad:
55.
"Fjell skrell og smell,
på ferd er, meiner eg,
Lorride heiman hit;
stogge han skal
stakk i vår hall
og gryling mot gudar og menn."

Loke kvad:
56.
"Tegje deg, Bøyla!
Byggves sitt viv,
med svikråder er du sprengd;
aldri slikt utjo
kom til åsa-søner,
all er du, sugga, søylut."

Då kom Tor; han kvad:

57.
"Tegje deg, tvitoling!
trudhamaren min,
Mjolne, skal mælet ditt døyve:
eg herd-kletten slær
av halsen på deg,
og då mun livet ditt lide."

Loke kvad:
58.
"Sonen til Jord no
inn er komen,
kvi ståkar du soleis, Tor?
Mindre vågar du voni,
når du vargen møter
og han svelgjer Sigfader heil."

Tor kvad:
59.
"Tegje deg, tvitoling!
trudhamaren min,
Mjolne, skal mælet ditt døyve:
upp eg deg hiv
og burt i austerveg,
sidan ingen deg ser."

Loke kvad:
60.
"Austferder dine,
dei, storkjempa,
føre du ingen for øyra;
i hanske-kråi
du krøkte deg inn,
då tottest du kje Tor vera."

Tor kvad:
61.
"Tegje deg, tvitoling!
trudhamaren min,
Mjolne, skal mælet ditt døyve:
Rungnes bane
berja deg skal,
so det støkk i bein og bonur."

Loke kvad:
62.
"Leva eg etlar meg
langan alder
um du meg hamaren hotar;
seige tottest deg
Skrymes reimar,
og nista du ikkje nådde;
då svalt du mest heilt i hel."

Tor kvad:
63.
"Tegje deg, tvitoling!
trudhamaren min,
Mjolne, skal mælet ditt døyve:
Rungnes bane
beinast deg sender
nedum nå-grindi."

Loke kvad:
64.
"Kvad eg for æser,
kvad for åsa-søner
som det høvde min hug;
for deg åleine
eg ut vil gange,
eg veit du sparer ikkje slag.

65.
Øl laga du, Æge,
men aldri du skal
sidan gilde skipa;
yver all di eign,
som inne her er,
logar skal leike
og brenne deg på ditt bak!"

Etter detta løynde Loke seg i Frånanger-forssen i lakse-ham, der tok æsene han. Han vart bunden med tarmane til Nare, sonen sin; men Vale, son hans, vart til ein varg.Skade tok ein eitr-orm og feste upp-yver andletet til Loke; or den draup eitr. Sigyn, kona til Loke, sat der og heldt ei skål under eitret. Men når skåli var full, bar ho eitret ut. Imedan draup eitret på Loke. Då kipte han seg so hardt at all grunnen skalv; dette er no kalla jordskjelv.



Trymskvida
Hamarsheimt

1.
Vreid var Vingtor
då han vakna
og hamaren sin
han munde sakne.
Skjegg han riste,
hedna han skok;
tok son åt Jord
um seg å trivle.

2.
Og han dei ordi
aller fyrst kvad:
"Høyr du Loke
her kva eg segjer,
som ingen på jord
hell i uppheimen veit:
frå åsgud hev dei
hamaren stoli."

3.
Gjekk han til Frøya
i fagre tun,
og han dei ordi
aller fyrst kvad:
"Vil du meg Frøya,
din fjørham låne,
at eg min hamar
hitte måtte?"

Frøya kvad:

4.
"Eg gav deg han gjerne,
um av gull han vøre;
og lét deg han få,
var han laga av sylv."

5.
Flaug då Loke,
fjørhamen dunde,
til ut han kom
av Åsagarden,
og inn han kom
i Jotunheimen.

6.
Trym sat på haugen,
tusse-drotten,
band han batt
åt bikkjom av gull,
og måni meitte
på marom sine.

Trym kvad:

7.
"Koss gjeng det åsom?
Koss gjeng det alvom?
Kvi kjem du einsleg
til Jotunheimen?"

Loke kvad:

"Ilt er med åsom,
ilt er med alvom.
Hev du Lorrides
hamar løynt?"

Trym kvad:

8.
"Eg hev Lorrides
hamar løynt
åtte raster
under jordi.
Ingen honom
att fær heimta
utan han fører meg
Frøya til viv."

9.
Flaug då Loke,
fjørhamen dunde,
til ut han kom
av Jotunheimen,
og inn han kom
i Åsagarden.
Tor honom møtte
midt i tunet,
og han dei ordi
aller fyrst kvad:

10.
"Hev du heppe
havt med ærend?
Sei der i lufti
den lange tidend;
sitjande selle
soga si gløymer,
og liggjande mann
lyg det han beller."

Loke kvad:

11.
"Heppe eg hev
havt med ærend,
Trym hev din hamar,
tusse-drotten;
ingen honom
att fær heimta,
utan han fær honom
Frøya til viv."

12.
Gjeng dei fagre
Frøya å finne,
og han dei ordi
aller fyrst kvad:
"Bitt um deg, Frøya,
brure-linet,
me tvo skal aka
til Jotunheimen."

13.
Vreid vart då Frøya
så ho frøste,
og åsa-salen
all han bivra.
Ned spratt bjarte
brisinga-menet.
"Manngal dei meg
meiner vera,
um eg ek med deg
til Jotunheimen."

14.
Alle i senn
var æser på tinge
og åsynjur
alle til stades.
Rådlag heldo
rauste gudar,
koss Lorrides hamar
dei hitte skulde.

15.
Kvad det Heimdall,
kvitaste åsen,
- vidt såg han fram
som vanene elles -:
"Binde me um Tor
brure-linet,
bere han bjarte
brisinga-men.

16.
Late um honom
lyklar ringle
og kvende-klæde
um kne falle;
på brjostet setje me
breie steinar,
og hagleg binde me
hovud-toppen."

17.
Kvad det Tor,
den trauste ås:
"Kjering vil då
kalle meg æser,
lèt eg meg binde
med brure-lin."

18.
Kvad då Loke,
Lauvøy-sonen:
"Teg deg, Tor,
tala kje dette;
snart kjem jotnar
til Åsgard byggje,
um inkje din hamar
du heimtar att."

19.
Batt dei um Tor då
brure linet
og det bjarte
brisinga-menet,
lèt dei um honom
lyklar ringle
og kvendeklæde
um kne falle,
sette på brjostet
breie steinar,
og hagleg batt dei
hovud-toppen.

20.
Då kvad Loke,
Lauvøy-sonen:
"Meg til terne
du take med deg,
so èk me to kvende
til Jotunheimen."

21.
Snøgt vart båe
bukkane heimta,
sprette i skoklar,
skulde vel renne.
I berg det brotna,
brann i jord loge,
ók Odins son
til Jotunheimen.

22.
Då kvad det Trym,
tusse-drotten:
"Upp og bere
på benkjer halm,
no fører dei meg
Frøya til viv,
dotter åt Njord
i Noatun.

23.
Her gjeng innmed garden
gullhyrnde kyr,
ålsvarte uksar,
jotnen til gaman.
Eg hev nøgdi av gull,
hev nøgdi av godar,
einast Frøya
eg no vantar."

24.
Tidleg um kvelden
kom det til dess
at fram for jotnar
øl vart bori.
Sjølv åt han ein ukse,
åtte laksar,
alle dei kråser
til kvendi var laga,
tri kaggar mjød
drakk mann hennar Siv.

25.
Då kvad det Trym,
tusse-drotten:
"Kvar såg du brur
bite kvassare?
Aldri såg eg brur
bite breidare
eller meir mjød
nokor møy drikke."

26.
Sat ho attmed,
den innfule terna,
som ord fann til svars
på jotuns tale:
"Frøya åt inkje
åtte næter,
so ovhuga var ho
til Jotunheimen."

27.
Han letta på linet,
var lysta te kysse,
men undan han stokk
endelangt i salen.
"Kvi er så illkvasse
augo på Frøya?
Eld meg tykkjest
or augo loga!"

28.
Sat ho attmed,
den innfule terna,
som ord fann til svars
på jotuns tale.
"Inkje sov Frøya
åtte næter,
so ovhuga var ho
til Jotunheimen."

29.
Inn kom arme
jotun-systri,
som beda torde
um brure-skatten:
"Rett meg ringar
raude av handom,
um du vil hava
hugnad hjå meg,
hugnad hjå meg
og all mi hyllest."

30.
Då kvad det Trym,
tusse-drotten:
"Bere inn hamarn
bruri å vigje,
leggje Mjølne
på møyar-kne,
vigje oss saman
med Vår si hand."

31.
Lo i hugen
Lorride godt,
då hardhausen
sin hamar kjende.
Trym drap han fyrst,
tusse-drotten,
og jotunætti
all han tynte.

32.
Drap den aldruge
jotun-systri,
ho som bad han
um brureskatten.
Skjell ho fekk
for skillingar
og hogg av hamar
for haug av ringar.
So kom Odins son
att til sin hamar.



Allvismål

Allvis kvad:
1.
"Benkjer er breidde
bruri ho skal
heim fylgje meg få.
Hastverk i slike
høve det trengst;
fyrst heime trygd ein hev!"

Tor kvad:
2.
"Sjå for ein bengel
so bleik um nasar,
var du i Nåheim i natt?
Tusse-gjeld du
tykkjest hava,
bruri er deg inkje bori."

Allvis kvad:
3.
"Allvis eg heiter,
under jordi eg bur,
under stein min heim stend.
Løn for våpni
vilde eg få
ingen bryt gjeve ord."

Tor kvad:
4.
"Ordet eg bryt;
kven bruri skal få,
det fulla er faren si sak.
Eg var langt av leid,
då du lovnaden fekk;
for henne rår einast eg."

Allvis kvad:
5.
"Kva er det for ein rekar,
som råde vil
yver bjartfagre brur?
Slik faraflein,
som fåe kjenner;
av kven reknast du for kar?"

Tor kvad:
6.
"Vingtor eg heiter,
hev vide reikna,
eg son er til Sidgrane.
Aldri eg deg
til ungi drosi
mitt gjav-yrde gjev."

Allvis kvad:
7.
"Sætte me skal
snarleg verte, -
gjav-yrde du meg gjev.
Vesal eg vert
um i von eg skal må
den mjell-kvite møyi."

Tor kvad:
8.
"Aldri mismùn eg gjer;
møyi ho skal
di, vise gjest, vera,
um frå kvar ein heim
du kann meg segja
alt som eg vil no vita.

9.
Seg meg då, Allvis -
koss alt er laga
eg vonar, dverg, du veit:-
seg kva jordi,
som ut seg breider,
heiter i kvar heim?"

Allvis kvad:
10.
"Jord i Mannheim,
hjå æser fold,
vegar segjer vaner,
i-grøn jotnar,
alvar groande,
aur uppheims gudar."

Tor kvad:
11.
"Seg meg då, Allvis -
koss alt er laga
eg vonar, dverg, du veit:
seg kva himmelen,
av hav runnen,
heiter i kvar heim?"

Allvis kvad:
12.
"Himmel i Mannheim,
høgkvelv hjå gudar,
vind-vevar hjå vaner,
segjer uppheim jotnar,
alvar fagerloft,
dvergar drjupande sal."

Tor kvad:
13.
"Seg meg då, Allvis;
koss alt er laga,
eg vonar, dverg, du veit:
kva mun månen
som menneskja ser,
heite i kvar heim?"

Allvis kvad:
14.
"Måne i Mannheim,
mule hjå gudar,
kvervande kvel i Hel,
skundar hjå jotnar
skin hjå dvergar,
segjer alvar årmål."

Tor kvad:
15.
"Seg meg då, Allvis;
koss alt er laga,
eg vonar, dverg, du veit:
kva mun soli,
synt for alle,
heite i kvar heim?"

Allvis kvad:
16.
"Sol i Mannheim,
sunna hjå gudar,
hjå dvergar Dvalins svik,
segjer gloheit jotnar,
alvar fagerhjul
ålskir åsa søner."

Tor kvad:
17.
"Seg meg då, Allvis;
koss alt er laga,
eg vonar, dverg, du veit:
kva mun skyer
med skur og uvêr
heite i kvar heim?"

Allvis kvad:
18.
"Sky i Mannheim,
skur-von hjå gudar,
vindflot segjer vaner,
ur-von jotnar,
alvar vêr-kraft,
hylje-hjelm i Hel."

Tor kvad:
19.
"Seg meg då, Allvis;
koss alt er laga,
eg vonar, dverg, du veit:
kva mun vinden,
som vidt fer ikring,
heite i kvar heim?"

Allvis kvad:
20.
"Vind i Mannheim,
vivrar hjå gudar,
kneggjar stormakter segjer,
ylar hjå jotnar,
hjå alfar dùn-fare,
kvinar han kallast i Hel."

Tor kvad:
21.
"Seg meg då, Allvis;
koss alt er laga,
eg vonar, dverg, du veit:
kva den lygna
som liggje skal,
heiter i kvar heim?"

Allvis kvad:
22.
"Logn i Mannheim,
lògje hjå gudar,
vind-dòv segjer vaner,
òv-ly jotnar,
alvar dag-dus,
dvergar dagsfred segjer."

Tor kvad:
23.
"Seg mig du, Allvis -
koss alt er laga,
eg vonar, dverg, du veit:
kva mun sjøen,
der sveinane ror,
heite i kvar heim?"

Allvis kvad:
24.
"Sjø segjer menn,
skipsveg gudar,
våg segjer vaner,
ålheim jotnar
alvar øl-vyrkje,
dvergar djup-havet segjer."

Tor kvad:
25.
"Seg meg då, Allvis -
koss alt er laga,
vonar eg, dverg, du veit:
kva mun elden,
som for alle brenn,
heite i kvar heim?"

Allvis kvad:
26.
"Eld i Mannheim,
hjå æser lòge,
glo-våg hjå vaner,
frèke hjå jotnar,
øydar hjå dvergar,
hastar dei segjer i Hel."

Tor kvad:
27.
"Seg meg då, Allvis -
koss alt er laga,
eg vonar, dverg, du veit:
kva mun skogen,
synt for alle,
heite i kvar heim?"

Allvis kvad:
28.
"Ved hjå menn,
vollfaks hjå gudar,
dei hei-tang segjer i Hel,
eldvyrke jotnar,
alvar fager-grein,
vònd segjer vaner."

Tor kvad:
29.
"Seg meg då, Allvis -
koss alt er laga,
eg vonar, dverg, du veit:
kva mun natt,
Nor si dotter,
heite i kvar heim?"

Allvis kvad:
30.
"Natt i Mannheim,
naudsvart hjå gudar,
grime, veit eg, hjå vaner,
u-ljos hjå jotnar,
hjå alvar svevngaman,
draume-hildr hjå dvergar."

Tor kvad:
31.
"Seg meg då, Allvis -
koss alt er laga,
eg vonar, dverg, du veit:
kva det sædet,
dei sår i verdi,
heiter i kvar heim?"

Allvis kvad:
32.
"Bygg i Mannheim
bar hjå gudar,
vokster segjer vaner,
etande jotnar,
alvar øl-vyrke,
nipen det heiter i Hel."

Tor kvad:
33.
"Seg meg då, Allvis -
koss alt er laga,
eg vonar, dverg, du veit:
kva det øl
som alle mann drikk,
heiter i kvar heim?"

Allvis kvad:
34.
"Øl i Mannheim,
hjå æser bjor,
væte segjer vaner,
reint mauk jotnar,
mjød i Hel,
sumbl hjå Suttungs søner."

Tor kvad:
35.
"So mykje forn-frøde
eg fyrr i eitt brjost
aldri sanka såg.
Men stygt er du sviken,
eg segjer deg no:
sjå dagen kjem yver deg, dverg!
no skin det sol i salen."



Balders draumar
Vegtams-kvida

1.
Alle i senn
var æser på tinge
og åsynjur
alle til stades.
Rådlag heldo
trauste gudar,
kvi Balder møddest
med mykje draumar.

2.
Upp reis Odin,
utgamle gaut,
og han på Sleipne
sâlen lagde;
derfrå ned
til Nivilheim reid han,
møtte hunden,
or Helheim kom.

3.
Blodut var han
um bringa framme,
på Galder-fader
gøydde han lenge.
Fram reid Odin,
farvegen dunde;
til høge halli
åt Hel kom han.

4.
Då reid Odin
austan um dør,
der han visste
ei volve-grav.
Han val-galder kvad
for den vise kvinna,
til ho naudig reis upp
og nå-ord mælte.

5.
"Kva er du for mann,
for meg ikkje kjend,
som hev meg valda
vegen so tung?
Eg var snjova med snø
og slegi med regn
og drivi med dogg,
daud var eg lenge."

Odin kvad:
6.
"Vegtam eg heiter,
er son åt Valtam.
Seg meg tidend frå Hel;
frå heimen tel eg.
Åt kven er her benkjer
med baugar prydde,
og pallen fagert
flolagd med gull?"

Volva kvad:
7.
"Her for Balder
stend bryggja mjød,
yver drykken skire
ligg skjolden kvelvd.
Æser alle
er ottesame;
naudig eg tala,
no mun eg tegja."

Odin kvad:
8.
"Teg ikkje, volve,
tala du skal,
til eg ålkunnig vert,
enn vil eg vita:
kven skal Balder
bane valde
og alder øyde
for Odins-sonen?"

Volva kvad:
9.
"Hòd ber høge
ættingen hit;
han skal Balder
bane valde
og alder øyde
for Odins-sonen;
naudig eg tala
no mun eg tegja."

Odin kvad:
10.
"Teg ikkje, volve,
tala du skal,
til eg ålkunnig vert,
enn vil eg vita:
kven hemnar skal vete
på Hòd for illverk
og Balders bane
på bål føre?"

Volva kvad:
11.
"Rind fær Våle
i vester-salom,
natti gamal
den guten din slær:
han hand ikkje tvær
hell hovud kjember,
fyrr på bål han ber
Balders dråpsmann;
naudig eg tala,
no mun eg tegja."

Odin kvad:
12.
"Teg ikkje, volve,
tala du skal,
til eg ålkunnig vert,
enn vil eg vita:
kva heiter dei møyar
som heitt mun gråte
og til himmels kastar
halse-skauti?"

Volva kvad:
13.
"Du er ikkje Vegtam,
som eg det meinte,
men Odin er du,
utgamle gaut."

Odin kvad:
"Du er ikkje volva
den vise kvinna,
men til tussar
tri er du mor."

Volva kvad:
14.
"Heim rid du Odin,
med heilan hug,
og velkomen att
på vitjing hit,
når Loke leikar
laus or bandom
og i ragna-rok
ransmenn er ute."



Rigstula

So segjer menn i forne sogur, at ein av æsene, han som Heimdall het, var på ferd frammed ei sjøstrand, og so kom han til ein gard og kalla seg Rig. Etter den soga er detta kvædet.

1.
I old, er sagt, gjekk han
dei grøne brauter,
trauste gubben,
trollkunnig ås.
Ram og rask
kom Rig reikande.
Midt etter stigen
skreid han so fram.

2.
Kom til eit hus,
hurdi var stengd.
Inn mun han gange,
eld brann på golvet,
og eit gråhært hjon
grov fram-i åren,
Åe og Edda
med aldrugt skaut.

3.
Rig kunde dei
råder segja.
Munde seg setja
midt imillom,
med mann og kone
på kvar si led.

4.
Då tok Edda
ein diger leiv,
tung og klumput,
og tett med såder.
Midt på ein stett
ho sette det fram.
Sòd var i bolle
ho bar på bord.

5.
Rig kunde dei
råder segja,
reis upp frå sess,
var huga te sova.
Heldt seg med dei
heile tri næter.
Midt etter stigen
skreid han so fram.

6.
Barn fekk Edda,
var aust med vann,
-- -- -- -- -- -- -- --
svart av hamlet,
vart heitande Træl.

7.
Hendene hadde
skrukkut hud,
kropne knoklar,
[kartnaglar ljote]
og digre fingrar.
Fælt var andlet,
lut-ryggja var han,
med lange hælar.

8.
Voks han gjorde,
og vel han treivst.
Sidan fekk han
freiste styrken:
bast-reip binde
og byrdar gjurde,
ris bar han heim
heile dagen.

9.
Kom far-fyrkja
fram til gards
med saur på solom
og solbrende armar,
bjug-nasa var ho,
bar namnet Tir.

10.
Midt i sessen
sette ho seg.
Sat hjå henne
sonen i huset.
Dei rødde og runa,
reidde seg seng,
Træl og Tir
og tidi skreid.

11.
Born dei ól
uneleg saman;
eg trur dei vart kalla
Klur og Fjosne,
Reim og Klegge,
Kjefse, Fulne,
Drumb, Digralde,
Drott og Hosve,
Lut og Leggjalde;
dei laga skigard,
frøydde åkrar,
ól på griser,
gjætte geiter
og grov upp torv.

12.
Døtrane deira:
Drumba og Kumba,
Økkvinkalva
og Årinnevja,
Ysja og Ambått,
Eikintjasna,
Totrughypja
og Tranebeina.
Hev træle-ætter
sitt upphav frå dei.

13.
Gjekk Rig sidan
radne vegen,
kom til ei hall,
hurdi på glytt;
inn han gjekk,
eld brann på golv.
Ave og Amma
åtte huset.

14.
Sat der eit hjon
med syslom sine.
Mannen telgde
teinar til veven.
Skjegg var skipa,
hår klypt i skallen,
stramt sat skjorta,
skrin stod på golv.

15.
Sat der kona
og sveivde rokken,
strakte armane,
spann til vev.
Bar ho sveig
og bringeduk,
halsplagg ho hadde
og band yver herdar.

16.
Rig kunde dei
råder segja,
munde seg setja
midt imillom
med mann og kone
på kvar si led.

17.
Då tog Amma
-- -- -- -- --
Fulle skåler
fram ho sette,
kalve-steiki
var beste kråsi.

18.
Rig kunde dei
råder segja,
steig upp frå bord,
var huga te sova.
Heldt seg hjå dei
heile tri næter.
Midt etter stigen
skreid han so fram.

19.
Ein våk fekk Amma,
var aust med vatn,
dei kalla han Karl.
Kona sveipte
den raudleitte sellen
med dei spelande augo.

20.
Voks han gjorde,
og vel han treivst.
Uksar han tamde
og ardar gjorde,
timbra stogur,
sette upp løur,
kjerrur han smidde
og køyrde plog.

21.
Heim dei førde,
med nykle-hankar
og geiteskinn-stakk,
gifta til Karl.
Snòr heitte ho.
Sat ho med brur-lin.
So breidde dei blæja
og bu sette.

22.
Born dei ól
uneleg saman,
het Hal og Dreng,
Hold, Tegn og Smed,
Breide, Bonde,
Bundinskjegge,
Bue og Bodde,
Brattskjegg og Segg.

23.
Enn var det døtrar
med desse namni:
Snót, Brur, Svanne,
Svarre, Sprakke,
Fljod, Sprund, Viv,
Feima, Ristil.
Hev bonde-ætter
sitt upphav frå dei.

24.
Gjekk Rig derifrå
radne vegen,
kom til ein sal,
mot sud horvde døri,
opi ho stod,
ring var i stolpen.
Gjekk han so inn,
golvet var strålagt.

25.
Såg mann og kone
kvarandre i augo,
Fader og Moder
med fingrom leika.
Mannen sjølv
snudde strengjer,
smidde bogar
og skjefte piler.

26.
Fruga gav ans
på armane sine,
strauk yver linet,
sterte ermar,
batt upp skrud.
Dings var i bringa,
sid var kjolen
og serken blåleitt.

27.
Rig kunde dei
råder segja,
munde seg setja
midt imillom
med mann og kone
på kvar si led.

28.
Fann då moder
mønster-duk fram,
av bjartaste lin,
og breidde på bord.
Lagde so brotar
av braud på duken,
tynne, kvite
kveite-leivar.

29.
På bord ho sette
sylvlagde fat,
slikjande flesk
og steikte fuglar.
Vin var i kanne,
krota var staup.
Dei drakk og drøste,
med dagen leid.

30.
Rig kunde dei
råder segja,
reis han so upp,
reidde seg seng.
Heldt seg hjå dei
heile tri næter.
Midt etter stigen
skreid han so fram.

31.
Ein svein fekk Moder
vart sveipt i silke
og aust med vann.
Jarl vart han kalla.
Gulbleikt hår,
globjarte vangar,
atal i augo,
som orm du såg.

32.
Upp voks der
Jarl i garden,
Skjold mun han svinge,
strengjer leggje,
alm bøygje,
orvar skjefte,
på hestar ride,
hundar eggje,
sverd bruke
og symjing øve.

33.
Kom der til gards
Rig gangande,
Rig gangande,
gav runelærdom
og namnet sitt eigi,
nemnde honom son,
bad honom eigne seg
odels-vollar,
odels-vollar,
utgamle bygder.

34.
Ein-eigar vart han
av attan gardar;
gåvur han skifte,
gav åt alle
eigna-luter,
øykjer staute,
hogg sund og heiv ut
haugar av gull.

35.
Av fór drengjer,
ók våtvegen;
kom til halli,
der Herse budde.
Ei møy han hadde,
var mjo um hand,
kvitleitt og klok,
var kalla Erna.

36.
Feste dei møyi
og førde ho heim,
gifte ho med Jarl
og skautet gav ho.
Dei hugnadlegt saman
i heimen budde.
Med ætter auka,
sin alder dei naut.

37.
Upp so voks der
Jarl sine born,
dei hestar tamde
og hivde spjot,
emna skjoldar
og oddar kvesste.

38.
Bur var den eldste,
og sidan Barn,
Jod og Adal,
Arve, Mòg;
Nid og Svein,
Nidjung og Son,
dei tamde seg upp
i tavlspel og symjing.
Kund het ein til,
Kon var den yngste.

39.
Men Kon unge
kunde runer,
runer som år
og æve stend.
Meir kunde han:
mannaliv berge,
stormar stille,
sverds-egg døyve.

40.
Han fuglemålet
fulla kunde.
Eld han stogga,
sorger døyvde
og stillte hugen.
[Og so er sagt:]
han åtte manns avl
og age hadde.

41.
Han med Rig Jarl
um runer stridde,
batt han med velur
og vart den beste.
Då til odel
og eige vann han
Rig å heite
og rune-meister.

42.
Reid Kon unge
i kjørr og skogar,
og fuglen han fall,
der pili hans flaug.
Då kvad ei kråke,
på kvisten sat:
"Kvi fèr du, Kon ung,
og fuglar veider?

43.
Heller du skulde
din hest ut ride,
geiren støyte
og slengje spjot,
[vig vekkje,
voll blodge,
med hoggi harde]
her felle.

44.
Dan og Danp
hev dyre haller,
yppare odel
enn du mun eige.
Kann fulla dei
kjølen ride,
få sverd te bite
og sår te svide."

45.
Spjot han slengde
i skjold det skalv,
sprengde fram hesten,
og sverdhoggi skrall.
Vig han vekte,
voll han blodga,
val han fellte
og vann seg land.

46.
Reid han sidan
gjenom svarte skog,
yver helut fjell,
til halli han kom.

47.
[Fann der ei møy
fagrast av kvende.]
Bruni var bjartare,
brjostet ljosare,
halsen kvitare
enn klåre mjølli.
Flust var med gull,
der dei flutte saman.



Hyndleljod

Frøya kvad:
1.
"Vakre deg, møy-mor,
vakre deg, ven,
syster Hyndla
som i helleren bur.
Ramsvart er natti,
ride me skal
til Valhalli,
til heilagt ve.

2.
Herfader bed me
i hugen oss hava;
gull han gjev
til gjævingane.
Gav han Hermod
hjelm og brynje
og Sigmund fekk
sverd til gåve.

3.
Han siger gjev sume,
men sume rikdom,
målhegd til mange,
mannvit til alle,
bør på blåmyri,
bragd åt skalden,
gjente-lukke
gjev han mange.

4.
Til Tor skal eg blote
og beda honom
han stødt deg verje
og vel han låte,
endå u-blid han er
mot jotun-møyar.

5.
Tak no ulv ein
ut av stallen,
lat han gange
med galten min saman.

Hyndla kvad:
Seint mun galten
gudeveg treda;
min skjote fole
eg sâlar ikkje."

6.
"Du falsk er, Frøya,
og freiste meg vil.
Augo dine
alt meg segjer:
din venen fylgjer
på valferdi med,
Ottar unge,
Innsteins son."

Frøya kvad:
7.
"Dåra er du
og drøymer, Hyndla,
trur du venen fylgjer
i valferd med meg,
der det glor på galten
Gullinbuste,
Hilde-svinet,
som hage dei tvo
dvergar gjorde,
Dåin og Nabbe.

8.
Or sâlen eg stig,
me sèt oss i lag
og røder til-saman
um store ætter,
um dei gode menner
som frå gudane kom.

9.
Våga dei hev
um Vallands gull,
Ottar unge
og Anganty.
Treng dugleg rettleiding
drengen unge,
skal han farsarven få
av frendar sine.

10.
Han horg meg laga
med lad av steinar,
- no det grjotet
til glas er vorti -
fé-blodet friskt
farga steinen;
jamt trudde Ottar
på åsynjur.

11.
No du farne
feggar nemne,
ætte-tavlur
upp du bere:
kva er Skjoldungar,
kva er Skilvingar,
kva er Audlingar,
kva er Ylvingar,
kva er holdbori,
kva er hersebori,
manne-val best
i heile Midgard?"

Hyndla kvad:
12.
"Du er, Ottar,
Innsteins son,
og Innstein son til
Ålv den gamle,
Ålv til Ulv,
Ulv til Sæfare,
og Sæfare son til
Svan den raude.

13.
Fars-mori di,
ho fagert var prydd,
det lyt ha vori
Ledis gydja;
Frode far hennar,
og Friund môri;
var heile den ætti
av høgbori folk.

14.
Aude i old
var ypparste mann,
Halvdan fyrr honom
høgst av Skjoldungar;
heite herstridar
dei hausane førde,
storverk det vidt
i verdi spurdest.

15.
Han med Øymund slo lag,
ovkjempa den,
og Sigtrygg han vog
med svale eggjar.
Ålmveig han fekk,
frægast av kvende,
dei ól og åtte
attan søner.

16.
Derfrå er Skjoldungar,
derfrå er Skilvingar,
derfrå Audlingar,
derfrå Ynglingar,
derfrå holdbori,
derfrå hersebori,
manna-val best
i heile Midgard;
alt det er ætti di,
Ottar heimske.

17.
Var Hildigunn
hennar mor,
dotter til Svåva
og Sækonung.
Alt det er ætti di
Ottar heimske.
Det vardar deg å vita det,
vil du enn lenger?

18.
Dag åtte Tora,
drengje-moder;
òv-karar olst
i ætti den.
Frådmar og Gyrd
og Frekar båe,
Åm, Josurmar,
Ålv den gamle.
Det vardar deg å vita det,
vil du enn lenger?

19.
Kjetil het ven deira,
Klyps erving,
var han morfar
til mor åt deg;
der var Frode
fyrr enn Kåre,
med Hild ho var
Hålv si mor.

20.
Nanna var dinæst
Nokkve si dotter,
var mannen hennar
mågen til far din;
forn mågskap,
fram gjeng eg lenger;
alt det er ætti di,
Ottar heimske!

21.
Isolv og Åsolv,
søner til Ålmod,
og til Skurhild,
Skjekkils dotter;
med mange stormenner
du skyldskap rekne;
alt det er ætti di,
Ottar heimske.

22.
Hervard, Hjorvard,
Hrane, Anganty,
Bue og Brame,
Barre og Reivne,
Tind og Tyrving
og tvo Haddingar,
alt det er ætti di,
Ottar heimske!

23.
Aust i Bolm
borne var dei
Arngrims søner
med Øyfura.
Brak av berserker
med bod um ufred
yver land og lòg
som laus var elden;
alt det er ætti di,
Ottar heimske!

24.
Gunnar Bålk,
Grim ardskave,
Jarnskjold-Tore,
Ulv ginande.
Kjende eg båe
Brodd og Horve,
hirdmenn raske
hjå Rolv den gamle.

25.
Gude-vigde
dei gutane var,
alle ætta
frå Jormunrek,
mågen til Sigurd
- lyd du på soga mi -
den folke-hovding
som Favne vóg.

26.
Var den kulten
av Volsung-ætti,
rann det i Hjordis
Raudung-blod,
og Øylime var
frå Audlingar komi;
alt det er ætti di,
Ottar heimske!

27.
Gunnar og Hogne,
ervde Gjuke
saman med Gudrun
syster deira;
ikkje var Gutorm
av Gjuke-ætti,
men likevel bror
til båe desse;.
alt det er ætti di,
Ottar heimske!

28.
Hake var hæve
sonen til Hvædna,
og til Hvædna
var Hjorvard far.

29.
Harald Hildetand
han var son til
ringeslengjaren
Rørek Aud-son,
Aud den ovkloke,
Ivars dotter,
men Rådbard var
far til Randve;
alt det er ætti di,
Ottar heimske!


DET STUTTE VOLUSPÅ

30.
Elleve var
dei æser talde,
då banebeigen
Balder fekk;
var då Våle
viljug til hemn,
banemannen
til bror sin vóg han;
alt det er ætti di,
Ottar heimske!

31.
Var Balders fader
Burs erving,
Frøy åtte Gjerd,
ho var Gymes dotter,
av jotun-ætt,
med Aurboda;
fekk Tjasse
frenden deira,
den skobeitte jotun,
Skade til dotter;
Heid og Rosstjov
var av Rimne si ætt.

32.
Eg mangt deg segjer,
og meir eg hugsar;
visst ingen veit det,
vil du enn lenger?

33.
Er volvur alle
frå Vidolv komne,
visekallann
frå Vilmeid ætta,
seidmenner
frå Svarthovde,
jotnar alle
frå Yme stokne.

34.
Eg mangt deg segjer,
og meir eg hugsar;
visst ingen veit det,
vil du enn lenger?

35.
Ein vart boren
i upphavs tidi,
òv-vaksen gut
av gude-ætti.
Nie mødrar,
jotun-møyar,
ved heimsens ende
odd-kulten bar.

36.
Eg mangt deg segjer,
og meir eg hugsar;
visst ingen veit det,
vil du enn lenger?

37.
Gjalp honom bar,
Greip honom bar,
bar honom Eistla
og Øyrgjava,
honom bar Ulvrun
og Angøyja,
Imd og Atla
og Jarnsaksa.

38.
Vokster-auke
jord-krafti gav
og kald-sjøen gav
og galte-blodet.

39.
Eg mangt deg segjer,
og meir eg hugsar;
visst ingen veit det,
vil du enn lenger?

40.
Ulv ól Loke
med Angerboda,
og Sleipne fekk han
med Svadilfare.
Ei var skjessa
den aller verste,
ho var frå bror
til Byleist komi.

41.
Loke åt hjarta,
på linde-bål
han fann ein halvsviden
kvende-hugstein;
var Lopt barna
med det bægne kvendet;
frå di ovrast alle
u-tjo i heimen.

42.
Havet lyfter
seg lukt mot himlen,
leikar yver land
og lufti ho skjelv;
sidan kjem snø-skur
og snærane vind;
då nærmar seg stundi
at gudar stuper.

43.
Ein vart boren
øvst av alle,
vokster-auke
jord-krafti gav.
Segjer dei honom
mest storhuga vera,
Sivs skylding
alle stader

44.
Då kjem ein annan
endå større,
men namnet hans ikkje
å nemne eg tòrer;
fåe no ser
frametter lenger,
enn til Odin
skal ulven møte."

Frøya kvad:
45.
"Ein minnedrikk gjev
til galten min,
so kvart eit ord
han uppatt segje
av denne røda
tridje dagen,
når med Anganty han
i ættestrid gjeng."

Hyndla kvad:
46.
"Skunde deg hedan,
sova eg lyster,
fått av fagert
du fær hjå meg.
Ods viv, du løyp
ute um nætenn
som når med bukkom
Heidrun bykser.

47.
Alltid du fór
etter Od og rann,
og fleire endå
flaug deg kring stakken.
Ods viv, du løyp
ute um nætenn
som når med bukkom
Heidrun bykser.

Frøya kvad:
48.
"Eld eg slær
yver skume-gygri,
so aldri du kjem
ubrend hedan."
-- -- -- -- -- -- -- --
-- -- -- -- -- -- -- --

Hyndla kvad:
49.
"Eld ser eg brenne
og jord loga.
Løyse vil alle
livet sitt:
ber du Ottar
bjor til hande,
eiterblanda
uheils-drikk."

Frøya kvad:
50.
Uheils-ordi
skal ikkje skada,
um, jotun-møy,
mein du lovar.
Drikken dyre
drikke skal han,
og alle gudar
Ottar hjelpe."



Valundskvæde

Nidad het ein konge i Svitjod; han hadde tvo søner og ei dotter, ho het Badvin. Det var tri brødrar, søner åt finne-kongen; den eine het Slagfinn, den andre Egil, den tridje Valund; dei var skilauparar og veidemenn. Dei kom til Ulvdalar, og der gjorde dei seg hus. Der er eit vatn som heiter Ulvsjø. Tidleg ein morgon fann dei tri kvende på strandi som spann lin. Svanahamene sine hadde dei hjå seg, dei var valkyrjur. Tvo av dei var døtrar til kong Lodver, Ladgunn svankvit og Hervar alvit, den tridje var Alrun, dotter til kong Kjar i Valland. Dei førde desse med seg heim til stoga si. Egil fekk Alrun, Slagfinn Snakvit og Valund Alvit. Dei budde sjau år saman, då flaug dei av og vilde på herferd, og dei kom ikkje attende. Då skreid Egil av stad på leiting etter Alrun, Slagfinn leita etter Svankvit; men Valund sat i Ulvdalar. Han var den hagaste mannen som det gjeng ord um i forne sogur. Kong Nidad let han fengsle, soleis som det her er kvedi um det.

1.
Møyar flaug nord
yver myrkeskogen
- Alvit unge -
til orlog budde.
Dei på sjø-strandi
seg sette og kvilde,
droser sudrøne,
dyrt lin spann dei.

2.
Ei av dei unte
Egil å taka
fagre, ljose
møy i fang.
Ei onnor var Svankvit
med svane-ham.
- - - - - - -
- - - - - - -

3.
Men den siste
av sytrane tri
la handi um bjarte
halsen til Valund.
Ladgunn og Hervar,
Lodver sine born,
kjend var Alrun,
dotter til Kjar.

4.
Sat dei sidan
sjau år saman,
men åttande året
alt dei trådde,
og det niande
naudlengt tok dei;
myrkeskogen
møyane drog,
Alvit unge
til orlog var fus.

5.
Kom fra veideskog
verøygde skyttar,
Valund lidande
langan veg,
Slagfinn og Egil,
dei salen fann tom.
Dei ut og inn gjekk,
all stad leita.

6.
Mot aust skreid Egil
til Alrun å finne,
mot sud fór Slagfinn
etter Svankvit.
Einsam Valund
i Ulvdalar sat.

7.
Hann gullet raust
slo um glime-steinar,
ring etter ring
han rekte på snor.
Lengta han etter
sitt ljose viv,
attende vil koma.

8.
Det spør NIdad,
njara-drotnen,
at eine Valund
i Ulvdalar sat.
Um natt fór sveinar,
halvmånen skein
på blanke skjoldar
og brynje-karar.

9.
Av sâlar steig dei
ved stoge-veggen,
gjekk so heile
halli til endes.
Såg dei baugar
på bastreip dregne
sjau hundrad
som smeden åtte.

10.
Dei ringar lét av
og rekte dei på att,
ein ring berre
burt dei tok.

11.
Kom frå veideskog
verøygde skyttar
Valund lidande
langan veg.
Bjørne-skinka
han steikte ved åren,
med fullturr fure
frøsande brann.

12.
Sat på bjørne-fell
og baugar talde
alve-drotnen,
då ein han sakna.
Tenkte at honom
hev ho møyi,
attende komi.

13.
Lenge hann sat,
til av han sovna,
men upp han vakna
viljelaus,
kjende handi
hardleg bundi
og foten fjetra
fast i jarn.

14.
Valund kvad:
"Kven er mannen,
som maktstal meg
og baste-bandi
batt med um lem?"

15.
Nidad mælte:
"Der njara-drotnen.
Men kvar henta du,
alve-herren,
eigner våre
i Ulvdalom?
Gull fanst ikkje
i Grane sitt fat."

16.
Valund kvad:
"lang veg frå vårt land
mun vera til Rinar-fjell.
Men eg minnest me åtte
meir rikdom,
då heile lyden
heima me sat."

17.
Gløgg kona
til kongen stend ute,
inn gjekk ho heile
halli til endes,
stod på golvet
og stilt ho sae:
"Han er kje blid no
buggen frå holtet."

18.
Valund kvad:
"Sverdet ved sida
hans Nidad sleng,
det sjølv eg kveste
som eg kunde best,
det sjølv eg herde
som høveleg tyktest.
No bjarte branden
er langt frå meg boren.

19.
Badvild hev no
brure-ringen,
for raude baugar
bot fær eg aldri."

20.
Dronningi kvad:
"Ilske er augo
som rennande ormen;
tennene tøygjest,
når sverd vert tét han,
og han Badvild
sin baug mun sjå.
Segar og senar
de sneide på han
og setje han sidan
på Sævarstad!"

So vart det gjort, dei skar senane hans i knes-boti og sette han ut på ein holme, som var nær land og som het Sævarstad. Der smidde han alle slag dyrgriper til kongen. Ingen mann torde fara til han utan kongen åleine.

21.
Han sat jamt, sov aldri,
og slo med hamar;
velur han fulla
for kongen verkte.
Tvo smågutar,
søner til Nidad,
forvitna dreiv til døri hans fram.

22.
Til ei kiste kom dei,
kravde lykel.
Då vart ill lagnad sett,
når dei ned i fekk sjå.
Full meinverk der var,
der gutane meintest
sjå gullet raudt
og glime-steinar.

23.
Valund kvad:
"kom att åleine,
kome i morgon
då av gull
eg gjev dykk nøgdi.
Men lat ikkje mann
eller møy få vita,
eller nokon på garden,
at de gjeng åt meg."

24.
Den eine broren
den andre vakte
gridug um morgon:
"me gull skal få."
Til kista kom dei,
kravde lykel.
Då vart ill lagnad sett,
når dei ned i fekk sjå.

25.
Han sneid av hovud
på sveinane båe
og føtene slengde
i smidje-kråi;
men hause-skålene
under hår-garden
med sylv han sette
og sende Nidad.

26.
Gjorde av augo
glime-steinar,
gløgge kona
til kongen fekk dei.
Tennene deira
tok han sidan
til bringjesylgje
og gav Badvild.

27.
Badvild munde
baugen rose,
- - - - - - -
- - - - - - -
bar han til Valund,
då broten han vart:
"Ingen tor eg segja det
utan einast åt deg."

28.
Valund kvad:
"So mun eg bøte
bresten i gullet,
at fagrare tykkjest
for far din ringen
og for mor di med
mykje betre
og for deg sjølv."

29.
Bar han fram bjor,
bjor som dåra,
so ho i sessen,
munde sovne:
"No hemnt eg heve
harmane mine,
alle utan ein
på illmenni."

30.
"Vel meg! sa Valund,
"eg vert ikkje fotlaus
um senar vart skorne
av Nidads sveinar."
Læjande Valund
seg lyfte til vêrs;
gråtande Badvild
gjekk or øyi.

31.
Gløgge kona
til kongen stend ute,
inn gjekk ho heile
halli til endes
- han på salgard
seg sette og kvilde -:
"Vaker du Nidad,
njara-drotnen?"

32.
Nidad kvad:
"Vaken svis eg
viljelaus,
svevn eg saknar,
sidan sønene døydde.
Hovudet kulsar,
kalde råd hev du.
No vilde eg berre
at eg Valund råka.

33.
Høyre du Valund,
alve-hovding:
kvar vart det av gilde
gutane mine"?

34.
Valund kvad:
"Fyrst du alle
eidar sverje meg
ved skips-bordet
og skjolde-rand,
ved øykje-bogen
og sverd-eggi,
at Valunds viv du valdar ei ilt.

35.
Gakk til smidja
du sette upp ått meg,
og du belgane finn
blodflekkte.
Eg sneid av hovud
på sønene dine,
burt i kråi
eg kroppane slengde.

36.
Men hause-skålene
under hår-garden
med sylv eg sette
og sende Nidad.
Av augo eg gjorde
glime-steinar,
den gløgge kona
til kongen fekk dei.

37.
Tennene deira eg tok sidan
til bringe-sylgje
åt ho Badvild.
No er Badvild
med barn havande,
einaste dotteri
dykkar båe."

38.
Nidad kvad:
"Aldri tidend um tyngre
trege fekk eg.
Ingenharme heller
eg hemnde deg, Valund!
Men ingen når so høgt
han orkar deg felle,
deg høgt du sviv
mot skyi uppe."

39.
Læjande Valund
seg lyfte til vers,
men ukåt Nidad
vart sitjande att.

40.
Nidad kvad:
"Upp rir du Takkråd,
træl min den beste,
bed du møyi,
ljosbrynte Badvild,
at fager-drosi
med far sin røde."

41.
"Er det sant det Badvild,
som sagt meg er:
sat du med Valund
saman på holmen?"

42.
Badvild kvad:
Sant er det, Nidad,
som sagt deg er:
Sat eg med Valund
saman på holmen
den dåne-ridi,
dåreverk var det.
Mot han stande
eg ikkje munde,
mot han stande
eg ikkje makta.



Kvædet um Helge Hjordvardsson

I.

Hjorvard het ein konge. Han hadde fire konur; ei het Alvhild, son deira het Hedin; den andre het Særeid, deira son het Humlung; den tridje het Sinrjod og deira son het Hymling. Kong Hjorvard hadde gjord ein lovnad, at han vilde vinne det kvendet han visste vera det venaste. Han spurde at kong Svåvne åtte ei ovleg ven dotter som het Sigrlinn. Idmund het jarlen til Hjorvard; han fór på beleferd for kongen til Sigrlinn. Hann var hjå kong Svåvne heile vetteren. Frånmar het jarlen der, fostre til Sigrlinn; dotter hans het Ålov. Jarlen gjorde at møyi vart nekta; og Atle fór heim. - Atle, son åt jarlen, stod ein dag ved ein lund; men ein fugl sat i greinom uppyver han og hadde høyrt, at mennene hans hadde kalla dei kvendi venast som kong Hjorvard åtte. Fuglen kvitra; Atle lydde etter kva han sagde; han kvad:

1.
"Såg du Sigrlinn
Svåvnes dotter,
møyi fagrast
I Munarheim?
Likevel hæve
tykkjest Hjorvards
kvende for gutom
ved Glases-lund."

2.
ATLE kvad:
"Vil du med Atle,
Idmundssonen,
meir mæle,
mangvise fugl?

FUGLEN kvad:
"Det vil eg, um blót
du ber meg, gjæving,
og fritt fær velja
det eg vil på garden."

3.
ATLE kvad:
"Tak ikkje kongen
ellers kongs søner
og ikkje dei fagre
hovdings frugur;
tingast vil me,
som det vener høver."

4.
FUGLEN kvad:
"Hov vil eg hava
og horger mange,
gullhyrnde kyr
frå konge-gården,
um honom Sigrlinn
søv på armen
og u-nøydd den høge
herren fylgjer."

Dette var fyrr Atle fór; men då han kom heim att, og kongen spurde um tident; kvad han:

5.
"Me hev ikkje heppa
havt me ærend,
hestane trøytna
paa høge fjelli,
Sæmorn laut me
sidan vada,
då vart oss nekta
dotter til Svåne,
den herleg prydde
me heim vilde føre."

Kongen baud at dei skulde fara ein gong til, og sjølv fór han med. Men då dei kom upp på fjellet og såg utyver Svåvaland, såg dei brand i landet og store dumbe-ròk etter hestar. Kongen reid ned av fjellet og fram i landet og tok natt-lege ved ei å. Atle heldt vakt og fór yver åi. Han fann eitt hus. Ein stor fugl sat på huset og skulde vakte det, men var sovna. Atle baneskaut fuglen med spjotet sitt; men i huset fann han kongsdotteri Sigrlinn og Ålov, dotter til jarlen, og førde dei båe burt med seg. Frånmar jarl hadde skapt seg i ørnehâm og vàrt dei for hèren med rolldom. Rodmar heit ein konge, bele til Sigrlinn; hann hadde drepi kongen til svåvane og rant og brent landet. Hjorvard konge fikk Sigrlinn og Atle Ålov.


II.

Hjorvard og Sigrlinn fekk ein son, stor og vén; han var tagal; inkje namn feste seg ved han. Han sat på ein haug; han såg nie valkyrjur ride, og ei av dei var sjålegast: ho kvad:

6.
"Seint vil du råde
for ringar, Helge,
rike Rodulsvollar
- ørn gol årle -
um alltid du tegjer,
endå hardan hug
du, hovding, syner."

7.
HELGE kvad:
"Kva lét du meg njote
i namne-gåve,
du bjarte bruri
som byd meg namn?
Vel dine ord
vega må du,
inkje gåve tek eg
utan gjevaren fylgjer."

8.
VALKYRJA kvad:
"Sverd veit eg liggje
i Sigarsholmen,
fire færre
en femti er der:
eitt er av desse
alle det beste,
skjolde-kløyvar,
slegi med gull.

9.
Ring er i handtak,
hug i midja,
otte i odden
for den som eig det,
frametter eggi
ligg orm blodut,
um sverdrygg sveiver
sleva si rove."

Øylime het ein konge, dotter hans var Svåva; ho var valkyrje og reid sky og sjoø. Det var ho som gav Helge dette namnet og berga han ofte sidan i slag.

10.
HELGE kvad:
"Du er ikkje, Hjorvard,
heppen i råder,
um førar elles
frøæg du stend;
eld lét du herja
hovdings bygder,
endå dei ikkje
deg utferd gjorde.

11.
Men Rodmar råder
for ringane dei,
som ættingar våre
til eige hadde,
lite mun han
livredd vera,
trur alle er daude
som arv kann taka."

Hjorvard svarar at han vil gjeva Helge hèrfolk, um han vil hemne morfar sin. Då leita Helge upp sverdet som Svåva hade vist han til. So fór han og Atle og felte Rodmar og gjorde mange storverk.


III.

Helge drap Hate jotun, der han sat på eit berg. Helge og Atle låg med skip i Hatafjord; Atle heldt vakt fyrste luten av natti.

12.
RIMGJERD, dotter til Hate, kvad:
"Kven er dei holdar
i Hatafjorden
som ligg med skjoldtekte skip?
Byrgt lèt de
og briskar dykk trygge,
kanne meg namnet til kongen!"

13.
ATLE kvad:
"Helge han heiter,
den hovdingen kann
ikkje du mein taka;
freke jarnborger
um floten hans ligg,
ikje troll oss tyner."

14.
RIMGJERD kvad:
"Og kva heiter du,
ovstore kult,
korleis kallar deg karar?
Framifrå trudd
av fylkjer du er,
med du stamnbu stend."

15.
ATLE kvad:
"Atle eg heiter,
eg atal deg røynest,
gyrom er eg gram;
våt i stamni
stod eg ofte
og kjøvde kveldsridur.

16.
Kva heiter du tru,
like-svoltne troll,
nemn far din, føle tøkja.
Gjev nede i jordi
ni raster du låg,
og bar voks deg på barmen!"

17.
RIMGJERD kvad:
"Rimgjerd eg heiter,
og Hate far min,
ovsterk jotun er han;
mange brurer
han frå bøndene tok,
fyrr banehogg Helge gav honom."

18.
ATLE kvad:
"Du heldt deg troll-ty
kring hovding-skipet
og låg i fjordmynnet fyre;
til Rån du rak
rauste drengjer,
um staken ikkje der stod."

19.
RIMGJERD kvad:
"Dåra er du,
i draume gjeng du,
svevn hev sigi på deg;
det var mor mi som låg
på lur etter skip
og drog Lodvars karar i kav.

20.
Kneggje du gjorde,
gjekk du kje skoren
no svinger Rimgjerd sin svans;
langt atti du visst
hev, Atle, ditt hjarta,
um so du heste-mål hev."

21.
ATLE kvad:
"Heste-makti mi
du mun vel røyne,
stigg eg av skip på land;
hard-banka vert du,
hugast meg so,
og set ikkje halen so høgt."

22.
RIMGJERD kvad:
"Stig du i land,
um du liter på styrken,
me hittest i Varins-vik;
side-beini
skal eg deg fli,
kjem di i mine klypar."

23.
ATLE kvad:
"Eg flytjer meg ikkje,
fyrr folk vaknar,
um hovding vakt eg held;
ikkje eg undrast,
ditt u-fryske,
um du upp under kjølen kom."

24.
RIMGJERD kvad:
"Vakna du Helge
og viljug gjev bót
for du Hate hogg med;
ei natt i kleven
med kulteneg sove,
då fær eg beigen bøtt."

25.
HELGE kvad:
"Lodin deg eige,
ditt leide manntjon,
tussen i Tolløy bur,
hundvise jotun,
haugtroll det verste,
hendigt høve for deg."

26.
RIMGJERD kvad:
"Ho vil du hava,
som hamn såg ut
fyrre natti åt folket;
drosi gullprydde
drog frå meg makti;
ho eine veld
at eg ikkje kann
dykk bane-beigen gjeva."

27.
HELGE kvad:
"Høyr no Rimgjerd:
um eg harmen din bøter,
seg då gramen greidt:
var ho for seg sjølv
med skipi å berge
eller fór det fleiri saman?"

28.
RIMGJERD kvad:
"Tri gong nie,
men ei tande fyre,
mjøllkvite hjelmprydde møy;
folar riste seg,
av fakstet det dreiv
dogg i djupe dalar,
hagl i høge skogar,
derfrå kjem vokster og vår.
skamlegt var alt som eg såg."

29.
HELGE kvad:
"Sjå imot aust,
slegi deg hev
Helge med helruner rame;
på strand og på sjø
skip er berga
og siklings menn alle saman."

30.
ATLE kvad:
"Dag er det, Rimgjerd,
du drygde med Atle,
til æva di vart all;
eit sjømerke likt
til låt du vert,
der du i steini er støytt."


IV.

Kong Helge var ein framifrå herman. Han fór til kong Øylime og bela til Svåva, dotter hans. Helge og Svåva lovast, og heldt ovleg mykje av einannan. Svåva var heime hjå far sin, men Helge i hernad; Svåva var valkyrje som fyrr. Hedin var heime hjå far sin, kong Hjorvard, i Noreg. Hedin fór einsleg heim og skogen jol-aftan og råka eit trollkvende; ho reid på ein varg og hadde ormar til taumar og baud Hedin fylgje. "Nei", sagde han. Ho sae: "Dette skal du bøte for ved brage-staupet." Um kvelden var det lovnadgjeving: blótgalten vart framleidd; mennene lagde hendene sine på han og gjorde brage-lovnaden. Hedin lova å vinne Svåva, dotter til Øylime, kjærasten til Helge, bror hans; men han trega dette so hardt, at han gjekk og fór villstigar sud yver land til han fann Helge, bror sin.

31.
HELGE kvad:
"Heil vere koma di!
Kva mun du segja
av ny-tidender
frå Noregs land?
Kva er det som det
hev drivi heiman,
med eine du kjem
oss å finne?"

32.
HEDIN kvad:
"Verre våde
vart meg funnen,
[enn eg bror min
bøte kunde];
eg hev kora
den kongeborne,
bruri di eigi,
ved brage-staupet."

33.
HELGE kvad:
"Syt ikkje du,
sannast kann dei
lovnads-ordi
åt oss båe;
meg hovdingen hev
til holmgang stemmt;
um tri næter skal
den striden stande;
uvisst det er
um attende eg kjem,
men eg likevel liter
på ein lagnad god."

34.
HEDIN kvad:
"DU sae Helge
at Hedin var verd
godt av deg
og gåvur store;
deg sømer det betre
sverd å blodge
enn fred å gjeva
fiendom dine."

Dette sa Helge av di han hadde fyresviv um feigdi si og um at fylgjune hans hadde vitja Hedin, då denne såg kvendet ride vargen. Alv, son til Rodmar, het den kongen som hadde hasla Helge voll på Sigarsvoll på tri næter. Det vart ein hard strid, og der fekk Helge banesår.

35.
Då kvad HELGE:
"Ei møy reid vargen
myrke natti,
av Hedin kravde ho
honom å fylgje;
visste ho vel
at vegast skulde
Sigrlinn-sonen
på Sigars-vollom."

36.
Helge sende
Sigar å ride
til Øylime etter
eine-dotter hans:
"Bed ho bu seg
og brått koma,
um fylkjeren ho
vil finne i live."

37.
SIGAR kvad:
"Meg hev Helge
hit no sendt
med deg Svåva
sjølv å mæle;
deg vil hovdingen
hitte gjerne,
fyrr den gjævborne
gjeng or heimen."

38.
SIGAR kvad:
"Det fall her i dag
ved Frekasteinen
hovding den beste
som beid under soli.
Alv for sigren
eine rådde,
um det denne venda
vandt turvtest."

40.
HELGE kvad:
"Sæl deg, Svåva,
du sterk deg halde,
me finst ikkje her
i heimen meir;
av såri stride
strøymer blodet,
odden vann alt
inn åt hjarta.

41.
Eg bed deg Svåva
- mi brur skalkje gråte -
at du no vil
min vilje lyde:
du breide for bror min
blæja kvite
og unge kjempa
din elskhug gjeve!"

42.
SVÅVA kvad:
"Mælt eg hadde
i Munarheim,
då Helge meg traust
ringar gav,
at aldri godviljug,
um eine eg vart,
ei u-kjend kjempe
i armen eg tok."

43.
HEDIN kvad:
"Kyss meg, Svåva,
eg kjem ikkje att
til Rogheim eller
til Rodulsfjelli,
fyrr hemnt eg heve
Hjorvards-sonen,
den beste hovding,
som beid under soli."



Fyrste kvædet um Helge Hundingsbane

1.
Årle i old,
då ørnane gol,
rann heilagt vatn
frå himel-fjelli;
då vart han Helge
hugom-store
boren av Borghild
i Brå-lunde.

2.
Natt var i gard,
norner kom der,
som gjævingen liv
og lagnad sette,
baud han hævaste
hovding verte
og beste buggen
i Budlung-ætti.

3.
Trutt dei tvinna
lagnads-tåttane,
med borger brotna
i Brå-lunde.
Spann og snudde
strengjer av gull,
feste dei midt
under måne-salen.

4.
Aust og vest
dei endane løynde,
der millom låg,
landi åt kongen.
Frenka til Nere
mot nordveg slengde
det eine bandet:
det allstødt halde.

5.
Ikkje nauva
den ylving-ætting,
fødd av unge
møy i elskhug.
I tretoppen ramn
til ramnar kvad
- sat arm og matlaust -:
"eg noko veit.

6.
Sigmund-sonen
stend brynje-klædd
døger-gamal,
no er dagen komen.
Som kjempe-karar
kvass i augo
er varga-venen,
gjer oss til viljes."

7.
Hovding-emne
han hirdmenn tyktest;
no var god-år komme
for kultar, lét dei.
Sjølv kongen steig
av striden ut
gåvur å føre
gramen ungen.

8.
Nemnde honom Helge,
heimla honom Ringstader,
Solfjell, Snøfjell
og Sigar-vollar,
Ringstod, Håtun
og Himinvangar,
bjarte "blod-orm"
til bror åt Sinfjotle.

9.
Upp han voks
hjå vener i lag
i glans og glede
som grøne almen.
Stutt var det
å vente på strid,
då femten vettrar
fylkjeren var.

10.
Han den harde
Hunding fellte,
som lenge hadde rådt
for land og rike.
Gull han gav
til gjævingane,
sparde kje skattar
i strid vunne.

11.
Sidan av Sigmunds
sonen kravde
Hundings gutar
gull og ringar.
Hemn dei hovdingen
hadde å føre
for drjugt herfang
og dråp på far sin.

12.
Men bøter hovding
baud dem ikkje
eller skade-jamning
for skyld-folket.
Det var meir von til
vêr full-stridt
med gråe geirar
frå grime Odin.

13.
Fram til her-stemme
hovding fór,
lagd ho var
til Logafjelli.
Frode-fred brast
fiendar millom,
Vidres rakkar
rivsjuke lakkar.

14.
Ned settest hovding,
fellt han hadde
Alv og Øyulv
dev Arastein,
Hjorvard og Håvard
Hundings søner;
øydd var ætti
all til Geirminne.

15.
Fram slo ljoske
av Logafjelli,
og av ljosken
ljoneldar dreiv.
[Ned reid møyar
tri gonger nie]
høge, hjelmdekte
frå himmelvangar;
brynjune var
med blod sprøytte,
strålar stod det
av spjots-oddom.

16.
Årle spurde
frå ulvehiet
drotnen desse
diser sudrøne,
um med honom
dei heim vil fara,
når kvelden kjem
- med det knatt frå bogar.

17.
Men frå hesten
Hognes dotter
- med striden tagna -
svara kongen:
"I hug oss leikar
andre syslur
enn æl-kanna
med karar tøme.

18.
Far min heve
fest meg burt til
grime guten
Granmars-sonen.
Men eg hev, Helge,
Hodbrodd neist
og "kattunge" kalla
kongen djerve.

19.
Men fylkjeren kjem
um fåe næter,
utan til strid
du stemner honom
eller du møyi
med makt tek frå han."

20.
HELGE kvad:
"Ottast ikkje
for Isungs bane!
Her sverd skal syngje
so sant jeg lever."

21.
Sveinar sende
styraren ut
yver hav og heia
herhjelp å vinne
og riklett bjode
det raude gull
til gasta karar
og kjempe-gutar.

22.
"Lat renne hest radt
til Regintinget
og Sporvitne
til Sparinsheii
og Melne og Mylne
til Myrkeskogen;
lat ingen mann
etter sitja,
som beiske branden
å beite hev lært.

23.
Bed dei skjotleg
til skipi gange
og burt frå Brandøy
bu sig til ferd."
Drygde der drotnen,
til dit det kom
hopetals hermenn
frå Hedins øyi.

24.
Og der frå strandi,
frå Stamnsneset,
gleid det skip ut,
med gull var dei prydde.
Helge spurde
Hjorleiv um dette:
"Hev du anna
dei karane gode?"

25.
Den unge hovding
den andre svara,
det seint var å telja
frå Trane-øyri
langhovda skip
med leidingsmenn,
der i Orva-sund
inn dei siglde.

26.
"Tolv hundrad
trauste karar
- ein tvifald herflokk
i Håttun er,
som kongen styrer -
strid er det von til."

27.
Slo styraren
stamntjeldi ned,
so heile flokken
av herfolk vakna,
og djerve gutar
dagsbruni såg.
Heiser dei so
på høge mast
vindsegli upp
yver Varins-fjorden.

28.
Årar umde,
og jarn glumde,
skjoldar ringla,
og vikingar rodde.
Kongesfloten fljot
flaug med kjempom
og langt ut frå land
leikande gjekk.

29.
Ikke annleis
for alle det høyrdest,
når kaldbåra klappa
kjølar lange,
enn som berg brotna
i brim-sjøar.

30.
Helge bad hisse
høge segl til topps;
ingen frå leiken
vilde undan røme,
då ogjelege
Æges dotter
vilde sjøhestane
støype i kav.

31.
Men høgt frå himmel
hugdjervt Sigrun
folki fridde
og farkostar med.
Ramt vart rivi
Rån or handi
gjævings sjøhest
ved Gnipalund.

32.
Um eftan saman
i Unavågom
fagert budde
flaut skipi.
Frå Svarins-haugen
såg sjølve-folket
med harm i hug
heren koma.

33.
Gudmund, boren
av godt folk, spurde:
"Kven er hovding
som hermenn styrer
og folke-tyning
fører til land?"

34.
Sinfjotle svara
- slengde upp i rå
den raude skjolden
med rand av gull;
sundvakt var han,
som svara kunde
og med adels folk
ord skifte -:

35.
"Seg det i kveld
når svini du gjev
og bikkjune dreg
til soll-bytta,
at ylvingar er
austan komne
stridfuse gutar
ved Gnipalund.

36.
Der vil Hodbrodd
Helge finne,
framfusingen
midt i floten,
han som ofte
ørnar metta,
med du ved kverni
kysste trælmøyar."

37.
GUDMUND kvad:
"Lite den guten
gamal sed veit,
når han slarvord
slengjer på godtfolk.
Men ulve-åte
eti hev du,
og brødrar dine
til bane vorti,
sår du ofte
saug kaldhuga,
ufjelg for alle
du i urdi drog deg."

38.
SINFJOTLE kvad:
"Du var volve
på Varins-øy,
di leide kjering,
og lygn bar i hop;
ingen annan
du eige vilde
avsverdkultar alle
utan Sinfjotle.

39.
Var so, ditt stygge
skass, valkyrje
ilsk og atal
hjå Allfader.
Alle einhverjar
i ugynster rauk
for di skuld berre,
brikne tøkja.

40.
Saman ól me
på Sågu-neset
ulvar nie
eg var far deira.

41.
GUDMUND kvad:
"Far var du ikkje
til fenres-ulvar,
men eldst av dei alle
er du fulla;
dei greip og skar deg
i Gnipalunden
tusse-møyann
på Torsneset.

42.
Sigars stykson
smaug du i røysom
van til varg-ul
på vill-heii.
Alt slag ufryskje
åt deg kom der,
då du bringa
på brømrom flengde,
ved våe-verk
vart du namnspurd."

43.
SINFJOTLE kvad:
"Brur til Grane
på Bråvoll var du,
ferdug til sprang
du stod gull-beisla;
i mangt eit renn
reid eg deg trøytt,
svang under sal,
som ei simle fór du."

44.
GUDMUND kvad:
"Lite til kar
laut du vera,
då du geiter
hjå Gullne mjølka.
Eller du hugsar
Imd si dotter,
fille-flyssa
- vil du freiste deg meir?"

45.
SINFJOTLE kvad:
"Fyrr eg vilde
ved Frekastein
ramnar mette
med rå-slaget ditt,
enn slike bikkjur
åt bytta draga
eller galtom gjeva
- gramen take deg!"

46.
HELGE kvad:
"Meir, Sinfjotle,
det sømde seg dykk
meg hoggi kvasse å hygje ørnar
enn til unyttes
ord å skifte,
endå um hat
i hovdingar brenn.

47.
Godlåtne er kje
Granmars søner,
men sanning høver
hovdingar best;
og mark til dess var
i Moinsheimom,
at til sverdleik
stod han hugen."

48.
I strjukande tan
tok dei av stad,
Svipud og Skjekkjud
til Solheim skal nå
gjenom doggfulle dalar
og døkke lidar;
skodd-moar skalv,
der sveinane fór.

49.
Høg under hjelm
Hodbrodd stod ute
sitt ættfolk han kjende
att på ridet:
"Nauvar det noko
nivlungane?"
Dei i tunledet
drotnen møtte.

50.
GUDMUND kvad:
"Fram gjeng fylkingar
femtan på land,
og ute i Sogn
er sjau tusund til.

51.
Her ligg i grindom
ved Gnipalund
blåsvarte brimdyr
budde med gull,
vonom større
er styrken der,
snart til spjot-ting
stemner Helge."

52.
HODBRODD kvad:
"Send bod til Hogne
og båe Rings-sønom,
Atle og Yngve
og Alv den gamle,
gjerne dei gnassane
gjeng i bardage.
Her skal volsungar
helsing få varm.

53.
Som gråe stormsky
å sjå det var,
der fram oddar flaug
ved Frekastein.
Jamt var Helge,
Hundings bane,
fremst i fylking,
der folki bardest,
skobeitt i strid.
seinfør til flukt,
fulla hard-hausen
hadde giren.

54.
Frå himmelen sveiv
skjoldmøyar ned;
med her-gnyet vaks,
dei varna kulten.
Då kvad Sigrun
- oddar surra,
med vargar velta
seg yver valen -:

55.
"Heil skal du sigren,
hovding, njote,
og Yngves ætt-stav
skal una fullvel,
når framfuse kongen
fellt du heve,
han som øydde
Æge sitt liv.

56.
Og høge herren
høver båe;
druste drosi
og dyre ringar.
Heil du have
Hognes dotter,
og i Ringstader
rik du njote
siger og sæle,
på strid er det ende.



Det andre kvædet um Helge Hundingsbane
Det forne Volsungkvædet

Kong Sigmund, son til Volsung, var gift med Borghild frå Brålund. Dei kalla sonen sin Helge etter Helge Hjordvardsson. Hagal fostra Helge. Hunding het ein mektug konge, etter han hev Hundland fengi namn. Han var ein stor hermann og hadde mange søner som var ute på hernad. Ufred og òtur var det millom kong Hunding og Kong Sigmund, dei drap frendane til kverandre. Kong Sigmund og hans ættmenn het volsungar og ylvingar. Helge fór i løynd på njosning til kong Hundings hird; Heming, son til kong Hunding, var heima. Då Helge fór der ifrå, råke han ein gjætergut og kvad:

1.
Helge hugsar,
du til Heming segje,
at med våpnom vart han
vegen far hans;
ulven gråe
de inne hadde,
då Hunding helsa
Hamal for gjest.

Hamal het son til Hagal. Kong Hunding sende menn til Hagal som skulde leite etter Helge, og Helge kunde ikkje berge seg på onnor vis, enn at han tok klædi til ei terne og sette seg til å mala. Dei leita, men fann ikkje Helge. Då kvad blind deg hugvonde:

2.
Kvass-øygd er terna
ved kverni hans Hagal,
bonde-ætta
ikkje er ho:
steinar klovnar,
kvernbenken sprengjest.

3.
Ein hard lagnad,
hev hovding fengi,
når vyrdnads-folk
skal valbygg mala;
ho betre høvde,
handi denne,
for sverdfestet
enn for sveitaket.

4.
HAGAL svara og kvad:
Eg lite undrast
um det læt i kverni,
når her ei kongsmøy
handtaket triv;
fritt ho sveiv
skyhøgt ein gong,
på viking-vis
ho våga seg ut,
fyrr Helge henne
haddi teki,
syster er ho
til Sigar og Hogne,
di atal i augo
er ylving-kvendet.

Helge kom seg undan og gjekk på herskip. Han felte kong Hunding og var sidan kall Helge Hundingsbane. Han låg med heren sin i Brunvågom og gjorde der strandhogg, dei åt kjøtet rått. Hogne het ein konge, dotter hans var Sigrun. Ho var valkyrje og reid sky og sjø; ho var Svåva atterfødd. Ho reid til skipi hans Helge og kvad:

5.
Kven styrer skipi
ved strandi hera,
kvar hev dei heime
dei hermansflokkar?
Kva bier de etter
i Brunavågom,
kvar lyster dei leidi
å leggje sidan?

6.
HELGE kvad:
Hamal legg skipi
ved strandi hera,
heimen vår han
me hev på Lesøy,
me bier på bør
i Brunavågom,
me lystar å leggje leidi mot aust.

7.
SIGRUN kad:
Kvar har du hovding
på hernad fari
og svoltne ramnar
suvl gjevi?
Kvi ser eg på brynja
blod-skvettar,
kvi ét kjempune
kjøtet rått.

8.
HELGE kvad:
Det øvde nyleg
ylving-guten
vest i havet,
um vita du lyster,
bjørnen eg tok
i Bragalund
og ørne-ungar
med odden metta.

9.
No er sagt er det, møy,
kor saki er laga,
og kvi me på sjøen
steik ikkje fekk.

10.
SIGRUN kvad:
Leik du lyser,
då laut han Hunding
i bakken bite
for byrge hovding;
saman de søkte
og skyldfolk hemnde
med blodet båra
på blanke eggjar.

11.
HELGE kvad:
Kos viste du vel,
vise skjoldmøy,
at ætte-hemni
frå oss var komi?
det mange kvasse
kongs-søner finst
og ikkje ulike
oss i framferd.

12.
SIGRUN kvad:
Eg var ikkje langt
av leid, fylkjer,
i går ved gry,
då gramen stupte,
Sigmundss-sonen
sløg eg kallar,
som i løynde-runer
legg sine ord.

13.
Eg så deg eit sinn,
då på skipi lange
fram du søkte
med stamnar blodskvette,
og svale leika
dei ljose byljgur;
no vil drotnen
dyljast for meg,
men Hogne-dotteri
Helge kjenner.

Granmar het ein mektug konge, som budde på Svarinshaug; han hadde mange søner: ein het Hodbrodd, ein annan Gudmund, ein tridje Starkad. Hodbrodd var i kongestemme, han feste seg Sigrun Hognedotter. Med då ho spurde dette, reid ho med valkyrjur sky og sjø og vilde finne Helge. Helge var då ved Logafjelli og hadde slegist med Hundingssønene; der felte han Alv og Øyulv, Hjorvard og Hervard. Då var han ovtrøytt etter striden og sat under Arastein; der råka Sigrun han og fór um halsen hans og kysste han og sa ærendi si, soleis som det vert meldt i Volsungkvida den forne:

14.
Sigrun søkte
sæle hovdingen,
helsa kjennsleg
og handi hans tok,
kysste på kinn
konge-sonen,
då vart guten
glad i drosi.

15.
Fram då måtte ho mæle greidleg
at Helge ynde
ho eige skulde.
Hugen, lét ho,
leika for honom,
fyrr Sigmunds-sonen
sét ho hadde:

16.
Til hodbrodd vart eg
på herferd fest,
men eg ein annan
eige vilde.
Men frende-harmen
eg fæler endå,
viljen til far min
eg veld er broten.

17. Inkje noko dulde
dotter til Hogne.
Hugen til Helge
hava ho laut.

18.
HELGE kvad:
Vyrd ikkje du
um vreid er Hogne,
og ilt deg unner
ættfolk ditt!
Møyi unge
med meg skal leva,
for folket ditt eg
fæler ikkje.

Helge samla då ein stor skipsher og fór til Frekastein, men på havet fekk dei eit fårlegt uvêr. Då kom ljoneld yver dei, o strålar stod i skipi. Dei såg i lufti at nie valkyrjur kom ridande, og dei kjende Sigrun. Då lagde han seg stormen, og dei kom heile til lands. Granmars søner sat på eit berg, då skipi siglde mot landet. Gudmund sprang på hesten og reid stad og vilde njosne på berget ved hamni. Då strauk volsunange seglet. Då kvad Gudmund:

19.
Kva er det for ein skjoldung
som skipi råder
og gullprydt her-merke
heiser frå stamn?
Fredeleg ferd
det fulla ikkje er,
leikande vêr-ljos
kring vikingar spelar.

20.
SINFJOTLE kvad:
Her mun Hodbrodd
Helge finne
framdjerve fylkjer
på floten standande;
han odels-eiga
til ætti di,
fjorsung-arven
hev under seg lagt.

21.
GUDMUND kvad:
Di fyrr no skal me
ved Frekasteinen
saker skilja
på sverd-ting i hop;
no Hodbrodd høver det
hemn å taka,
lågaste luten
me lenge nok bar.

22.
SINFJOTLE kvad:
Geiter gjæte
fell Gudmund betre;
og i bergskorer
bratte klive
og hava i handi
hasle-staven
sælare tykkjest
deg enn sverdleik.

23.
HELGE kvad:
Deg Sinfjotle
sømer det meir
i orlog fara
og ørnar gleda
enn med unyte
ord å skiftast,
um og hovdingar
hatige er.

24.
Ikkje godt eg unner
Granmars søner,
men sanningi segja
seg sømer då best;
dei merkte seg ut
på Moinsheimom,
at hug dei hev
til hoggast djervlegt.

Gudmund reid heim med herbod; då samla Granmars-sønene hèr. Der kom mange kongar saman: Der var Hogne, far til Sigrun, og sønene hans, Brage og Dag. Det vart strid bardage, og dei fall alle Granmars søner og alle hovdingane deira, so nær som at Dag Hogneson fekk grid og svor eid til volsungane. Sigrun gjekk på valmarki og fann Hodbrodd, han låg i banen.

25.
SIGRUN kvad:
Ikkje skal Sigrun
frå Seva-fjelli
koma deg, Hodbrodd
konge, i arm;
lidi er æva
- lik fær dei tæva -
for Granmars søner.

Då fann ho Helge og vart fullfegi.

26.
HELGE kvad:
Ikkje deg alt
ynskjelegt gjeng;
noko då visst
norner valdar:
i dag tidleg fall
ved Frekasteinen
Brage og Hogne,
deira bane vart eg.

27.
Ved Leborg rauk dei
Rollaugs søner
og ved Styr-kleivom
Starkad konge.
So sobeitt ein selle
såg eg aldri,
hovudlaus han
hogde endå.

28.
På jordi ligg no
dei aller fleste
frendane dine,
felte dei er.
Du kunde kje for det,
kvende; din lagnad
var til strid
for stormen å vera.

Då gret Sigrun.

29.
HAN kvad:
Hugga deg, Sigrun,
holl var du oss;
Sin lagnad ingen kjem undan.
Eg liv dei unnte
som lidne er,
når berre din elsk eg åtte.

Helge fekk SIgrun, og dei åtte søner. Helge vart ikkje gamal. Dag Hogneson blota til Odin for farshemn. Odin lånte Dag spotet sitt. Dag fann Helge, mågen sin, ein stad som heiter Fjoturlund; han lagde spjotet gjenom Helge, som fall der; men Dag reid til Sevafjelli og sa Sigrun tidendi.

30.
Traud er eg, syster,
deg tregen å melde;
mot min vilje
veld eg deg tårer:
han fall i dag tidleg
ved Fjoturlunden
hævaste herren
som i heimen var.

31.
SIGRUN kvad:
Gjev at alle
eidane beit deg,
dei som du hadde
Helge svori
ved det ljose
Leiptrar-vatnet
og ved den svale
steinen til Unn.

32.
Ikkje skride det skipet
som under deg skrid,
um beste børen
blæs etter deg!
Inkje renne han hesten
som under deg renn,
um du hemnaren hadde i hælane på deg!

33.
Inkje bite han branden
som du brår,
utan han sjølvo deg
syng um hovud.
Då vøre hemnd
Helges daude,
um varg du vildra
på vigga ute,
arm og einsam
og une-laus,
etter mat du leita,
til lik du gløypte.

34.
DAG kvad:
Ør er du syster
og utan vit,
som u-sæle ynskjer
yver bror din.
Odin einast
u-lukka veld,
han einast fred
og frendskap spillte.

35.
Brod din raude
ringar deg byd,
Vandils-vé alt
og Vigdalar;
tak halve vår heim
til harm å bøte,
du sylvprydde brur
med søner dine.

36.
SIGRUN kvad:
Inkje sit eg so sæl
på Seva-fjellom
årle hell seint
at eg uner leva,
når ljoset er sløkt
som ljona i sal,
og ingen Vigblå
bèr venen min heim,
med gullbeislet glim,
og eg guten fagne.

37.
So hadde Helge
hugsøkt alle
fiendar sine
og frendar deira,
som for vargen
vitlause renn
geiter av fjell
fælske-slegne.

38.
Høg stod Helge
hovdingar millom
som adels tre,
ask, yver torn;
hell som ein dyrkalv
seg doggvåt reiser
upp yver alle
andre dyri,
og heilt til himmels
horni spelar.

Terna til Sigrun gjekk ein kveld frammed haugen til Helge og såg at Helge reid til haugen med mange menn.

40.
Terna kvad:
Er det augo som svik meg
med synkverving
eller kjem ragnarok?
Her rid det daudmenn,
som folane driv
i fjugande tan;
eller hev hovdingar
heimlov fengi?

41.
HELGE kvad:
Der kje augo som svik deg
med synkverving,
eller enden på verdi um oss du ser,
at me folane driv i fljugandi tan;
heller hev hovdingar
heimlov fengi.

Terna gjekk heim og sa til Sigrun:

42.
Gakk ut, Sigrun,
frå Seva-fjelli,
um hovdingen
du hugast å sjå.
Upp er haug laten,
komen er Helge,
men såri bløder.
Han bed deg um dette
at drjupande blod
døyve du vil.

Sigrun gjekk inn i haugen til Helge og kvad:

43.
So fegi eg er
at me finn kvarandre
som dei hungrige
Odins haukar,
når val dei veit,
med varmt herfang,
eller den dogg-friske
dagsbruni dei ser.

44.
Livlaus konge
kysse eg vil,
fyrr den blodute
brynja du kastar.
Håret ditt, Helge,
helut er vorti,
all er du, ven min,
med val-dogg sprengd,
våtkalde hender
hev Hognes måg,
kor kann eg duga
til døyve dette?

45.
HELGE kvad:
Du veld det, Sigrun,
frå Seva-fjelli
at Helge no er
med harm-dogg sprengd.
Du, gullbjarte, græt
grime tårer,
fyrr du sovnar, solfagre,
sudrøne møy.
Kvar fell blodug
på brjostet åt meg
med svidandi sut,
sår og kaldleg.

46.
Drikke me trøystugt
den dyre mjød,
um mist me hev land
og livsen glede.
Ingen skal vankvedne
visur syngje,
um han ser meg
med såra bringe;
no bur den bjarte
bruri i haugen,
hjå daude drengen
drosi kviler.

Sigrun reidde seng i haugen:

47.
Sengi, Helge,
eg hev deg laga,
og sova kann du
sutlaust hera;
i fanget mitt no
fær du kvile,
liksom du levande
låg hjå meg.

48.
HELGE kvad:
Eg ikke noko
umogelegt finn
seint hell årle
på Seva-fjelli,
når du meg, livlause,
ligg på armen
i haugen hera,
Hognes dotter,
du kvite, kvike
kongeborne.

Helge og fylgjet hans reid burt, og kvendi fór heim til garden. Kvelden etter let Sigrun terne halde vakt ved haugen. Men ved dagset, då Sigrun kom til haugen, kvad terna:

50.
Komen var han no
um koma han tenkte,
Sigmunds-sonen
frå Odins salar.
Mindre voni
vert at han kjem;
alt sit ørnar
på aske-greinom,
og til draume-ting
driv alle folk.

51.
Ver ikkje so ør
at einsam du fer,
drustet drosi,
til drauge-huset,
for daudmenn alle
djervari er
lange natti enn ljose dagen.

Sigrun vart stuttlevd av harm og trege. Det var den trui gamalt, at folk vart fødde upp att, men det er no kjering-tull. Helge og Sigrun, er det sagt, vart fødde upp att; han het då Helge Haddingjaskade, og ho Kåra Halvdansdotter. Soleis som dei kved i Kåreljod, og ho var valkyrje.



Um Sinfjotles daude

Sigmund Volsungsson var kongen i Frankland, Sinfjotle var den eldste av sønene, den andre het Helge, den tridje Håmund. Borghild, kona til Sigmund, hadde ein bror som het . . . . . Men Sinfjotle, stykson hennar, og . . . . . bela båe til same kvendet, og for den sak skuld drap Sinfjotle honom. Men når han kom heim, då bad Borghild han fara burt; men Sigmund baud ho bøter, og det var so ho tok imot desse. Med ved gravølet bar Borghild øl; ho tok eitr, eit stort horn fullt, og bar til Sinfjotle. Men då han såg i hornet, skila han at det var eitr i det og mælte til Sigmund: "Stinn er drykken, far!" Sigmund tok hornet og drakk det ut. So er sagt at Sigmund var so hardsett, at eitr skadde han korkje utan eller innan, men alle sønene hans tolde eitr utanpå kroppen. Borghild bar eit anna horn til Sinfjotle og bad han drikke, og det gjekk alt som fyrr. Og endå tridje gongen bar ho hornet til han og lagde hædingsord til, um han ikkje drakk ut. Han mælte no som fyrr med Sigmund. Denne sa: "Bruk skjegget til sil, son!" Sinfjotle drakk og var daud med ein gong. Sigmund bar han lange leider i fanget sitt og kom til ein land og trong fjord, og der var det eit lite skip og ein man på skipet. Han baud Sigmund å ferje yver fjorden. Men då Sigmund bar liket ut på skipet, vart båten lasta. Karen mælte at Sigmund skulde fara innum fjorden. Karen støytte skipet ut og kvarv brått. Kong Sigmund heldt seg lenge i Danmark, i Borghild sitt rike, siden han vart gift med ho. Då fór Sigmund sud til Frankland til det riket som hann åtte der. Hann fekk der til kone Hjørdis, dotter til kong Øylime; sonen deira var Sigurd. Kong Sigmund fall i slag mot Hundings-sønene, men Hjørdis gifte seg då med Alv, son til Kong Hjalprek, Sigurd voks der up, med han var gut. Sigmund og alle sønene hans var langt umfram alle andre menn i styrke og vokster, djervskap og all dugleik. Sigurd var likevel den fremste av alle, og honom kallar alle menn i fornsegner framifrå alle menn og gjævast av herkonger.



Gripes spådom

GRIPE het son til Øylime. bror til Hjørdis. Han rådde for land og var visare enn alle andre og framsynt Sigurd reid åleine og kom til halli hans Gripe. Sigurd var audkjend. Han kom til tals med ein mann utanfor halli, som kalla seg Geite Sigurd bad han um rettleiding og spør:

1.
”Kven er det sum bur
i borgi denne,
kva namn hev tegnar
på tjodkongen sin?”

GEITE kvad:
”Han Gripe heiter
hovdingen vår,
som gard og grunn eig
og gutar styrer.”

2.
SIGURD kvad:
”Er hugvis konge
heime i landet?
tru han vilde
tala med meg?
Ukjend mann
vil ordast med han,
fljot so lyt eg
finne Gripe.”

3.
GEITE kvad:
”Gjæve kongen
mun Geite spyrja
kva enannen heiter,
som vil mæle med han.”

SIGURD kvad:
”Sigurd eg heiter
Sigmundssonen,
men Hjørdis ho er
hovdings moder.”

4.
Då gjekk Geite
til Gripe og sa:
”Ukjend mann her
ute er komen,
til å skoda
sjåleg er han,
og deg, fylkjer,
finne vil han.”

5.
Or skålen gjeng han
gjæve drotnen
og framand hovding
han helsar vel:
”Velkomen Sigurd,
um seint det vart.
og no skal Geite
Grane stelle.”

6.
Mangt dei spurde.
og mangt dei svara,
der dei råkast
dei rauste kjempur.

SIGURD kvad:
”Meg meld, um du veit,
morbroder min.
kva Sigurd lyt no
til lagnad hava.”

7.
GRIPE kvad:
”Du vert mætaste
mann under soI
og høgast heidra
av hovdingar alle;
der flust vert med gull.
men fått med reddhug.
du vert fager i ålét
og i ordhegd meister.”

8.
SIGURD kvad:
”Seg meg du meir,
spyrja eg vil,
vise konge.
um du vita det tykkjest:
kva storverk eg fyrst
fremja no skal,
når eg or garden
din er gjengen?

9.
GRIPE kvad:
”Fyrst mun du, fylkjer,
far din hemne
og Øylimes harm
all du stille;
du mun Hundings
harde, djerve
søner felle
og siger hava”

10.
SIGURD kvad:
”Seg no, konge,
din systerson
sanningi heil,
når me saman talar:
ser du for Sigurd
strålande bragder,
som høgt vil lyse
under himmelskautom?”

11.
GRIPE kvad:
”Du eine skal vega
ormen den fråne,
der grådug han ligg
på Gnitahei-i.
Båe desse
til bane vert du:
Regin og Fåvne,
rett segjer Gripe.”

12.
SIGURD kvad:
Det flust vert med gull,
flust vert det òg
med bardagar harde,
som du berlegt melder.
lat hugen leite,
og lenger fram seg,
kva lagnads-luter
mitt liv skal hava.”

13.
GRIPE kvad:
”Du mun finne
Fåvnes bøle,
dyrgripar fagre
fram du sanke;
gullet legg du
på Grane-ryggen
og rid til gjæve
Gjuke-drotnen.”

14.
SIGURD kvad:
Meir skal hovding
hugtakande
djerve drotnen,
deretter melde:
når eg Gjuke hev gjesta
og gjeng frå honom,
kva lagnads-luter
mitt liv skal hava!”

15.
GRIPE kvad:
”Dotter til fylkjer
på fjellet ho søv
bjart i brynja
etter banen hans Helge;
sneide mun du
med sverdet kvasse,
brynja riste
med banen til Fåvne.”

16.
SIGURD kvad:
”Brynja er broti,
byrjar tala
vivet som vart
vekkt or svevne;
mun då møyi
mæle med Sigurd
ord som fagnad
fylkjeren gjev?”

17.
GRIPE kvad:
Ho vil den rauste
runer lære
alle som menneskja
mest seg ynskjer,
og på tungemål
kvart eit tala
og lækje dei lidande;
lev du heil, konge!”

18.
SIGURD kvad:
”Når eg vert ferdig
og frod er vorten,
då rid eg fram
lenger på ferdi.
lat hugen leite
og lenger fram seg:
kva lagnads-luter
mitt liv skal hava.”

19.
GRIPE kvad:
”Du vil hitte
Heimes bygder,
glad vera gjest
hjå gjæve kongen;
sagt er, Sigurd,
det sjå eg munde;
ikkje lenger fram
du frette Gripe.”

20.
SIGURD kvad:
”No gjev meg otte
det ordet du sa,
med di du lenger fram,
fylkjer, mun sjå;
um ulukka veit du
ovstor for Sigurd,
di seg gruvar
Gripe for dette.”

21.
GRIPE kvad:
”Korleis di æve
i ungdomen var,
stod lengst fram i ljoset,
var lettast an sjå;
eg er ’kje rette
runekallen
sum full-langt ser,
d’ er fått det eg veit.”

22.
SIGURD kvad:
”Ingen eg veit
ovan moldi
som maktar sjå meir
i myrke framtid;
du løyne det ikkje
um leidt det er,
eller mein møter
på mine vegjer.”

23.
GRIPE kvad:
”Inkje med lastar
er din livsveg skriven,
lat deg det hovding
i hugen feste:
so lenge sum menneskja
leikar på jord,
storfrægdar-namnet
hans Sigurd skal leva”

24.
SIGURD kvad:
”Leidt det tykkjest,
men lyt so vera,
Sigurd må no
skiljast frå deg.
Lagnaden min
liggje der han vil,
vis meg so vegen
vyrde morbror.”

25.
GRIPE kvad:
”So lyt Sigurd,
sanningi få,
når meg drotnen
til dette nøyder;
eit ord eg mæler
som inkje hev svik:
dagen er viss,
og dauden han kjem.”

26.
SIGURD kvad:
”Ikkje vreiden eg vil
vekkje hjå kongen,
men gode råder
hjå Gripe nema;
vita no vil eg,
um d’ er visst eller gale,
korleis du ser
spunnen min lagnad”

27.
GRIPE kvad:
”Ferdast hjå Heime
fagre møyi,
og Brynhild so mun
bruri heite,
dotter til Budle;
men djerve kongen,
Heime, fostrar
hardhuga møy.”

28.
SIGURD kvad:
”Kva skil det meg dette
at du skodar ei møy
fager å sjå
fostra av Heime?
No skal Gripe
meg greide gjeva,
for framsyn hev du
på forloga all.”

29.
GRIPE kvad:
Sorg ho gjev deg
og sut i hugen,
fagre vækja
som Heime fostrar;
svevn frå deg stryk,
du sanselaus er,
og du ingen ansar
utan møya.”

30.
SIGURD kvad:
”Kva helse-bot
kann hugen stile,
seg det Gripe,
um greide du veit;
kann vene vækja
eg vonast å få
og feste mi brur
fylkjer si dotter?”

31.
GRIPE kvad:
”De mun alle
eidar sverja
og fullfast binda -
men få av dei held;
du gjest hev vori
hjå Gjuke ei natt;
då hæve gjenta
hjå Heime er gløymd.”

32.
SIGURD kvad:
”Koss er det Gripe
greid meg dette,
er eg so lauseleg
laga i hått,
når svikar eg skal
stande mot ho,
som heile hugen min
hadde fengi?”

33.
GRIPE kvad:
”Andre Er det
som lit mun svike,
Grimhild i garnet
guten fangar,
mun deg bjode
bjart-håra viv,
dotter si eigi,
dåra vert du.”

34.
SIGURD kvad:
”Skal med fræge Gunnar
frendskap verte
og med Gudrun og meg
giftarmål,
fullgodt gifte
guten då fekk,
um mein og trege
ikkje trødde imillom.”

35.
GRIPE kvad:
”Deg mun Grimhild
grovleg dåre,
og til beling ho deg
åt Brynhild eggjar.
Gunnar til hande,
gote-drotnen,
straks til ferdi
ferdig er du.”

36.
SIGURD kvad:
”Mein meg møter,
det mun eg sjå,
radt dei ramlar
råder alle,
når til møyi
som mest eg elskar
ein annans beling
eg bera skal fram.”

37.
GRIPE kvad:
”De mun alle
eidar sverja,
Gunnar og Sigurd,
saman med Hogne;
De hamlét byter
båe på ferdi,
Gunnar og du,
Gripe lyg ikkje.”

38.
SIGURD kvad:
”Kva batar dette,
kvi byter me tvo
hamlét og lag
på leider desse?
Verre vande
mun vera under,
svik og meinråd,
seg fram Gripe!”

39.
GRIPE kvad:
”Som Gunner du lét
og lag mun få,
sjølv du ordhag
er og stortenkt let;
du fester Heimes
fosterdotter,
frægaste møy,
men du får ho ikkje.”

40.
SIGURD kvad:
”Verst meg tykkjest
at vesalmenne
skal då sveinar
Sigurd kalla;
aldri eg vil
vela med sløgd
for den drustaste
drosi eg veit.”

41.
GRIPE kvad:
”Du sove hjå ho
store hovding
som um møyi
mor di var;
di skal so lenge
folk leikar på jord
namnet hans Sigurd
spyrast med frægd.”

42.
SIGURD kvad:
”Skal Gunnar eige
gilde drosi,
sælaste svein
- svar meg Gripe -
endå tri næter
trauste vivet
sov meg so nær?
slikt er uhøyrt.”

43.
GRIPE kvad:
”Båe vil saman
brudlaup drikke,
Sigurd og Gunnar
i Gjukes salar:
dei hamlét byter,
når dei heim er komne
men hugen dei hev
som dei hadde fyrr.”

44.
SIGURD kvad:
”Vil då lukka
lengje fylgje
mågar desse
- mæl du Gripe!
vil det til gaman
for Gunnar verte,
eller sidan
meg sjølv til bate?”

45.
GRIPE kvad:
”Du skal eidar minnast,
men alltid tegja;
du saman med Gudrun
godt skal leva!
men Brynhild ho trur
du braut din lovnad;
til svik å hemne
all hugen trår.”

46.
SIGURD kvad:
”Kva vil til bot
bruri kreva,
for di meinråd
vart møyi lagd?
Svorne eidar
og sviken lovnad
ho fekk av meg
og fåfeng lukke.”

47.
GRIPE kvad:
”Gunnar ho vil
greidleg segja,
at ikkje hev du
eiden haldi,
medan gjæve guten,
Gjuke-sonen,
traust litte på
at trugen du var.”

48.
SIGURD kvad:
”Koss hev det seg, Gripe,
greid meg dette,
mun soga hennar
sannsagd vera,
eller lyg ho på meg
den lovsæle dros
og på sjølve seg med?
seg meg det, Gripe!”

49.
GRIPE kvad:
”Vreide og trege
veld at drosi
ikkje deg fullgod
framferd syner;
alldri grandet ger du
mot den gode møyi,
endå med sløgd
ho sviki vart av dykk.”

50.
SIGURD kvad:
”Vert kloke Gunnar
klumsa av ho,
vil giren Hogne
og Gutorm taka?
vil Gjukes søner
gjeva mågen
bane-beigen?
ber sanning fram!”

51.
GRIPE kvad:
”Då sut vil gange
Gudrun til hjarta,
når broder hennar
bane deg veld;
og aldri ho gledast
og unast meir
verdi her vil;
ho veld det Grimhild.”

52 .
SIGURD kvad:
”Heile me skiljast,
stå lyt lagnad,
vel hev du gjort
det eg vilde deg beda;
du sa det gjerne
um det stod til deg.
at livsens lagnad
ljosare fall meg”

53.
GRIPE kvad:
”Dette er trøysti
for trauste guten
den heppa skal fylgje
heile ditt liv;
på mætare mann
ovan um mold
skine ’kje sol
enn, Sigurd, på deg.”



Reginsmål

SIGURD gjekk til hestestodet hans Hjalprek og valde seg ut ei hest som sidan var kalla Grane. Då var Regin, son Reidmar, komen til Hjalprek. Han var hagare enn alle andre, men, dverg i vokster; vit var det han og ein hard hug, og trollkunnig var han. Sigurd vart fostra av Regin med sers umhug og kjærleik. Regin fortalde honom um ættfolket sitt og korleis det har til, då Odin og Høne og Loke hadde komi til Andvarefossen. I denne fossen var det mykje fisk. Og det var ein dverg som het Andvare, han heldt seg lenge i fossen i gjedde-hâm og fekk seg mat der. ”Otr het bror vår,” sa Regin, ”han tok ofte otr-hâm og fór upp i fossen. Han hadde ein gong teki ein laks og sat i elvebakken og åt blundande. Loke kasta ein stein mot otren, so han stupte daud. Æsene tyktest vera hepne av dette og flådde belgen av otren.” Same kvelden kom dei til Reidmar og bad um hus og synte fram veidni si. Då vart dei tekne, og me lagde på dei det, at vilde dei løyse livet sitt, so laut dei fylle otr-belgen med gull, og med raudt gull laut dei hylja han utanpå ogso. Då sende dei Loke av til å få gullet. Han kom til Rån og fekk netet hennar; med dette fór han til Andvarefossen og kasta det ut framfyre gjedda, og ho rann i netet.

1.
Då mælte LOKE:
”Kva slag fisk er dette,
som fór i straumen
og ikkje veit seg å vara?
Du hovudet lyt
or Hel no løyse
og elvar-elden meg gjeva.”

2.
GJEDDA kvad:
”Andvare eg heiter,
O-in het far min,
i mang ein foss hev eg fari;
ufegjens norner
i upphavs tider
sette oss til i vatn å vada.”

3.
LOKE kvad:
”Andvare, seg det,
um eige du vil
liv millom lydar på jord
kva vedlike vert han
verd å få han,
som fer med usanne ord?”

4.
ANDVARE kvad:
‘Vedlike strengt
vert det for dei
som skal Vadgjelme vada
Dei som usanne ord
mot einannan bruker,
dei fær lenge lide.”

Loke såg alt gullet sam Andvare åtte. Men når han hadde reidt gullet, dan hadde han att ein ring, og den tok Loke frå han. Dvergen gjekk inn i steinen og mælte:

5.
”Fulla skal gull,
sam Gust han åtte,
brødrane tvo
til bane verte
og øyde livet
på åtte kultar,
godt skal ingen
av eign mi njote.”

Æsene reidde godset til Reidmar; dei fyllte otr-belgen og reiste han upp på føtene, so skulde æsene leggje gull upp ikring og hylja han reint. Men då dette var gjort, gjekk Reidmar fram og såg eit værhår og bad dei dekkje det med. Då drog Odin fram ring Andvare og lagde yver håret.

6.
Då kvad LOKE:
”Gull er gjevi
gjald fekk du
høgt nok for hovud mitt;
men sæle for son din
du skapte inkje,
men banen for dykk båe.”

7.
REIDMAR kvad:
”Gåvur gav du,
men godgåvur ikkje,
av godhug du ikkje gav.
Livet de skulde
fulla lati,
hadde fyrr eg fåren visst.

8.
LOKE kvad:
”Enn verre vert det
eg vita tykkjest,
når menn mun stridast um møy.
Ufødde kultar
det enn mun vera
ætla til harm og hat.

9.
REIDMAR kvad:
”Gullet det raude
eg råder vel sjølv,
so lenge sum eg lever.
Trugsmålet ditt
tykkjest lite verdt,
fare de heim hedan.”

Fåvne og Regin kravde Reidmar etter frendebot for Otr, bror sin. Han sa nei til dette. Då lagde Fåvne sverdet gjennom Reidmar, far sin, med han sov. Reidmar ropa på døtrane sine:

10.
”Lyngheid og Lovnheid!
Mitt liv er no slutt,
men naud driv nakne te spinne.”

LYNGHEID sa:
”Seldan syster
som saknar far sin
på broren hemner sin harm.

11
REIDMAR kvad:
”Al deg ei dotter,
ulvhuga dros,
um ikkje du fær
fræge sonen;
gjev møyi ein mann
midt i naudi,
son deira han
din harm skal stogge.”

Då døydde Reidmar, men Fåvne tok alt gullet. Regin på farsarv, men Fåvne sa nei til dette. Regin lagde då råder med Lyngheid, syster si, um korleis han skulde få farsarven sin. Ho kvad:

12.
”Bror din blidleg
beda skal du
um arvegåve og godhug;
harde råder
høver lite,
skal du noko av Fåvne få.”

Desse åtburdar fortalde Regin til Sigurd. Ein dag, då han kom til huset hans Regin, vart han vel fagna.

13.
REGIN kvad:
”Sigmunds-sonen
ser eg koma
snarpe sveinen
til salar våre;
av mod hev han meir
enn ein mann uti årom,
veiding eg vonar
den vargen skal få.

14.
Fostre vil eg
frøkne sellen,
den Yngve-ætting
til oss er komen
høgste hovding
under himmelkvelv
vidt um landi
gjeng lagnaden hans.”

Sigurd var då jamleg i lag med Regin, og han sa Sigurd at Fåvne lang på Gnitahei-i og var i ormehâm. Han åtte ein øgjeshjelm sam alt levande fekk støkk av. Regin gjorde Sigurd eit sverd som het Gram; det var so kvast, at han stakk det ned i Rin og lét ein ull dott drive med straumen og dotten vart skoren sund sum han vore vatn. Med dette sverdet kløyvde Sigurd smidje-stedet hans Regin. etter dette eggja Regin Sigurd til an vega Fåvne; men han sa:

15.
”Høgt mun dei læ
dei Hundings søner,
dei som øydde
Øylimes liv,
um meir han tykkjer
mun i dette:
gull å finne
enn fader-hemn.”

Kong Hjalprek gav Sigurd skipsfolk, so han kunde få hemn yver far sin. Dei fekk ein stor storm og beitte utanfyre eit bergnos. Ein mann stod på berget og kvad:

16.
”Kven er det som rid
på Rævils hestom,
på høg-alda
i glymjande hav?
sveiten han driv
av sjø-marom,
d’er vandt um folar
vindbylgja maktar.”

17
REGIN svara:
Med Sigurd me fèr
på sjø-plankane,
og til banen vår ber
børen, me hev;
bratt fell båra
yver baugen ned,
stamanfolar stuper,
kven spør um dette?

18
MANNEN kvad:
”Nikar var namnet
då eg nærde ramnen,
Volsung unge!
og i ota eg var;
no må du kalle
karen på berg
Feng eller Fjolne,
eg fara vil med”.

Dei lagde til lands, og kallen gjekk på skipet. Då spakna vêret.

19.
SIGURD kvad:
”Seg meg no, Nikar,
du veit noko av kvart,
kva som gagnar gudar og menn:
kva varsl er best,
når ein bardage ventar,
og sverdi skal svingast kvast?

20
NIKAR kvad:
”Der mange varsl,
visste de alle,
når sverdi skal svingast kvast,
traust fylgje
true eg du fær,
når du rid ut og ramnen møter.

21
Eit anna det er,
når ut du ein komen
og er til burtferd buen,
um då du vert var
på vegom dine
tvo dådfuse drengjer.

22
Det er det tridje
um du tjoting høyrer
av ulv under aske-greinom;
og lukka deg fylgjer,
fær du øygne
fienden, fyrr han ser deg.

23
Egg skal ingen
upp vende
mot seint skinande
syster åt månen;
siger fangar den
som sjå maktar,
og når stridfuse sellar
i svinfylking gjeng.

24
Stygt mark det er
um han snåvar foten,
når til stridsferd du stig i veg
då ille diser
attmed deg stend
og vondt dei deg valdar.

25
Kjemd og tvegen
skal kappen vera
og eta seg um morgon mett;
for uvisst det er
på aftan lite,
d’er leidt um lukka glepp.”

Sigurd hadde ein stor strid med Lyngve Hundingsson og brødrane hans. Der fall Lyngve med dei tvo brødrane sine. Etter striden kvad Regin:

26.
”No beiske branden
på Sigmunds bane
hev blodørn rist
på ryggen inn;
med blod so fagert
han frøydde jordi,
hovding denne
Hugin gledde.”

Sigurd fór hem til Hjalprek. Då eggja Regin Sigurd til å drepa Fåvne.



Fåvnesmål

Sigurd og Regin fór upp på Gnitahei-i, og der fann dei fáret etter Fåvne, der han skreid etter vatn. Der gjorde Sigurd ei stor grov yver vegen, og han gjekk ned i ho. Men då Fåvne skreid av gullet, bles han eitr, og det spruta ned yver hovudet på Sigurd. Men då Fåvne skreid yver grovi, lagde Sigurd til han med sverdet inn i hjarta Fåvne riste seg og slo med hovud og spord. Sigurd laup upp or grovi, og dei såg på kvarandre.

1.
FÅVNE kvad:
”Du svein, du svein!
kvar er sveinen boren
og kva ætt mun du eige?
du som sverdet farga
i Fåvne sitt blod
og bane-beigen gav meg?”

Sigurd dullde namnet sitt, for di at det var den trui i fyrndeheimen, at feig manns ord hadde stor makt, um han lyste våbøn yver fienden sin med namns nemning.

2.
HAN kvad:
”Hjort eg heiter
og heve svivi
som ein morlaus mann
eg hev far ikkje frett
som folk hev elles,
einsam fèr eg fram.”

3.
FÅVNE kvad:
”Hev du far ikkje frett
som folk hev elles,
kva ufryskje avla deg då?”
— — — — — — —
— — — — — — —
— — — — — — —

4.
SIGURD kvad:
Ӯttslaget mitt
mun deg ukunnigt vera
sameleis som eg sjølv;
Sigurd eg heiter,
Sigmund het far hans,
som deg med våpnom vog.

5.
FÅVNE kvad:
”Kven eggja deg gut,
so du ikkje deg gruvde
for med Fåvne å fåst
Du bjartøygde svein!
beisk var han far din,
det tidleg kippest i kynet.”

6.
SIGURD kvad:
”Hendene hjelpte meg,
der hugen eggja,
og sverdet kvasse det skar;
fåe er dei freke
fullvaksne menn,
som var i barndomen blaude.

7.
FÅVNE kvad:
”Eg veit du vaks upp
hjå vener i lag,
og der tottest du vera mann;
men træl er du teken,
og træl er du fødd,
og trælestøkk trutt vil deg fylgje”

8.
SIGURD kvad:
”Du lastar meg dette
at lite eg såg
av fager fedra-arv,
men eg træl ikkje heiter,
um eg herteken vart;
du laus og ledug meg fann”

9.
FÅVNE kvad.
”Hædings-ord du
høyrer i alt,
men eg skal deg sanning segja,
gullet glimer
gloende raudt,
men det bèr deg din bane.”

10.
SIGURD kvad:
”Råde vil kvar
rikedom og fe,
til daude-dagen kjem;
og ein gong alle,
det er so laga,
skal fulla hel-vegen fara.”

11.
FÅNE kvad:
Til nærmaste nes
styrer norner deg fram,
og like sæl er du lenger;
i vatn du druknar
um i vinden du ror,
feig mann farangen slær.”

12.
SIGURD kvad:
”Seg meg, Fåvne,
frod skal du vera,
og mangt du visst veit:
kva norner er dette
som i naud mun hjelpe
og born frå mors-liv løyser.”

13.
FÅVNE kvad:
”Ymse ætter
det er av norner,
dei ikkje hev same upphav,
av ås-ætt er sume,
av alv-ætt sume,
sume er døtrar til Dvalin.”

14.
SIGURD kvad:
”Seg meg, Fåvne,
du frod skal vera,
og mangt du visst veit:
kva heiter den holmen
der hardt skal møtast
Surt og æser til slag?”

15.
FÅVNE kvad:
”Oskopne han heiter,
der alle gudar
skal leike med odd og egg.
Bilrost ho brest,
når på brui dei rid,
og folar flyg i lause lufti.

16.
Min øgeshjelm folk
med fælske slo,
med eg meg um rikdomen ringa;
eg vontest vera
vett ramaste,
um aldri so mange eg møtte.”

17.
SIGURD kvad:
ӯgjeshjelm din
ingen bergar,
der harde hausar gjeng fram;
det kvar ein finn,
som med fleire kjem saman,
at ein er kje hævar’ enn andre.”

18.
FÅVNE kvad:
”Eitr eg frøste,
då på arven eg låg
den fagre etter far min.
— — — — — — — —
— — — — — — — —
— — — — — — — —

19.
SIGURD kvad:
”Høyr, fråne-ormen,
fræste du gjorde,
av hard-hug hadde du nok,
og illska du ikkje sparde;
men di hardare hug
fær hause-karar
som hjelmen din mun hava.”

20.
FÅNE kvad:
”Eg råd gjev deg, Sigurd,
og råd du take,
rid so heim hedan:
glimande gull,
som gloraudt lyser,
til banen den rikdomen ber deg.”

21.
SIGURD kvad:
”Råd du meg rådde,
men ride eg vil
til gull som i lyngi ligg;
men du, Fåvne, heve
helorann fengi,
til Hel deg heim fører.”

22.
FÅVNE kvad:
”Meg svikråd gav Regin,
han svikråd gav deg med,
han vert oss båe til bane;
livet lata
lyt no Fåvne,
meisteren min du vart.”

Regin var gjengen burt medan Sigurd vog Fåvne; no kom han att når Sigurd strauk blodet av sverdet.

23.
REGIN kvad:
”Heil deg no, Sigurd,
siger du heve
yver Fåvne fengi;
av alle dei gutar
som gjeng her på jord,
du, segjer eg, er djervast.”

24.
SIGURD kvad:
”Uvisst å vita,
um me alle kom saman,
kven var djervaste drengen;
eg veit spræke sveinar
som sverd aldri hev
blodga i annars brjost.”

25.
REGIN kvad:
”Du fegen er, Sigurd,
og fjåg av ditt verk,
der du turkar Gramen i graset;
bror min hev du
bane gjevi,
sjølv er eg saka i dette.”

26.
SIGURD kvad:
”Du fauk langt undan,
med eg i Fåvne
sette sverdet kvast;
hardt eg hogdest
med håle ormen,
då du i lyngi låg.”

27.
REGIN kvad:
”Lenge i lyngi
legi han hadde
den utgamle jotun-trasen,
um du ikkje no
hadde noti mi hjelp,
med eg smidde deg sverd kvast.”

28.
SIGURD kvad:
”Mod hjelper meir
enn makt i sverdet,
når kjempur kjem i ota;
spræke sveinar
såg eg ofte
få siger med skjemde sverd.”

[Regin kravde bot for Fåvne, bror sin.]

29.
SIGURD kvad:
”Rådi di var det
at eg ride skulde
helug veg hit;
endå heil og holdug
var håle ormen,
hadde du ikkje drengen
eggja.”

Då gjekk Regin til Fåvne og skar hjarta hans ut med eit sverd som heiter Ridil, og so drakk han blod av såret etterpå.

30.
REGIN kvad:
”Sit du her, Sigurd
sova eg lyt,
og hav hjarta på gloi;
den godbiten skal vel
guten smaka
attpå so dyr ein drykk.”

Sigurd tok hjarta til Fåvne og steikte på ein tein. Då han tenkte at det var fullsteikt, og flotet saud or det, tok han på det med fingeren og skulde kjenne um det var fullsteikt. Han brende seg og stakk fingeren i munnen. Men når Fåvnes hjarteblod kom på tunga hans, då skyna han fuglemål. Han høyrde at igdur kvitra i buskom.

31.
IGDA kvad:
”Sigurd sit der
skvett med blod,
han yver elden
held orme-hjarta;
klok eg kalla
kulten denne
um sjølv han slukte
det skinande hjarta.”

32.
DEN ANDRE kvad:
”Regin ligg der
og lurer på vondt,
vil svike sveinen
som sit so trugen;
range råder
Regin no legg
og vil brotsverk gjera
til bror sin å hemne.”

33.
DEN TRIDJE kvad:
”Eit hovud stuttare
skulde han no
gråskjeggen hive til hel;
det raude gullet
då hadde han eine
alt liggjande fe-et hans Fåvne.”

34.
DEN FJORDE kvad:
”Klok han vøre,
kunde han nytte
sannord sagde
av systrar mine;
um han hugsa seg sjølv,
han Hugin gledde;
til ulv er det von,
når øyro ein ser.”

35.
DEN FEMTE kvad:
”Inkje so klok
kappen tykktest
som det ein her-førar
høvelegt var,
når den eine broren
han unnte ‘kje liv,
men den andre lét han
undan koma.”

36.
DEN SETTE kvad:
”Uklok er han,
um han endå sparer
slik fårleg fiende;
Regin ligg der
og lurer på svik
men det ikkje han ansar.”

37.
DEN SJUANDE kvad:
”Av kaldlege jotun
skuld’ han kappe hovud
og råde ringane alle
då liggjande fe-et
som Fåvne hadde
han eine kom til å eige.”

38.
SIGURD kvad:
”So rik på lukke
vert Regin aldri,
at han skal mitt bane-ord bera;
båe brødrar
bråleg dei skal
helvegen hedan fara.”

Sigurd hogg hovudet av Regin, og so åt han hjarta til Fåvne og drakk blodet både til Fåvne og Regin. Då høyrde Sigurd kva igdune mælte:

39.
”Bind ihop du
baugar raude,
kongar kann ikkje
kvide lenge;
møyi eg veit
som makelaus er,
gullfagre drosi,
som du kann vinne.

40.
Til Gjuke det gjeng
grøne brauter,
dit forloga fører
ferdamannen;
der dyre drotnen
hev ei dotter ali,
kappen ho kann
til kone seg få.

41.
Ein sal er på høge
Hindar-fjellet
han all er utan
med eldlogar ringa,
han hev vise
vette bygt upp
av det skiraste
strålande gull.”

42
Eg veit på fjellet
valkyrja søv,
og yver ho jamt
eldingar leikar.
Ygg henne stakk
med svimetornen
for ho vog slike menn
som å vara han ynskte.

43
Sjå fær du, svein,
skjoldmøy kvile,
ho som frå valen
Vingskorne reid.
Sigerdriva søv,
og ho sjølv ikkje kann
slite svevnen,
so sette det norner.

Sigurd reid etter fáret hans Fåvne til bølet hans og fann det ope, der var dør og gått av jarn, av jarn var ogso alle bjelkar i huset og det var gravi ned i jordi. Der fann Sigurd stormykje gull og fyllte tvo kistur, han tok øgjeshjelmen og ei gullbrynje og sverdet Rotte og mange dyrgripar, og han klyvja Grane med dette, men hesten vilde ikkje fram, fyrr Sigurd steig på ryggen hans.



Sigerdrivemål

Sigurd reid upp på Hindarfjell. På fjellet såg han eit stort ljos, um det brann eld, og ljosken stod til himmels.

1
Elden øste
og jordi ho skalv,
høgt til himmels
hivdest logar;
fåe var fuse
av fræge kjempur
yver eldhav
inn å ride.

2
Sigurd sverdet
sette i Grane;
elden dovna,
der han reid fram,
og logen lægdest;
han leika frøken,
med gude-gullet
glitra og skein.

Då han kom innåt, so stod der ei skjoldborg, og eit merke stakk upp frå borgi. Sigurd gjekk inn i borgi og såg då at der låg ein mann og sov i full herbunad. Han tok fyrst hjelmen av hovudet hans og du såg han at det var eit kvende. Brynja sat so fast som um ho var grodd til skinnet. Då skar han brynja med Gram ned frå halsen og ut igjenom båe ermane. So tok han brynja av ho. Men då vakna ho og sette seg upp og såg Sigurd og mælte:

3
”Kva beit brynja
kven brigde svevnen?
kven heve hugen
or helorom vakt?”
HAN svara:
”Sigmunds-sonen
sverdet brukte,
som mange ramnar
hev mett med kjøt.

4
HO kvad
”Longo eg sovna,
lenge eg sov
lengre rådde lagnad tung;
det Odin valda
at eg ikkje kunde
blundgalder brjote.”

Sigurd sette seg ned og spurde um namnet hennar. Ho nemnde seg Sigerdriva og var valkyrje. Ho sa at tvo kongar striddest.

5
[Hjelmgunnar het
hovdingen fræge,
herfader hadde
lova honom siger;]
ein annan het Agnar
var Auda sin bror,
som ikkje noko vett vilde hjelpe.

6
Gamle kjempa
i Godtjod-landi
Hjelmgunnar, eg
til Hel lét gange,
gav siger til unge
bror åt Auda,
då vart Odin
ov-vreid på meg.

7
Han meg stengde med skjoldar
i Skate-lunden,
raude og kvite.
han i rad dei sette;
einast den fekk slite
svevnen tunge
som aldri reddhug hev kjent
rise i bringa.

8
Kringum min salen,
mot sud han horver,
lét han logar
leike høgt;
og einaste han
fekk yver der ride,
som førde meg gull
som Fåvne åtte.”

Sigurd bed ho lære seg visdom, um ho viste tidender frå alle heimar.

9
SIGERDRIVA kvad:
”Heil vere Dag,
heile Dags søner,
heil Natt med nærskylde
Med milde augo
på oss de skode
signe oss sitjande her!

10
Heile æser,
heile åsynjur
heil deg heilage jord,
mål og mannvit
vere meg og deg gjevi
og lækjande hender i livet.”

Ho tok då eit horn fullt med mjød og gav han minnedrykken.

11
Ho kvad:
”Bjor eg byd deg
brynje-skakar.
som med makt er mengd
og manndoms ord,
som songar syng
og signande ord,
gode galdrar
og gamansruner.

12
Du lyt siger-runer kunne,
vil du siger hava
skjer dei på sverdhjaltet inn,
sume på tangen
sume på eggen
nemn so tvifaldig Ty

13
Du må alruner kunne
skal ’kje annar kone
svike di trygge tru,
på horn dei riste
og på hande-baken
og merke på naglen naud

14
Du staupet signe
og sjå deg fyre
og leggje lauk i drykk,
då eg det veit
det vert deg ‘kje gjevi
meinblanden mjød

15
Du skal bergruner kunne
um berge du vil
og løyse litle barnet,
legg dei um led
og på loven rist dei
og bed so diser um berging

16
Du brimruner riste,
um berge du vil
siglhestar på sjø,
du på stamn dei rist
og på styrebladet
svid dei på årom inn,
aldri er båra so bratt
eller bylgja so svart,
du kjem då heil av hav.

17
Du limruner lære,
vil du lækjar vera
og skyna deg rett på sår;
på bork dei rist
og på bjørke-leggen
når greinene grivlar mot aust

18
Du lyt målruner lære,
som kann mang ein hindre
din harm med vondt å hemne;
dei du vinde,
dei du veve,
og dei alle saman snu
på tinget der,
som tjoder skal
fara og felle dom.

19
Du skal hugruner lære,
vil du hævare vera
enn alle andre menn.
Ropt dei riste,
Ropt dei tydde;
dei Ropt i hugen rann
frå drykken den,
som dropi hadde
frå Heiddraupnes haus
og Hoddrovnes horn.

20
På berget stod han
med Brimes sverd,
på hovud hjelm kvilde;
då Mims hovud
mælte vise ord
og sae sanne bod.

21
Kvad dei riste på skjold,
sam stend fyre strålande guddom
på Årvaks øyra
på hjul som rullar
under Rognes vogn,
på Sleipnes tenner
og på slede-bandi.

22
På bjørnelabben
på Brages tunge,
på ulve-kloi,
på ørne-nebben,
på bloduge veng,
på bru-hovud,
i lóven og sporet
til lysande norn.

23
På glas og på gull
og på gagnlegt yrkje,
I vin og vørter,
på viljesessen,
på Gungnes odd
og på Granes bringe,
på norne-negler,
og på ulve-nebb.

24
Dei vart alle av skavne
som inn var riste
og mengde med heilag mjød
og sende på vide vegjer,
hjå åsom dei er,
hjå alvom dei er,
sume hjå vise vaner,
sume hev mannheims menn.

25
Det er bokruner,
det er bergeruner,
og alle alruner
og maktruner mælte,
kann du dei u-skjemde,
kann du dei u-spillte
dei til heil hava,
nyt det du kann nema
alt til gudar øydest.

26
No velja du skal.
val er deg bodi,
sverd svingar rappe:
Segja hell tegja.
du sjølv deg råde,
men lagnaden likevel styrer.”

27
SIGURD kvad:
”Ei mi forloge flyr eg
um feig du meg veit,
blaud er eg ikkje boren;
godt eg gøymer
dine gjæve råder,
so lenge som eg lever”

28
SIGERDRIVA kvad:
”Den rådi er fyrst:
frendane dine
verje du og verne;
du seint deg hemne,
um harm dei gjer deg,
etter dauden det batar deg best.

29
Rådi den andre:
Når du eid skal sverja,
steinfast skal det stande;
ill hemn fylgjer
den som ordet sitt bryt,
verjelaus varg er han.

30
Rådi den tridje:
på tinget du aldri
valle med vitlaust folk,
for uklok mann
ofte mun segja
verre ord enn han veit.

31
Rådi den fjorde:
um du fèr på vegjer
der treiske trollkvende bur,
gange er betre
enn gjeste der,
um og natti er nær.

32
Gløgge augo
må guten hava,
skal han i striden ut;
sløge kvende
sit ved vegom,
kann døyve sverd og sinn.

33
Rådi den femte:
um fagre møyar
glide du gaumar.
lat dramb-droser aldri
dåre din hug,
speleg er stolen kyss.

34
Rådi den sette
sit du med menn,
som øser seg upp med øldrykk;
drukne drengjer
for dei du røme,
vin stel vitet frå mang ein.

35
Drykk og dragsmål
hev drengjer hæve
sut og saknad valda,
bane-beigen
eller brest i hugen,
ja mein og mødur mange.

36
Rådi den sjuande:
um du sak hev imot
drengjer djerve i hug,
berjast er betre
enn brend å verte
inne i eigen gard.

37
Rådi den åttande:
du ill-ferd vande
og haldt ikkje hugen fal;
dåra ‘kje møy
hell manns kone,
ilt er giren å eggje.

38
Rådi den niande:
ned grav daude,
kvar du dei finn for din fot,
anten dei sottdaude er
eller på sjø blivne
eller med våpnom vegne.

39
Du laug skal laga
åt dei som lidne er,
två hender og hovud;
dei kjembde og stelte
skal i kista fara,
bed at dei sælt fær sova.

40
Tiande rådi:
Tru ikkje vel
son til fallen fiende;
ofte bur ulv
i den unge sonen,
um boti han tok som du baud.

41
Sorgi og suti
søv ikkje lenge
og ikkje harmen heller;
våpen ei vante,
vit inkje heller
hjå han som hovding skal vera.

42
Rådi ellevte:
du aldri gjere
vondt mot nokon ven,
langt ei tykkjest
deg liv vera unnt
stor strid stend fyre.”



Brot av Sigurdskvida

1.
HOGNE kvad:
Seg kva Sigurd
hev skade deg gjort,
med du trår etter livet
til trauste kongen.

2.
GUNNAR kvad:
Meg hev Sigurd
svori eidar,
eidar svori,
alle logne;
fals han fór med,
då det fullvel trengest
at trugne vener
trygt stod attmed.

3.
HOGNE kvad:
Deg hev Brynhild
beiskleg eggja
hardt deg hissa
til harm å vinne,
Gudrun ho ikkje
so god mann unner,
og ho leidest lenger
å leva med deg.

4.
Sume ulvekjøt steikte,
sume orm snudde,
sume Gutorm
gav fuglekjøt,
fyrr meinhuga menn
fekk mod til å leggje
hand på hæve
hovding-kulten.

5.
Slegen vart Sigurd
sunnan for Rin;
rammar då radt
ropa frå tre:
"Øksar og eggjar
hans Atle raudnar
i meinsvorne menn
og mord-vargar."

6.
Ute stod Gudrun,
Gjukes dotter,
og ho det ordet
aller fyrst kvad:
"Kvar er no Sigurd,
sjølve-drotnen,
millom frendane mine,
når fram her dei tid

7.
Hogne einast
andsvaret gav:
"Sigurd me sund
med sverdet hogde,
no gremjast grå-folen,
når guten er burte."

8.
Sae Brynhild
Budles dotter:
"Vel skal de njote
våpen og land;
Sigurd åleine
alt munde råde,
um lite lenger
liv han åtte.

9.
Ille det høvde,
um han fekk råde
Gjukes arv
og gote-folket,
hadde han og
havt søner fem
aldri so hæve
og hardføre."

10.
Lo då Brynhild
- all bøen dunde -
einaste gongen
av all sin hug:
"Land og lydar
de lenge njote,
når djerve drotnen
dauden de gav."

11.
Kvad då Gudrun
Gjukes dotter:
"Du mæler mange
meinbåge ord;
men grime gastar
skal Gunnar tyne,
for harme hugar
det hemn skal koma."

12.
Fram leid kvelden,
flust vart drukki;
og rødrune radt
rann frå sellom,
skjott dei sovna,
då i sengi dei kom,
Gunnar einast
andvaken låg.

13.
Fot vart fredlaus,
fram kom tankar,
mangt då munde
for minnet svive,
ljod frå lunden
lydde han på,
frå ørnar og ramnar,
då dei reid på heimveg.

14.
Vakna Brynhild
Budles dotter,
skjoldun-disi,
fyrr dagen han ran:
"Låte ilt eller mildt,
lyde skal alle;
ut min harm må berast,
skal hjarta kje breste."

15.
Dei tagde alle
ved dette ordet,
fåe kunde greide
slik kvende-gjerd,
at ho seg gråtande
gruvde for dette,
som ho læjande
hadde lyden eggja til.

16.
BRYNHILD kvad:
Grimt eg, Gunnar,
gloste i draum:
alt i salen var svalt,
og sengi var kald,
gledelaus gjekk du
gruvlande fram,
fjetra på fot
i fiendelyd.
So skal all dykkar ætt, nivlungar,
meinsvorne menn,
maktlaus verte.

17.
Godt du, Gunnar
gøymer i minnet,
at blod de båe
blande i spor,
ilt du honom
for alt hev lønt,
som held deg i hævaste
hovding i laget.

18.
Han vel det visste
då han våga seg til
på beling å ride
til Budles dotter,
kor traustleg og trygt
den hovdingen haldt
ord og eidar
til unge sellen.

19.
Kvasse sverdet
slegi med gull,
den mæste drotnen
millom oss lagde,
i eld var eggi
utantil sveipt,
og eiter-dropar
inni det rann.


Um Sigurds daude.

Her er i dette kvædet fortalt um Sigurds daude, og det lydest her soleis som at dei drap han ute, men sume segjer so at dei drap han sovande i sengi si. Men tyske menn segjer so at dei drap han ute i skogen, og so heiter det i Gudrunkvida den forne, at Sigurd og Gjukesønene haddi ridi til tings, då han vart drepen. Men det segjer alle samstelt at dei sveik han i trygd og vog hann liggjande og u-budd.



Den fyrste Gudrunkvida

Gudrun sat yver Sigurd då han var daud. Ho gret ikkje som andre kvende, men ho var nær ved. å breste av sorg. Både kvende og menn gjekk og vilde hugge ho, men det var ikkje lettgjort. — Det gjeng folkesegner um at Gudrun hadde eti av hjarta til Fåvne, og difor skila ho fugle-mål — Um Gudrun er enn dette kvedi:

1
Gudrun fruga
var ferdug fri døy,
då sorgfull ho sat
yver Sigurd daudan.
Ho gråten heldt,
ikkje hendene vreid,
eller krauna og klaga
som kvende elles.

2
Fram gjekk jarlar,
som full-kloke var,
den harde harmen
å hugge dei freista.
Men gråte kunde
Gudrun ikkje;
bringa var sår,
so ho breste måtte.

3
Frægaste frugur
freista seg då,
gull-prydde droser,
Gudrun å trøyste.
Kvar sitt dei sae
um suter tunge,
um hardaste harm
dei hadde lidi.

4
So kvad Gjavlaug
Gjukes syster:
”Eg er på jord
aller verst plaga:
eg fem menn
fræge hev mist,
tvo døtrar,
tri systrar,
åtte brødrar,
enn eg lever.”

5
Men gråte kunde
Gudrun ikkje,
so var ho sår
for Sigurds daude
og harm i hugen
for hovding fallen.

6
Då kvad Herborg,
Hunalands droning:
”Hardare harm
eg hev å segja,
sjau mine søner
sunnanlands fall,
eg den åttande miste,
då mann min stupte.

7
Far og mor mi,
fire brødrar,
på vågen vart dei
av vinden svikne,
då storbåra slo
yver skipsbordi inn.

8
Sjølv laut eg stelle,
sjølv laut eg bu
og leggje i lin
liki deira;
i eit halvår
alt det leid eg;
sut å stille
skyna ingen.

9
Meg fiendar fekk
fange-taka,
same halvåret
hende dette;
skautet å slette
og skorne binde
for kona eg laut
kvar ein morgon.

10
Agelaus heilt
ho av åbryskap var
og ho med harde
hogg meg køyrde;
eg husbond’ aldri
hadde betre,
husfruge aldri
hadd’ eg verre.”

11
Men gråte kunde
Gudrun ikkje,
so var ho sår
for Sigurds daude
og harm i hugen
for hovding fallen.

12
Då kvad Gullrand,
Gjukes dotter:
”Um du fostre er frod,
aldri før er då du
til enkja den unge
eitkvart segja til trøyst.
Men lat ikkje liket
liggje under klædet.”

13
Ho brått tok blæja
burt av Sigurd
og kasta klædet
ved kne til Gudrun:
”Legg deg innåt
det ljuve andlet,
lat handi halde
um halsen på han!”

14
Då let ho syni
på Sigurd leike,
og såg kor håret
var skvett med blod,
stålkvasst auga
var stivt og kaldlegt,
hugborgi, ho,
var hoggi og skjemd.

15
Burt til blæja
seg bøygde Gudrun,
med håret det valt
yver vangar raude.
Då regn av tårer
rann ned yver kne.

16
I tunge straumar
tårene rann,
ho gret høgt Gudrun,
Gjukes dotter,
so fuglar flaug upp
og fór skrikande,
gåseflokken,
som fruga åtte.

17
Kvad då Gullrand,
Gjukes dotter:
”Millom alle
menneskje på jord.
de elska kvarandre
med kjærleik størst;
du kunde ‘kje una
ute hell inne,
syster mi,
utan hjå Sigurd.”

18
Kvad då Gudrun,
Gjukes dotter:
So var Sigurd
hjå sønom til Gjuke
som gjæve geirlauk
på grasvollen stend,
som bjartaste prydnad
i perle-bandet,
som glime-steinen
lyser i gull.

19
Sjølv eg syntest
stige yver
Odins eigne
ypparste møyar.
Som eit lauvsblad i lunden
no liti eg er,
når han hovdingen’
hæve, er fallen.

20
Sårt eg saknar
i sessen og kvila
då saman me sat
på sengi båe,
målvennen min,
det veld Gjukes menn;
veld Gjukes menn
meg hjarte-mein
såraste sorg
for syster si eigi.

21
Land og lydar
skal leggjast øyde,
for skamleg vart svikne
svorne eddar,
ikkje skal Gunnar
gull njote,
dei baugane skal deg
banen gjeva,
for du sveik dei svorne
eidar til Sigurd.

22
Gaman i gard
den gongen var det,
då min Sigurd
sâla Grane
og dei til Brynhild
på bele-ferd reid,
arme vivet,
som, ilt valda.”

23
Kvad då Brynhild.
Budles dotter:
”Må ho i von
make og born,
ho som for Gudrun
gråten løyste
og deg i morgon
målruner gav.”

24
Kvad då Gullrand,
Gjukes dotter:
”Teg med treiske
talar dine,
ei ufegens-Urd
hev du alltid vori,
kvar mann deg elter,
meinvett du er,
med sorg du såra
sjau kongar,
du venskap spillte
for viv so mange.”

25
Kvad då Brynhild,
Budles dotter:
”Atle veld eine
alt det vonde.
bror min boren
av Budle-ætti.

26
At me i halli
til hune-folket
såg Fåvne-gullet
glime på drotnen,
lenge eg laut
lide for dette,
den syni sidan
eg slapp aldri frå.”

27
Ved stolpen ho stod
og sterk seg gjorde;
det brann hjå Brynhild,
Budles dotter,
eld augom,
ho eiter frøste,
der såri ho såg
på Sigurds lik.

Gudrun gjekk burt derifrå til skogen og øydemarki og fór alt til Danmark, der ho var sjau halvår hjå Tora Håkonsdotter. Brynhild vilde ikkje leva etter Sigurd, ho lét drepa åtte av trælane sine og fem trælkvende. So gav ho seg sjølv banen med eit sverd, soleis som det er fortalt den stutte Sigurds-kvida.



Brynhild på helferd

Då Brynhild var dåi, laga dei tvo bål, det eine for Sigurd, det brann fyrst. Men Brynhild vart brend på eit anna eit, og ho var på ei vogn som var klædd med drustelege tjeld. So er det sagt at Brynhild kom køyrande etter helvegen og fór gjenom eit tun, der det budde ei gyger.

1.
GYGRI kvad:
"Du fær ikkje fara
fram gjenom mine
gard-grunnar
og grjot-hellerar.
Vyrk ditt arbeid
ved veven stelle
høvde deg betre
enn ei hugsnikje vera.

2.
Kva vil du frå Valland
vitja min heim,
di øse-kolle,
som all stad vildrar?
Vil du det vita?
Vargar hev du
med mannablod mett,
meinfull i hugen."

3.
BRYNHILD kvad:
"Kva skal berge-bruri
so beisk meg møte,
um eg hev vori
på viking ferder?
Av oss tvo eg trur
at eg vert hævast
når menneskja granskar
gløgt vårt ættmål."

4.
GYGRI kvad:
"Du var Brynhild,
Budles dotter,
til mein vart du bori
i mannaheimen.
For Gjuke-lyden
du lukka øydde
og grunnane grov
undan garden deira."

5.
BRYNHILD kvad:
"Eg sanning deg segjer,
sitjande her,
um du, vitlause tøkja,
vil vita greide,
kor Gjuke-sønene
gjekk innpå meg,
maktstal elsken
og meinsvør gjørde meg.

6.
Hugdjerve konge
hamane tok
til oss åtte systrar,
under eik dei løynde.
Eg var vetrane tolv,
um du vita det lyster,
då eidar meg batt
til unge gramen.

7.
Hild under hjelm
heite eg fekk,
då ung i Lymdalom
endå eg sveiv.

8.
Gamle kjempa
i God-tjod-landet,
Hjelm-Gunnar, eg
til Hel lét gange,
gav siger til unge
bror åt Auda,
då vart Odin
ov-vreid på meg.

9.
Han meg stengde med skjoldar
i skate-lunden,
raude og kvite,
han i rad dei sette;
einast den fekk slite
svevnen tunge,
som aldri reddhug hev kjent
risa i bringa.

10.
Kringum min salen,
mot sud hann horver,
lét han logar
leike høgt;
og einaste han
fekk yver der ride,
som førde meg gull
som Fåvne åtte.

11.
På Grane han reid,
gull-øydaren
der som fosterfar min
førde styret;
umfram alle
eine tottest, druste, djerve,
dana-kongen.

12.
I same sengi
sov me tryglegt,
som han ein bror
meg boren vøre;
ingen av oss
i åtte næter
lagde armen
um annans hals.

13.
Men eg neist vart av Gudrun,
Gjukes dotter,
at sovi eg hadde
i Sigurd sitt fang.
Det, eg då fekk vita,
vild eg aldri høyrt,
at med svik dei sprengde
min sæle kjærleik.

14.
I alder og æve
vil ætter fødast
til sut og saknad
og strevsamt yrke.
Men saman svive
og skiljast aldri
skal Sigurds og eg.
Søkk no, gyger!"



Nivlungane vert drepne

Gunnar og Hogne tok då alt gullet, Fåvnes arv. Ufred vart det då millom gjukungane og Atle, for han gav gjukungane skuldi for Brynhild si avferd. Dei gjorde semje soleis, at han skulde giftast med Gudrun, og dei gav henne ein gløymedrykk før ho gjekk med på å gifte seg med Atle. Sønene til Atle var Erp og Eitil, og Svanhild heitte dotteri til Sigurd og Gudrun, fyrr ho gjekk med på å gifte seg med Atle. - Sønene til Atle var Arp og Eitil, og Svanhild het dotteri til Sigurd og Gudrun. - Kong Atle baud Gudrun og Hogne åt seg og sende Vinge eller Knefrød til dei. - Gudrun ottast ilt og sende rune-bod um, at dei ikkje måtte koma; og til jartegn sende ho Hogne ringen Andvarenaut og knytte eit varghår i han. - Gunnar hadde bela til Oddrun, syster til Atle, men fekk ho ikkje. Då gifte han seg med Glaumvor, men Hogne fekk Kostbera, sønene deira var Solar og Snævar og Gjuke. - Men då gjukungane kom til Atle, bad Gudrun sønene sine at dei skulde beda om liv for gjukungane, men dei ville ikkje. - Hjarta vart skori ut av Hogne, og Gunnar vart sett i ormegarden. Han slo på harpe og svævde ormane, men ei øle stakk han i levri.



Den tridje Gudrunkvida

Herkja het terna hans Atle, ho hadde vori frilla hans. Ho fortalde Atle at ho hadde set Tjodrek og Gudrun halde lag. Atle var harm for dette.

1.
Då kvad Gudrun:
"Kva berst det fyre,
Budle-sonen?
Du sorgsam her sviv
og smiler aldri.
Heller det høvde
ein hovding som du,
at du karane kveikte
og kona di ansa."

2.
Atle Kvad:
"Trege det gav meg,
Gudrun kona,
det av Herkja eg høyrde
i halli i dag,
at Tjodrek og du
dygg tøygde i hop
og saman kvilde
under kvite lin."

3.
Gudrun kvad:
"Eg vil alle
eidar sverja
ved heilage steinen,
den skire kvite:
aldri Tjodmar og eg
oss tøygde i hop
meir enn det syskin
sømer å gjera.

4.
Ein einaste gong
eg heve lagt
handi om hals
på hovding gjæve.
Annleis enn sagt er
var samrøda vår,
som trøytte og tyngde
oss tydde i hop.

5.
Her kom Tjodrek
med tretti hermenn,
alle dei tretti
tapt hev han no.
Eg brynje-budde menn
og brødrar tapte,
odal-ætti mi
all du tynte.

6.
Bodsend Sakse,
sudmanna-drotnen,
han kann signe
sjodande kjerald."
Inn i salen der skreid
sju hundrad mann,
før konge-kona
i kjetilen greip.

7.
Gudrun kvad:
"Her er kje Hogne
her er kje Gunnar,
sæle brødrar
eg ser ikkje meir.
Elles Hogne hemnde
min harme med sverd;
mi skuldløyse syne
sjølv no må eg."

8.
Bjarte handi
til botnen ho stakk
og greip så fast
i glime-steinen:
"Sjå no, sellar,
eg skuldlaus er røynd,
heilag og heil
i den heite domen."

9.
Lo i hugen
hovdingen sælt
då hendene hennar
heile han såg:
"Kom no, Herkja,
til kjelen her fram,
du som Gudrun
grande vilde."

10.
Syrgjeleg syn
å sjå var dette,
kor Herkja si hand
heiltupp var svidd.
Sidan dei grov ho
i gor-myri ned.
Soleis vart hemnd
harmen til Gudrun.



Grottesongen

[Hengje-kjeft han
heitte bonden
som kverni Grotte
til kong Frode gav:
"som mylnar mæler,
so mel ho kverni."
Men i Danmark ingen
kann draga Grotte.]

1.
No er komne
til kongs-garden ned
framvise tvo,
Fenja og Menja.
Men hjå Frode,
Fridleivs sonen,
til trælar tekne,
var trauste møyar.

2.
Åt kvern-benken inn
vart kvendi leidde,
skulde grjotstein gråe
hava i gang.
Dei korkje fred
eller fagnad unntest,
fyrr ljomande mål
av møyar lyddest.

3.
Kvinande kvernsong
kvendi då song:
"Lat oss leggje til stokkar
og lette på stein."
Bad han møyane
mala endeleg.

4.
Dei sungo og slungo
snurrande stein,
med Frode sine folk
dei fleste sovna.
Då kvad det Menja,
mól ho gjorde:

5.
"Me gull mèl åt Frode,
gull og sæle,
ovlàg av alt,
på ynskje-kverni;
sitje han på gull,
sove han på dun,
vakne han fegen,
då vel er mali.

6.
Her aldri skal folk
einannan skade,
vondt verke
og valde daude.
Sverdet skal kyrt
i slira kvile,
um sin broderbane
ein bunden finn."

7.
[Stana kverni,
kvendi trøytna].
Men då kongen
kvad straks dette:
"Sov kje lenger
enn sal-gauken gjer,
eller ein song
syngje eg kann."

[FENJA:]

[8.
"Du var kje Frode,
full-klok den gong
då målsnild konge
møyar kaupte.
Etter styrken
du såg og ålìt,
men um ættskap
du ikkje spurde.

9.
Hard var Rungne
og hans fader,
men endå Tjasse
elvde nok meir.
Ide og Orne,
er ættfolk våre,
dei bergrise-brødrar,
der vart me borne.

10.
Ikkje var Grotte
or gråberg runni,
eller harde kringla
komi or jord,
og ikkje mól soleis
jutul-møyar,
kjende kje me til
koss kverni var laga.

11.
Voks me vå-ar
i vettrar nie
og ungar leika
djupt i jord nede.
Etter storverk
stod han hugen;
sjølve me skiva
av stad førde.

12.
Me velte grjotsteinar
langs jutul-gardar,
so skreda fjukande
fór ned etter.
Stein-kringla ho
slengde me ut,
heiv hardgrjotet
ned i manna-heimen.

13.
Men me sidan
i Svitjod-landet
framvise tvo
i fylking skreid,
sneidde brynjur
og braut skjoldar,
gjekk beint gjenom
gråserk-herar.

14.
Me heldt oss i leiken
heile året,
verki våre
vidgjetne er;
spjoti spillte
straumar av blod,
det rann av sårom
raudt på sverdi.

15.
Me støytte den eine
og studde den andre,
Gotorm den gode
gav me hjelp.
Ikkje kyrre me sat,
fyrr Knue stupa.

16.
No er me komne
til kongen i hus,
men ingen trøystar
træle-møyar;
saur ét solen,
kaldvind susar.
Der dauvlegt hjå Frode,
freds-kverni draga.

17.
No handi kvile,
no kverni stadne!
Eg hev mali ifrå meg
mitt verk er gjort."

[MENJA:]

["Det ikkje høver
handi å kvile,
fyrr full-mali
Frode tykkjer:

18.
Mal kjempe-hender,
harde hjelmar
blodute våpen!
Vakne no, Frode!
vakne no, Frode!
um lyde du vil
på songane våre
og forne sogur.

19.
Eld ser eg brenne
austan um borg,
der baunen som brenn,
og bodstikka renn.
Herane kjem
i hast setjande,
eld dei kveikjer
i konge-borgi.

20.
Ikkje lenger du eig
Leidre-stolen,
raude ringar
og rikdoms-kverni.
Tak i stongi,
syster, traustare!
der kje varmt endå
av blod frå valen.

21.
Dotter til far min,
der mól du hardt,
med du så flokkar
av kjempur falle.
Der sprang dei store
stolpane undan,
jarn-gjurdi brast,
enn lat oss mala."

[FENJA:]

[22.
"Enn lat oss mala:
Yrsa sin son
skal Halvdans dråp
hemne på Frode.
Han mun heite
sonen hennar
og broren attåt
båe me veit det."

23.
So mól då møyane
og makti brukte,
unge åtte dei
jotun-hugen.
Det skalv i stokkar,
og stenger knaka,
sprang harde steinen
i stykke tvo.

24.
Og jutul-møyi
eit ord då sae:
"Meire meld du
mun ikkje trenge;
full-lenge sat me,
Frode, ved kverni."