Northerngods.freewb.hu
Az Északi Istenekért!!!
Völuspá - Hauksbók
Völuspá er heiti á kvæði undir fornyrðislagi sem varðveitt er í tveimur gerðum: 63 erinda kvæði í Konungsbók eddukvæða frá um 1270 og 59 erinda kvæði í Hauksbók, ritað um miðja 14.öld.
1. Hljóðs bið eg allar
helgar kindir,
meiri og minni
mögu Heimdallar.
Viltu að eg, Valföður,
vel fyr telja
forn spjöll fira,
þau er fremst um man.
2. Eg man jötna
ár um borna,
þá er forðum mig
fædda höfðu.
Níu man eg heima,
níu íviði,
mjötvið mæran
fyr mold neðan.
3. Ár var alda,
það er ekki var,
var-a sandur né sær
né svalar unnir;
jörð fannst æva
né upphiminn,
gap var ginnunga
en gras hvergi,
4. Áður Burs synir
bjöðum um ypptu,
þeir er Miðgarð
mæran skópu;
sól skein sunnan
á salar steina,
þá var grund gróin
grænum lauki.
5. Sól varp sunnan,
sinni mána,
hendi inni hægri
um himinjöður;
sól það né vissi
hvar hún sali átti,
stjörnur það né vissu
hvar þær staði áttu,
máni það né vissi
hvað hann megins átti.
6. Þá gengu regin öll
á rökstóla,
ginnheilög goð,
og um það gættust;
nótt og niðjum
nöfn um gáfu,
morgun hétu
og miðjan dag,
undorn og aftan,
árum að telja.
7. Hittust æsir
á Iðavelli,
þeir er hörg og hof
hátimbruðu;
afla lögðu,
auð smíðuðu,
tangir skópu
og tól gerðu.
8. Tefldu í túni,
teitir vóru,
var þeim vettergis
vant úr gulli,
uns þrjár kómu
þursa meyjar
ámáttkar mjög
úr Jötunheimum.
9. Þá gengu regin öll
á rökstóla,
ginnheilög goð,
og um það gættust,
hver skyldi dverga
dróttir skepja
úr Brimis blóði
og úr Bláins leggjum.
10. Þar var Mótsognir
mæstur um orðinn
dverga allra,
en Durinn annar;
þeir mannlíkun
mörg um gerðu
dvergar úr jörðu,
sem Durinn sagði.
11. Nýi og Niði,
Norðri og Suðri,
Austri og Vestri,
Alþjófur, Dvalinn,
Bívör, Bávör,
Bömbur, Nóri,
Án og Ánar,
Ái, Mjöðvitnir.
12. Veigur og Gandálfur,
Vindálfur, Þráinn,
Þekkur og Þorinn,
Þrár, Vitur og Litur,
Nár og Nýráður,
nú hefi eg dverga,
- Reginn og Ráðsviður, -
rétt um talda.
13. Fíli, Kíli,
Fundinn, Náli,
Hefti, Víli,
Hannar, Svíur,
Frár, Hornbori,
Frægur og Lóni,
Aurvangur, Jari,
Eikinskjaldi.
14. Mál er dverga
í Dvalins liði
ljóna kindum
til Lofars telja,
þeir er sóttu
frá salar steini
Aurvanga sjöt
til Jöruvalla.
15. Þar var Draupnir
og Dólgþrasir,
Hár, Haugspori,
Hlévangur, Glói,
Skirvir, Virvir,
Skáfiður, Ái.
16. Álfur og Yngvi,
Eikinskjaldi,
Fjalar og Frosti,
Finnur og Ginnar;
það mun upp
meðan öld lifir,
langniðja tal
Lofars hafað.
17. Uns þrír kómu
úr því liði
öflgir og ástkir
æsir að húsi,
fundu á landi
lítt megandi
Ask og Emblu
örlöglausa.
18. Önd þau né áttu,
óð þau né höfðu,
lá né læti
né litu góða;
önd gaf Óðinn,
óð gaf Hænir,
lá gaf Lóður
og litu góða.
19. Ask veit eg standa,
heitir Yggdrasill,
hár baðmur, ausinn
hvíta auri;
þaðan koma döggvar
þær er í dala falla,
stendur æ yfir grænn
Urðarbrunni.
20. Þaðan koma meyjar
margs vitandi
þrjár úr þeim sæ,
er und þolli stendur;
Urð hétu eina,
aðra Verðandi,
skáru á skíði,
Skuld ina þriðju.
Þær lög lögðu,
þær líf kuru
alda börnum,
örlög seggja.
21. Það man hún fólkvíg
fyrst í heimi,
er Gullveigu
geirum studdu
og í höll Hárs
hana brenndu,
þrisvar brenndu,
þrisvar borna,
oft, ósjaldan;
þó hún enn lifir.
22. Heiði hana hétu
hvar er til húsa kom,
völu velspáa,
vitti hún ganda;
seið hún hvar er hún kunni,
seið hún hugleikin,
æ var hún angan
illrar brúðar.
23. Þá gengu regin öll
á rökstóla,
ginnheilög goð,
og um það gættust
hvort skyldu æsir
afráð gjalda
eða skyldu goðin öll
gildi eiga.
24. Fleygði Óðinn
og í fólk um skaut,
það var enn fólkvíg
fyrst í heimi;
brotinn var borðveggur
borgar ása,
knáttu vanir vígspá
völlu sporna.
25. Þá gengu regin öll
á rökstóla,
ginnheilög goð,
og um það gættust
hverjir hefði loft allt
lævi blandið
eða ætt jötuns
Óðs mey gefna.
26. Þór einn þar vó
þrunginn móði,
hann sjaldan situr
er hann slíkt um fregn.
Á gengust eiðar,
orð og særi,
mál öll meginleg
er á meðal fóru.
27. Veit hún Heimdallar
hljóð um fólgið
undir heiðvönum
helgum baðmi;
á sér hún ausast
aurgum fossi
af veði Valföðurs.
Vituð ér enn eða hvað?
28. Ein sat hún úti
þá er inn aldni kom
yggjungur ása
og í augu leit:
Hvers fregnið mig?
Hví freistið mín?
Allt veit eg, Óðinn,
hvar þú auga falt,
í inum mæra
Mímisbrunni.
Drekkur mjöð Mímir
morgun hverjan
af veði Valföðurs.
Vituð ér enn eða hvað?
29. Valdi henni Herföður
hringa og men,
fékk spjöll spakleg
og spá ganda,
sá hún vítt og um vítt
um veröld hverja.
30. Sá hún valkyrjur
vítt um komnar,
görvar að ríða
til Goðþjóðar;
Skuld hélt skildi,
en Skögul önnur,
Gunnur, Hildur, Göndul
og Geirskögul.
Nú eru taldar
nönnur Herjans,
görvar að ríða
grund valkyrjur.
31. Eg sá Baldri,
blóðgum tívur,
Óðins barni,
örlög fólgin;
stóð um vaxinn
völlum hærri
mjór og mjög fagur
mistilteinn.
32. Varð af þeim meiði,
er mær sýndist,
harmflaug hættleg,
Höður nam skjóta.
Baldurs bróðir var
um borinn snemma,
sá nam Óðins sonur
einnættur vega.
33. Þó hann æva hendur
né höfuð kembdi,
áður á bál um bar
Baldurs andskota;
en Frigg um grét
í Fensölum
vá Valhallar.
Vituð ér enn eða hvað?
34. Þá kná Váli
vígbönd snúa,
heldur voru harðger
höft úr þörmum.
35. Haft sá hún liggja
undir Hveralundi,
lægjarns líki
Loka áþekkjan.
Þar situr Sigyn
þeygi um sínum
ver vel glýjuð.
Vituð ér enn eða hvað?
36. Á fellur austan
um eiturdala
söxum og sverðum,
Slíður heitir sú.
37. Stóð fyr norðan
á Niðavöllum
salur úr gulli
Sindra ættar;
en annar stóð
á Ókólni
bjórsalur jötuns,
en sá Brimir heitir.
38. Sal sá hún standa
sólu fjarri
Náströndu á,
norður horfa dyr.
Féllu eiturdropar
inn um ljóra,
sá er undinn salur
orma hryggjum.
39. Sá hún þar vaða
þunga strauma
menn meinsvara
og morðvarga
og þann er annars glepur
eyrarúnu.
Þar saug Niðhöggur
nái framgengna,
sleit vargur vera.
Vituð ér enn eða hvað?
40. Austur sat in aldna
í Járnviði
og fæddi þar
Fenris kindir.
Verður af þeim öllum
einna nokkur
tungls tjúgari
í trölls hami.
41. Fyllist fjörvi
feigra manna,
rýður ragna sjöt
rauðum dreyra.
Svört verða sólskin
um sumur eftir,
veður öll válynd.
Vituð ér enn eða hvað?
42. Sat þar á haugi
og sló hörpu
gýgjar hirðir,
glaður Eggþér;
gól um honum
í galgviði
fagurrauður hani,
sá er Fjalar heitir.
43. Gól um ásum
Gullinkambi,
sá vekur hölda
að Herjaföðurs;
en annar gelur
fyr jörð neðan
sótrauður hani
að sölum Heljar.
44. Geyr Garmur mjög
fyr Gnipahelli,
festur mun slitna
en freki renna.
Fjöld veit hún fræða,
fram sé eg lengra
um ragnarök
römm sigtíva.
45. Bræður munu berjast
og að bönum verðast,
munu systrungar
sifjum spilla;
hart er í heimi,
hórdómur mikill,
skeggöld, skálmöld,
skildir eru klofnir,
vindöld, vargöld,
áður veröld steypist,
mun engi maður
öðrum þyrma.
46. Leika Míms synir,
en mjötuður kyndist
að inu galla
Gjallarhorni.
Hátt blæs Heimdallur,
horn er á lofti,
mælir Óðinn
við Míms höfuð.
47. Skelfur Yggdrasils
askur standandi,
ymur ið aldna tré,
en jötunn losnar.
Hræðast allir
á helvegum
áður Surtar þann
sefi um gleypir.
48. Hvað er með ásum?
Hvað er með álfum?
Gnýr allur Jötunheimur,
æsir eru á þingi,
stynja dvergar
fyr steindurum,
veggbergs vísir.
Vituð ér enn eða hvað?
49. Geyr nú Garmur mjög
fyr Gnipahelli,
festur mun slitna
en freki renna,
fjöld veit hún fræða,
fram sé eg lengra
um ragnarök
römm sigtíva.
50. Hrymur ekur austan,
hefist lind fyrir,
snýst Jörmungandur
í jötunmóði.
Ormur knýr unnir,
en ari hlakkar,
slítur nái Niðfölur,
Naglfar losnar.
51. Kjóll fer austan,
koma munu Múspells
um lög lýðir,
en Loki stýrir.
Fara fíflmegir
með freka allir,
þeim er bróðir
Býleists í för.
52. Surtur fer sunnan
með sviga lævi,
skín af sverði
sól valtíva.
Grjótbjörg gnata,
en gífur rata,
troða halir helveg
en himinn klofnar.
53. Þá kemur Hlínar
harmur annar fram,
er Óðinn fer
við úlf vega,
en bani Belja
bjartur að Surti;
þá mun Friggjar
falla angan.
54. Geyr nú Garmur mjög
fyr Gnipahelli,
festur mun slitna,
en freki renna.
55. Þá kemur inn mikli
mögur Sigföður,
Víðar, vega
að valdýri.
Lætur hann megi Hveðrungs
mundum standa
hjör til hjarta,
þá er hefnt föður.
56. Gín loft yfir
lindi jarðar.
Gapa ýgs kjaftar
orms í hæðum.
Mun Óðins son
eitri mæta
vargs að dauða
Víðars niðja.
57. Þá kemur inn mæri
mögur Hlóðynjar,
gengur Óðins sonur
við orm vega,
drepur hann af móði
Miðgarðs véur,
munu halir allir
heimstöð ryðja;
gengur fet níu
Fjörgynjar bur
neppur frá naðri
níðs ókvíðinn.
58. Sól tér sortna,
sígur fold í mar,
hverfa af himni
heiðar stjörnur.
Geisar eimi
við aldurnara,
leikur hár hiti
við himin sjálfan.
59. Geyr nú Garmur mjög
fyr Gnipahelli,
festur mun slitna
en freki renna.
60. Sér hún upp koma
öðru sinni
jörð úr ægi
iðjagræna.
Falla fossar,
flýgur örn yfir,
sá er á fjalli
fiska veiðir.
61. Finnast æsir
á Iðavelli
og um moldþinur
máttkan dæma
og minnast þar
á megindóma
og á Fimbultýs
fornar rúnar.
62. Þar munu eftir
undursamlegar
gullnar töflur
í grasi finnast,
þær er í árdaga
áttar höfðu.
63. Munu ósánir
akrar vaxa,
böls mun alls batna,
Baldur mun koma.
Búa þeir Höður og Baldur
Hrofts sigtóftir
vel valtívar.
Vituð ér enn eða hvað?
64. Þá kná Hænir
hlautvið kjósa
og burir byggja
bræðra tveggja
vindheim víðan.
Vituð ér enn eða hvað?
65. Sal sér hún standa
sólu fegra,
gulli þaktan
á Gimlé.
Þar skulu dyggvar
dróttir byggja
og um aldurdaga
yndis njóta.
66. (Þá kemur inn ríki
að regindómi
öflugur ofan,
sá er öllu ræður.)
67. Þar kemur inn dimmi
dreki fljúgandi,
naður fránn, neðan
frá Niðafjöllum;
ber sér í fjöðrum,
flýgur völl yfir,
Niðhöggur nái.
Nú mun hún sökkvast.
Völuspá - Konungsbók
Völuspá er heiti á kvæði undir fornyrðislagi sem varðveitt er í tveimur gerðum: 63 erinda kvæði í Konungsbók eddukvæða frá um 1270 og 59 erinda kvæði í Hauksbók, ritað um miðja 14.öld.
(brot)
1. Hljóðs bið ek
allar kindir
meiri ok minni
mögo Heimdalar
vildo at ek Valföðr
vel fyr telia
forn spiöll fira
þa u er fremst um man.
2. Ek man iötna
ár um borna
þ á er forðom mik
fædda höfðo
nío man ek heima
nío í viði
miötvið mæran
fyr mold neðan.
3. Ár var alda
þar er Ymir byggði
vara sandr né sær
né svalar unnir
jörð fannz æva
né upphiminn
gap var ginnunga
en gras hvergi.
4. Áðr Burs synir
biöðom um ypðo
þeir er miðgarð
mæran skópo
sól skein sunnan
á salar steina
Þá var grund gróin
grænom lauki.
5. Sól varp sunnan
sinni mána
hendi inni hœgri
um himiniodyr
sól þat ne vissi
hvar hón sali átti
stiörnor þat ne visso
hvar þær staði átto
máni þat ne vissi
hvat hann megins átti.
6. Þá gengo regin öll
á røkstóla
ginnheilog goð
ok um þat gættuz
nótt ok niðiom
nöfn um gáfo
morgin héto
ok miðian dag
undorn ok aptan
árom at telia.
7. Hittoz æsir
á Iðavelli
þeir er hörg ok hof
hátimbroðo
afla lögðo
auð smíðoðo
tangir skópo
ok tól gørðo.
8. Tefldo í túni
teitir vóro
var þeim rvettergis
vant ór gulli
unz þriár kvómo
þursa meyiar
ámátkar miök
ór iötunheimom.
9. Þá gengo regin öll
á røkstóla
ginnheilog goð
ok um þat gættuz
hverr skyldi dverga
dróttin skepia
ór Brimis blóði
ok ór blám leggiom.
10. Þar Mótsognir
mæztr um orðinn
dverga allra
en Durinn annarr
þeir manlíkon
mörg um gørðo
dvergar ór iörðo
sem Durinn sagði.
11. Nýi ok Niði
Norðri ok Suðri
Austri ok Vestri
Alþiófr Dvalinn
Bívörr Bávörr
Bömburr Nóri
Án ok Ánarr
Ái Miöðvitnir.
12. Veigr ok Gandálfr
Vindálfr þráinn
Þekkr ok Þorinn
Þrór Vitr ok Litr
Nár ok Nýráðr
nú hefi ek dverga
Reginn ok Ráðsviðr
rétt um talda.
13. Fíli Kíli
Fundinn Náli
Hepti Víli
Hanarr Svíorr
Frár Hornbori
Frægr ok Lóni
Aurvangr Iari
Eikinskialdi.
14. Mál er Dverga
í Dvalins liði
lióna kindom
til Lofars telia
þeir er sótto
frá salar steini
aurvanga siöt
til Iörovalla.
Völuspá in skamma
Váru ellifu
æsir talðir,
Baldr er hné,
við banaþúfu;
þess lézk Váli
verðr at hefna,
síns of bróður
sló hann handbana.
Var Baldrs faðir
Burs arfþegi,
Freyr átti Gerði,
hon var Gymis dóttir,
jötna ættar,
ok Aurboðu;
þó var Þjazi,
þeira frændi,
skrautgjarn jötunn,
hans var Skaði dóttir.
Margt segjum þér
ok munum fleira;
vörumk, at viti svá.
Viltu enn lengra?
Haki var Hveðnu
hóti beztr sona,
en Hveðnu var
Hjörvarðr faðir;
Heiðr ok Hrossþjófr
Hrímnis kindar.
Eru völur allar
frá Viðolfi,
vitkar allir
frá Vilmeiði,
seiðberendr
frá Svarthöfða,
jötnar allir
frá Ymi komnir.
Margt segjum þér
ok munum fleira;
vörumk, at viti svá.
Viltu enn lengra?
Varð einn borin
í árdaga
rammaukinn mjök
rögna kindar;
níu báru þann
naddgöfgan mann
jötna meyjar
við jarðar þröm.
Hann Gjalp of bar,
hann Greip of bar,
bar hann Eistla
ok Eyrgjafa,
hann bar Ulfrún
ok Angeyja,
Imdr ok Atla
ok Járnsaxa.
Sá var aukinn
jarðar megni,
svalköldum sæ
ok sónardreyra.
Margt segjum þér
ok munum fleira;
vörumk, at viti svá.
Viltu enn lengra?
Ól ulf Loki
við Angrboðu,
en Sleipni gat
við Svaðilfara;
eitt þótti skass
allra feiknast,
þat var bróður frá
Býleists komit.
Loki át hjarta
lindi brenndu,
fann hann halfsviðinn
hugstein konu;
varð Loftr kviðugr
af konu illri;
þaðan er á foldu
flagð hvert komit.
Haf gengr hríðum
við himin sjalfan,
líðr lönd yfir,
en loft bilar;
þaðan koma snjóvar
ok snarir vindar;
þá er í ráði,
at rögn of þrjóti.
Varð einn borinn
öllum meiri,
sá var aukinn
jarðar megni;
þann kveða stilli
stórúðgastan
sif sifjaðan
sjötum görvöllum.
Þá kemr annarr
enn máttkari,
þó þori ek eigi
þann at nefna;
fáir séa nú
fram of lengra
en Óðinn mun
ulfi mæta.
Vafþrúðnismál
Óðinn kvað:
Rád þú mér nú, Frigg,
allz mik fara tiðir
at vitia Vafþrúðnis;
forvitni mikla
kveð ek mér á fornom stöfom
við þann inn alsvinna iötun.
Frigg kvað:
Heima letia
ek mynda Heriaföðr
í görðom goða,
þvíat engi iötun
ek hugða iafnramman
sem Vafþrúðni vera.
Óðinn kvað:
Fiölð ek fór,
fiölð ek freistaða,
fiölð ek reynda regin;
hitt vil ek vita,
hvé Vafþrúðnis
salakynni sé.
Frigg kvað:
Heill þú farir,
heill þú aptr komir,
heill þú á sinnom sér!
æði þér dugi,
hvars þú skalt, Aldaföðr,
orðom mæla iötun.
Fór þá Óðinn
at freista orðspeki
þess ins alsvinna iötuns;
at höllo hann kom,
ok átti Íms faðir;
inn gekk Yggr þegar.
Óðinn kvað:
Heill þú nú, Vafþrúðnir!
nú em ek í höll kominn,
á þik siálfan siá;
hitt vil ek fyrst vita,
ef þú fróðr sér
eða alsviðr, iötunn.
Vafþrúðnir kvað:
Hvat er þat manna
er í mínom sal
verpomk orði á?
út þú ne komir
órom höllom frá,
nema þú inn snotrari sér.
Óðinn kvað:
Gagnráðr ek heiti;
nú emk af göngo kominn
þyrstr til þinna sala,
laðar þurfi
hefi ek lengi farit
ok þinna andfanga, iötunn.
Vafþrúðnir kvað:
Hví þú þá, Gagnráðr,
mæliz af gólfi fyrir?
Farðu í sess í sal!
þá skal freista,
hvárr fleira viti,
gestr eða inn gamli þulr.
Óðinn kvað:
Óauðigr maðr,
er til auðigs kömr,
mæli þarft eða þegi;
ofrmælgi mikil
hygg ek at illa geti
hveim er við kaldrifiaðan kømr.
Vafþrúðnir kvað:
Segðú mér, Gagnráðr,
allz þú á gólfi vill
þíns um freista frama,
hvé sá hestr heitir
er hverian dregr
dag of dróttmögo.
Óðinn:
Skinfaxi heitir,
er inn skíra dregr
dag um dróttmögu;
hesta beztr
þykkir hann með reiðgotom,
ey lýsir mön af mari.
Vafþrúðnir:
Segðu þat, Gagnráðr,
allz þú á gólfi vill
þíns um freista frama,
hvé sú á heitir
er deilir með iötna sonom
grund ok med goðom.
Óðinn:
Ífingr heitir á,
er deilir með iötna sonom
grund ok með goðom;
opin renna
hón skal um aldrdaga,
verðrat íss á á.
Vafþrúðnir:
Segðu þat, Gagnráðr,
allz þú á gólfi vill
þíns um freista frama,
hvé sá völlr heitir
er finnaz vígi at
Surtr ok in sváso goð.
Óðinn:
Vígriðr heitir völlr,
er finnaz vígi at
Surt ok in sváso goð;
hundrað rasta
hann er a hverian veg,
sá er þeim völlr vitaðr.
Vafþrúðnir:
Fróðr ertu nú, gestr,
far þú á bekk iötuns,
ok mælomk í sessi saman,
hövði veðia
vit skolom höllo í,
gestr, um geðspeki.
Óðinn:
Segðu þat it eina,
ef þitt æði dugir
ok þú, Vafþrúðnir, vitir,
hvaðan iörð um kom
eða uphiminn
fyrst, inn fróði iötunn.
Vafþrúðnir:
Ór Ymis holdi
var iörð um sköpuð,
en ór beinom biörg,
himinn ór hausi
ins hrímkalda iötuns,
en ór sveita siór.
Óðinn:
Segðu þat annat,
ef þítt æði dugir
ok þú, Vafþrúðnir, vitir,
hvaðan máni um kom,
svá at ferr menn yfir,
eða sól it sama.
Vafþrúðnir:
Mundilfæri heitir,
hann er mána faðir
ok svá Sólar it sama;
himin hverfa
þau skolo hverian dag
öldom at ártali.
Óðinn:
Segðu þat it þríðia,
allz þik svinnan kveða
ok þú, Vafþrúðnir, vitir,
hvaðan dagr um kom,
sá er ferr drótt yfir,
eða nótt med niðom.
Vafþrúðnir:
Dellingr heitir,
hann er Dags faðir,
en Nótt var Nörvi borin;
ný ok nið
skópo nýt regin
öldom at ártali.
Óðinn:
Segðu þat it fiórða,
allz þik fróðan kveða
ok þú, Vafþrúðnir, vitir,
hvaðan vetr um kom
eða varmt sumar
fyrst með fróð regin.
Vafþrúðnir:
Vindsvalr heitir,
hann er Vetrar faðir,
en Svásuðr sumars
Óðinn:
Segþu þat it fimat,
allz þik fróðan kveða
ok þú, Vafþrúðnir, vitir,
hverr ása elztr
eða Ymis niðia
yrði í árdaga.
Vafþrúðnir:
Örófi vetra
áðr væri iörð sköpuð,
þá var Bergelmir borinn,
Þrúðgelmir
var þess faðir,
en Aurgelmir afi.
Óðinn kvað:
Segðu þat it sétta,
allz þik svinnan kveða
ok þú, Vafþrúðnir, vitir,
hvaðan Aurgelmir kom
með iötna sonom
fyrst, inn fróði iötunn.
Vafþrúðnir:
Ór Élivagom
stukkoo eitrdropar,
svá óx, unz varð ór iötunn;
þar órar ættir
kómu allar saman,
því er þat æ allt til atalt.
Óðinn kvað:
Segðu þat it siaunda,
allz þik svinnan kveða
ok þú, Vafþrúðnir, vitir,
hvé sá börn gat,
enn baldni iötunn,
er hann hafðit gýgiar gaman.
Vafþrúðnir kvað:
Undir hendi vaxa
kvaðu hrímþursi
mey ok mög saman;
fótr við fæti
gat ins fróða iötuns
sexhöfðaðan son.
Óðinn kvað:
Segðu þat it átta,
allz þik svinnan kveða
ok þú, Vafþrúðnir, vitir,
hvat þú fyrst mant
eða fremst um veitzt,
þú ert alsviðr, iötunn.
Vafþrúðnir kvað:
Örófi vetra
áðr væri iörð om sköpuð,
þá var Bergelmir borinn;
þat ek fyrst um man
er sá inn fróði iötunn
var á lúðr um lagiðr.
Óðinn kvað:
Segðu þat it níunda,
allz þik svinnan kveða
ok þú, Vafþrúðnir, vitir,
hvaðan vindr um kömr,
svá at ferr vág yfir;
æ menn han siálfan um siá.
Vafþrúðnir kvað:
Hræsvelgr heitir,
er sitr á himins enda,
iötunn í arnar ham;
af hans vængiom
kvæða vind koma
alla menn yfir.
Óðinn:
Segðu þat it tíunda,
allz þú tíva rök
öll, Vafþruðnir, vitir,
hvaðan Niörðr um kom
með ása sonom,
hofom og hörgom
hann ræðr hunnmörgom,
ok varðat hann ásom alinn.
Vafþrúðnir:
Í Vanaheimi
skópo hann vís regin
ok seldo at gíslingo goðum;
í aldar rök
hann mun aprt koma
heim með vísom vönom.
Óðinn:
Segðu þat et ellipta
hvar ýtar túnom í
höggvaz hverian dag.
Vafþrúðnir:
Allir einheriar
Óðins túnum í
höggvaz hverian dag;
val þeir kiósa
ok ríða vígi frá,
sitia meirr um sáttir saman.
Óðinn:
Segðu þat it tólfta,
hví þú tíva rök
öll, Vafþrúðnir, vitir;
frá iötna rúnom
ok allra goða
segir þú it sannasta,
inn alsvinni iötunn.
Vafþrúðnir:
Frá iötna rúnom
ok allra goða
ek kann segia satt,
þvíat hvern hefi ek heim um komit;
nío kom ek heima
fyr Níflhel neðan,
hinig deyia ór helio halir.
Óðinn:
Fiölð ek fór,
fiölð ek freistaðak,
fiölð ek reynda regin;
hvat lifir manna,
þá er inn mæra líðr
fimbulvetr með firom?
Vafþrúðnir:
Líf ok Lifþrasir,
en þau leynaz muno
í holti Hoddmímis;
morgindöggvar
þau sér at mat hafa;
þaðan af aldir alaz.
Óðinn:
Fiölð ek fór,
fiölð ek freistaðak,
fiölð ek reynda regin;
hvaðan kömr sól
á inn slétta himin,
þá er þessa hefir Fenrir farit?
Vafþrúðnir:
Eina dóttur
berr Álfröðull,
áðr hana Fenrir fari;
sú skal ríða,
þá er regin deyia,
móður brautir, mær.
Óðinn:
Fiölð ek fór,
fiölð ek freistaðak,
fiölð ek reynda regin;
hveriar ro þær meyiar
er líða mar yfir,
fróðgeðiaðar fara?
Vafþrúðnir kvað:
Þriár þióðár
falla þorp yfir
meyia Mögþrasis,
hamingior einar
þeira í heimi ero
þó þær með iötnom alaz.
Óðinn kvað:
Fiölð ek fór
fiölð ek freistaðak,
fiölð ek reynða regin;
hverir ráða æsir
eignom goða,
þá er sloknar Surtalogi?
Vafþrúðnir:
Víðarr ok Váli
byggia vé goða,
þá er sloknar Surtalogi,
Móði ok Magni
skolo Miöllni hafa
Vingnis at vígþroti.
Óðinn kvað:
Fiölð ek fór
fiölð ek freistaðak,
fiölð ek reynða regin;
hvat verðr Óðni
at aldrlagi,
þá er riúfaz regin?
Vafþrúðnir kvað:
Úlfr gleypa
mun Aldaföðr,
þess mun Víðarr reka;
kalda kiapta
hann klyfia mun
vitnis vígi at.
Óðinn kvað:
Fiölð ek fór
fiölð ek freistaðak,
fiölð ek reynða regin;
hvat mælti Óðinn,
áðr á bál stigi,
siálfr í eyra syni?
Vafþrúðnir kvað:
Ey manne þat veit,
hvat þú í ardaga
sagðir í eyra syni;
feigom munni
mælta ek mína forna stafi
ok um ragna rök;
nú ek við Oðin deildak
mína orðspeki;
þú ert æ vísastr vera!
Grímnismál
Frá sonum Hrauðungs konungs
Hrauðungur konungur átti tvo sonu: hét annar Agnar, en annar Geirröður. Agnar var tíu vetra, en Geirröður átta vetra. Þeir reru tveir á báti með dorgar sínar að smáfiski. Vindur rak þá á haf út. Í náttmyrkri brutu þeir við land og gengu upp, fundu kotbónda einn. Þar voru þeir um veturinn. Kerling fóstraði Agnar, en karl Geirröð.Að vori fékk karl þeim skip. En er þau kerling leiddu þá til strandar, þá mælti karl einmæli við Geirröð. Þeir fengu byr og komu til stöðva föður síns. Geirröður var fram í skipi; hann hljóp í land, en hratt út skipinu og mælti: Farðu þar er hafi þig! Skipið rak út, en Geirröður gekk upp til bæjar. Honum var vel fagnað; þá var faðir hans andaður. Var þá Geirröður til konungs tekinn og varð maður ágætur. Óðinn og Frigg sátu í Hliðskjálfu og sáu um heima alla. Óðinn mælti: Sér þú Agnar fóstra þinn, hvar hann elur börn við gýgi í hellinum? En Geirröður fóstri minn er konungur og situr nú að landi. Frigg segir: Hann er matníðingur sá, að hann kvelur gesti sína, ef honum þykja of margir koma. Óðinn segir að það er hin mesta lygi. Þau veðja um þetta mál. Frigg sendi eskismey sína, Fullu, til Geirröðar. Hún bað konung varast að eigi fyrirgerði honum fjölkunnugur maður, sá er þar var kominn í land, og sagði það mark á, að engi hundur var svo ólmur að á hann myndi hlaupa. En það var hinn mesti hégómi að Geirröður væri eigi matgóður. Og þó lætur hann handtaka þann mann er eigi vildu hundar á ráða. Sá var í feldi blám og nefndist Grímnir, og sagði ekki fleira frá sér, þótt hann væri að spurður. Konungur lét hann pína til sagna og setja milli elda tveggja, og sat hann þar átta nætur. Geirröður konungur átti son, tíu vetra gamlan, og hét Agnar eftir bróður hans. Agnar gekk að Grímni og gaf honum horn fullt að drekka, sagði að konungur gerði illa, er hann lét pína hann saklausan. Grímnir drakk af. Þá var eldurinn svo kominn að feldurinn brann af Grímni. Hann kvað:
Heitur ertu, hripuður,
og heldur til mikill;
göngumk firr, funi!
Loði sviðnar,
þótt eg á loft berag,
brennumk feldur fyrir.
Átta nætur sat eg
milli elda hér,
svo at mér manngi mat né bauð,
nema einn Agnar,
er einn skal ráða,
Geirröðar sonur,
gotna landi.
Heill skaltu, Agnar,
alls þig heilan biður
Veratýr vera;
eins drykkjar
þú skalt aldregi
betri gjöld geta.
Land er heilagt,
er eg liggja sé
ásum og álfum nær
en í Þrúðheimi
skal Þór vera,
uns um rjúfast regin.
Ýdalir heita
þar er Ullur hefir
sér um görva sali
Álfheim Frey
gáfu í árdaga
tívar að tannfé.
Bær er sá inn þriðji
er blíð regin
silfri þöktu sali;
Valaskjálf heitir,
er vélti sér
ás í árdaga.
Sökkvabekkur heitir inn fjórði,
en þar svalar knegu
unnir yfir glymja;
þar þau Óðinn og Sága
drekka um alla daga
glöð úr gullnum kerum.
Glaðsheimur heitir inn fimmti,
þar er in gullbjarta
Valhöll víð of þrumir;
en þar Hroftur
kýs hverjan dag
vopndauða vera.
Mjög er auðkennt,
þeim er til Óðins koma
salkynni að sjá:
sköftum er rann reft,
skjöldum er salur þakinn,
brynjum um bekki stráð.
Mjög er auðkennt,
þeim er til Óðins koma
salkynni að sjá:
vargur hangir
fyr vestan dyr
og drúpir örn yfir.
Þrymheimur heitir inn sjötti,
er Þjazi bjó,
sá inn ámáttki jötunn;
en nú Skaði byggir,
skír brúður goða,
fornar tóftir föður.
Breiðablik eru in sjöundu,
en þar Baldur hefir
sér um gerva sali,
á því landi,
er eg liggja veit
fæsta feiknstafi.
Himinbjörg eru in áttu,
en þar Heimdall
kveða valda véum;
þar vörður goða
drekkur í væru ranni
glaður inn góða mjöð.
Fólkvangur er inn níundi,
en þar Freyja ræður
sessa kostum í sal;
hálfan val
hún kýs hverjan dag,
en hálfan Óðinn á.
Glitnir er inn tíundi,
hann er gulli studdur
og silfri þaktur ið sama;
en þar Forseti
byggir flestan dag
og svæfir allar sakir.
Nóatún eru in elleftu,
en þar Njörður hefir,
sér um görva sali;
manna þengill
inn meins vani
hátimbruðum hörgi ræður.
Hrísi vex
og háu grasi
Víðars land Viði;
en þar mögur of læzt
af mars baki
frækn að hefna föður.
Andhrímnir
lætur í Eldhrímni
Sæhrímni soðinn,
fleska best;
en það fáir vitu,
við hvað einherjar alast.
Gera og Freka
seður gunntaminn
hróðugur Herjaföður;
en við vín eitt
vopngöfugur
Óðinn æ lifir.
Huginn og Muninn
fljúga hverjan dag
Jörmungrund yfir;
óumk eg um Hugin
að hann aftur né komi,
þó sjáumk meir um Munin.
Þýtur Þund,
unir Þjóðvitnis
fiskur flóði í;
árstraumur
þykir ofmikill
valglaumi að vaða.
Valgrind heitir,
er stendur velli á
heilög fyr helgum dyrum;
forn er sú grind,
en það fáir vitu,
hve hún er í lás lokin.
Fimm hundruð dyra
og um fjórum tugum,
svo hygg eg að Valhöllu vera;
átta hundruð einherja
ganga senn úr einum dyrum,
þá er þeir fara að vitni að vega.
Fimm hundruð gólfa
og um fjórum tugum,
svo hygg eg Bilskirni með bugum;
ranna þeirra
er eg reft vita,
míns veit eg mest magar.
Heiðrún heitir geit,
er stendur höllu á Herjaföðurs
og bítur af Læráðs limum;
skapker fylla
hún skal ins skíra mjaðar;
kná-at sú veig vanast.
Eikþyrnir heitir hjörtur,
er stendur á höllu Herjaföðurs
og bítur af Læráðs limum;
en af hans hornum
drýpur í Hvergelmi,
þaðan eiga vötn öll vega:
Síð og Víð,
Sækin og Eikin,
Svöl og Gunnþró,
Fjörm og Fimbulþul,
Rín og Rennandi,
Gipul og Göpul,
Gömul og Geirvimul,
þær hverfa um hodd goða,
Þyn og Vin,
Þöll og Höll,
Gráð og Gunnþorin.
Vína heitir ein,
önnur Vegsvinn,
þriðja Þjóðnuma,
Nyt og Nöt,
Nönn og Hrönn,
Slíð og Hríð,
Sylgur og Ylgur,
Víð og Ván,
Vönd og Strönd,
Gjöll og Leiftur,
þær falla gumnum nær,
er falla til Heljar héðan.
Körmt og Örmt
og Kerlaugar tvær,
þær skal Þór vaða
hverjan dag,
er hann dæma fer
að aski Yggdrasils,
því að Ásbrú
brenn öll loga,
heilög vötn hlóa.
Glaður og Gyllir,
Glær og Skeiðbrimir,
Silfrintoppur og Sinir,
Gísl og Falhófnir,
Gulltoppur og Léttfeti,
þeim ríða æsir jóm
dag hvern,
er þeir dæma fara
að aski Yggdrasils.
Þrjár rætur
standa á þrjá vega
undan aski Yggdrasils;
Hel býr undir einni,
annarri hrímþursar,
þriðju mennskir menn.
Ratatoskur heitir íkorni,
er renna skal
að aski Yggdrasils;
arnar orð
hann skal ofan bera
og segja Niðhöggvi niður.
Hirtir eru og fjórir,
þeir er af hæfingar á
gaghálsir gnaga:
Dáinn og Dvalinn,
Duneyrr og Duraþrór.
Ormar fleiri
liggja undir aski Yggdrasils,
en það of hyggi hver ósvinnra apa:
Góinn og Móinn,
þeir eru Grafvitnis synir,
Grábakur og Grafvölluður,
Ófnir og Sváfnir,
hygg eg, að æ skyli
meiðs kvistu má.
Askur Yggdrasils
drýgir erfiði
meira en menn viti:
hjörtur bítur ofan,
en á hliðu fúnar,
skerðir Niðhöggur neðan.
Hrist og Mist
vil eg að mér horn beri,
Skeggjöld og Skögul,
Hildur og Þrúður,
Hlökk og Herfjötur,
Göll og Geirölul,
Randgríð og Ráðgríð
og Reginleif;
þær bera einherjum öl.
Árvakur og Alsviður,
þeir skulu upp héðan
svangir sól draga;
en und þeirra bógum
fálu blíð regin,
æsir, ísarnkol.
Svalinn heitir,
hann stendur sólu fyrir,
skjöldur, skínanda goði;
björg og brim
eg veit að brenna skulu,
ef hann fellur í frá.
Skoll heitir úlfur,
er fylgir inu skírleita goði
til varna viðar,
en annar Hati,
hann er Hróðvitnis sonur,
sá skal fyr heiða brúði himins.
Úr Ymis holdi
var jörð um sköpuð,
en úr sveita sær,
björg úr beinum,
baðmur úr hári,
en úr hausi himinn.
En úr hans brám
gerðu blíð regin
Miðgarð manna sonum;
en úr hans heila
voru þau in harðmóðgu
ský öll um sköpuð.
Ullar hylli hefur
og allra goða
hver er tekur fyrstur á funa,
því að opnir heimar
verða um ása sonum,
þá er hefja af hvera.
Ívalda synir
gengu í árdaga
Skíðblaðni að skapa,
skipa best,
skírum Frey,
nýtum Njarðar bur.
Askur Yggdrasils,
hann er æðstur viða,
en Skíðblaðnir skipa,
Óðinn ása,
en jóa Sleipnir,
Bilröst brúa,
en Bragi skálda,
Hábrók hauka,
en hunda Garmur.
Svipum hefi eg nú yppt
fyr sigtíva sonum,
við það skal vilbjörg vaka;
öllum ásum
það skal inn koma
Ægis bekki á,
Ægis drekku að.
Hétumk Grímnir,
hétumk Gangleri,
Herjann og Hjálmberi,
Þekkur og Þriði,
Þuður og Uður,
Herblindi og Hár;
Saður og Svipall
og Sanngetall,
Herteitur og Hnikar,
Bileygur, Báleygur,
Bölverkur, Fjölnir,
Grímur og Grímnir,
Glapsviður og Fjölsviður;
Síðhöttur, Síðskeggur,
Sigföður, Hnikuður,
Alföður, Valföður,
Atríður og Farmatýr.
Einu nafni
hétumk aldregi,
síst eg með fólkum fór.
Grímni mig hétu
að Geirröðar,
en Jálk að Ásmundar,
en þá Kjalar,
er eg kjálka dró;
Þrór þingum að,
Viður að vígum,
Óski og Ómi,
Jafnhár og Biflindi,
Göndlir og Hárbarður með goðum.
Sviður og Sviðrir
er eg hét að Sökkmímis,
og dulda eg þann inn aldna jötun,
þá er eg Miðvitnis var
ins mæra burar
orðinn einbani.
Ölur ertu, Geirröður!
hefur þú ofdrukkið;
miklu ertu hnugginn,
er þú ert mínu gengi,
öllum einherjum
og Óðins hylli.
Fjöld eg þér sagða,
en þú fátt um mant,
of þig véla vinir;
mæki liggja
eg sé míns vinar
allan í dreyra drifinn.
Eggmóðan val
nú mun Yggur hafa,
þitt veit eg líf um liðið;
úfar eru dísir,
nú knáttu Óðin sjá,
nálgastu mig ef þú megir!
Óðinn eg nú heiti,
Yggur eg áðan hét,
hétumk Þundur fyrir það,
Vakur og Skilfingur,
Váfuður og Hroftatýr,
Gautur og Jálkur með goðum,
Ófnir og Sváfnir,
er eg hygg að orðnir sé
allir af einum mér.
Geirröður konungur sat og hafði sverð um kné sér, og brugðið til miðs. En er hann heyrði að Óðinn var þar kominn, stóð hann upp og vildi taka Óðin frá eldinum. Sverðið slapp úr hendi honum og vissu hjöltin niður. Konungur drap fæti og steyptist áfram, en sverðið stóð í gegnum hann, og fékk hann bana. Óðinn hvarf þá. En Agnar var þar konungur lengi síðan.
Skírnismál
Freyr, sonr Niarðar, hafði setzk í Hliðskiálf ok sá um heima alla. Hann sá í Iötunheima, ok sá þar mey fagra, þá er hón gekk frá skála föður síns til skemmo. Þar af fekk hann hugsóttir miklar.
Skírnir hét skósveinn Freys. Niörðr bað hann kveðia Frey máls.
Þá mælti Skaði:
Rístu nú, Skírnir,
ok gakk at beiða
okkarn mála mög
ok þess at fregna,
hveim enn fróði sé
ofreiði afi.
Skírnir kvað:
Illra orða
er mér ón at ykrom syni,
ef ek geng at mæla við mög
ok þess at fregna,
hveim enn fróði sé
ofreiði afi.
Skírnir:
Segðu þat, Freyr,
fólkvaldi goða,
ok ek vilia vita,
hví þú einn sitr
ennlanga sali,
minn dróttinn, um daga.
Freyr:
Hví um segiak þér,
seggr enn ungi,
mikinn móðtrega?
þvíat álfröðull
lýsir um alla daga
ok þeygi at mínom munom.
Skírnir:
Muni þína
hykka ek svá mikla vera
at þú mér, seggr, ne segir,
þvíat ungir saman
várom i árdaga;
vel mættim tveir trúask.
Freyr:
Í Gymis görðom
ek sá ganga
mér tíða mey;
armar lýsto
en af þaðan
alt lopt ok lögr.
Mær er mér tíðari
en manni hveim
ungom í árdaga;
ása ok álfa
þat vill engi maðr
at vit samt sém.
[(Gylfaginning:) Ok nu skaltu fara ok biðia hennar mér til handa ok hafa hana heim hingat, hvárt er faðir hennar vill eða eigi, ok skal ek þat vel launa þér.]
Skírnir:
Mar gefðu mér þá,
þann er mik um myrkvan beri
vísan vafrloga,
ok þat sverð
er siálft vegiz
við iötna ætt.
Freyr:
Mar ek þér þann gef
er þik um myrkvan berr
visan vafrloga,
ok þat sverð
er siálft mun vegaz,
ef sá er horskr er hefir.
Skírnir mælti við hestinn:
Myrkt er úti,
mál kveð ek okr fara
úrig fiöll yfir,
þyria þióð yfir;
báðír vit komumk,
eða okr báða tekr
sá inn ámátki iötunn.
Skírnir reið í Iötunheima til Gymis garða. Þar vóro hundar ólmir, ok bundnir fyrir skíðgarðs hliði, þess er um sal Gerðar var. Hann reið at þar er féhirðir sat á haugi ok kvaddi hann:
Segðu þat, hirðir,
er þú á haugi sitr
ok varðar alla vega,
hvé ek at anspilli
komumk ens unga mans
fyr greyiom Gymis.
Hirðir kvað:
Hvárt ertu feigr
eða ertu framgenginn?
[...]
anspillis vanr
þú skalt æ vera
góðrar meyar Gymis.
Skírnir kvað:
Kostir ro betri
heldr en at klökkva sé,
hveim er fúss er fara;
eino dægri
mér var aldr um skapaðr
ok alt líf um lagit.
Gerðr kvað:
Hvat er þat hlym hlymia
er ek heyri nú til
ossom rönnom í?
iörð bifaz,
en allir fyrir
skiálfa garðar Gymis.
Ambátt kvað:
Maðr er hér úti
stiginn af mars baki,
ió lætr til iarðar taka.
Gerðr kvað:
Inn bið þú hann ganga
í okkarn sal
ok drekka inn mæra miöd;
þó ek hitt óumk
at hér úti sé
minn bróðurbani.
Hvat er þat álfa
né ása sona
né víssa vana?
hví þú einn um komt
eikinn fúr yfir
ór salkynni at siá?
Skírnir kvað:
Emkat ek álfa
né ása sona
né víssa vana;
þó ek einn um komk
eikinn fúr yfir
yðor salkynni at siá.
Epli ellifo
hér hefi ek algullin,
þau mun ek þér, Gerðr, gefa,
frið at kaupa,
at þú þér Frey kveðir
óleiðastan lifa.
Gerðr kvað:
Epli ellifo
ek þigg aldregi
at mannzkis munom,
né vit freyr
meðan okkart fiör lifir,
byggiom bæði saman.
Skírnir kvad:
Baug ek þér þá gef,
þann er brendr var
með ungom Óðins syni;
átta ero iafnhöfgir,
er af driúpa
ena níundo hveria nótt.
Gerðr kvað:
Baug ek þikkak,
þótt brendr sé
með ungom Óðins syni;
era mér gullz vant
í görðom Gymis,
at deila fé föður.
Skírnir kvað:
Sér þú þenna mæki, mær,
mióvan, málfán,
er ek hefi í hendi hér?
höfuð höggva
ek mun þér hálsi af,
nema þú mér sætt segir.
Gerðr kvað:
Ánauð þola
ek vil aldregi
at mannzkis munom;
þó ek hins get
ef it Gymir finniz,
vigs ótrauðir,
at ykr vega tíði.
Skírnir kvað:
Sér þú þenna mæki, mær,
mióvan, málfán,
er ek hefi í hendi hér?
fyr þessom eggiom
hnígr sá inn aldni iötunn,
verðr þinn feigr faðir.
Tamsvendi ek þik drep,
en ek þik temia mun,
mær, at mínom munom;
þar skaltu ganga
er þik gumna synir
síðan æva sé.
Ara þúfo á
skaltu ár sitia,
horfa heimi ór,
snugga heliar til;
matr sé þér meirr leiðr
en manna hveim
enn fráni orm með firom.
At undrsiónom þú verðir,
er þú út kömr;
á þik Hrímnir hari,
á þik hotvetna stari;
víðkunnari þú verðir
en vörðr með goðom,
gapi þú grindom frá.
Tópi ok ópi,
tiösull ok óþoli,
vaxi þér tár með trega!
Seztu niðr,
en ek mun segia þér
sváran súsbreka
ok tvennan trega:
Tramar gneypa
þik skolo gerstan dag
iötna görðom í;
til hrímþursa hallar
þú skalt hverian dag
kranga kosta laus,
kranga kosta vön;
grát at gamni
skaltu í gögn hafa
ok leiða með tárom trega.
Með þursi þríhöfðuðom
þú skalt æ nara
eða verlaus vera!
Þitt geð grípi,
þik morn morni!
Ver þú sem þistill,
sá er var þrunginn
í önn ofanverða!
Til holtz ek gekk
ok til hrás viðar,
gambantein at geta;
gambantein ek gat.
Reiðr er þér Óðinn,
reiðr er þer Ásabragr,
þik skal Freyr fiásk,
en fyrinilla mær,
en þú fengit hefir
gambanreiði goða.
Heyri iötnar,
heyri hrímþursar,
synir Suttunga,
siálfir ásliðar,
hvé ek fyrirbýð,
hvé ek fyrirbanna
manna glaum mani,
manna nyt mani!
Hrímgrímnir heitir þurs,
er þik hafa skal
fyr nágrindr neðan;
þar þér vílmegir
á viðar rótom
geita hland gefi;
æðri drykkio
fá þú aldregi,
mær, at þínom munom,
mær, at mínom munom!
Þurs ríst ek þér
ok þriá stafi,
ergi ok œði
ok óþola;
svá ek þat af ríst
sem ek þat á reist,
ef göraz þarfar þess.
Gerðr kvað:
Heill ver þú nú heldr, sveinn,
ok tak við hrímkálki,
fullom forns miaðar;
þó hafða ek þat ætlat,
at myndak aldregi
unna vaningia vel.
Skírnir kvað:
Örindi mín
vill ek öll vita,
áðr ek ríða heim heðan,
nær þú á þingi
munt enom þroska
nenna Niarðar syni.
Gerðr kvað:
Barri heitir,
er vit bæði vitom,
lundr lognfara;
en ept nætr nío
þar mun Niarðar syni
Gerðr unna gamans.
Þa reið Skírnir heim. Freyr stóð úti ok kvaddi hann ok spurði tíðinda:
Segðu mér þat, Skírnir,
áðr þú verpir söðli af mar
ok þú stigir feti framarr,
hvat þú árnaðir
í iötunheima
þíns eða míns munar.
Skírnir kvað:
Barri heitir,
er vit báðir vitom,
lundr lognfara;
en ept nætr nío
þar mun Niarðar syni
gerðr unna gamans.
Freyr kvað:
Löng er nótt,
langar ro tvær,
hvé um þreyiak þriár?
opt mér mánaðr minni þótti
en siá hálf hýnott.
Hymiskviða
Ár valtívar
veiðar námu
ok sumblsamir,
áðr saðir yrði,
hristu teina
ok á hlaut sáu;
fundu þeir at Ægis
örkost hvera.
Sat bergbúi
barnteitr fyr
mjök glíkr megi
miskorblinda;
leit í augu
Yggs barn í þrá:
"Þú skalt ásum
oft sumbl gera."
Önn fekk jötni
orðbæginn halr,
hugði at hefndum
hann næst við goð,
bað hann Sifjar ver
sér færa hver, -
"þanns ek öllum öl
yðr of heita."
Né þat máttu
mærir tívar
ok ginnregin
of geta hvergi,
unz af tryggðum
Týr Hlórriða
ástráð mikit
einum sagði:
"Býr fyr austan
Élivága
hundvíss Hymir
at himins enda;
á minn faðir
móðugr ketil,
rúmbrugðinn hver,
rastar djúpan."
Þórr kvað:
"Veiztu ef þiggjum
þann lögvelli?"
Týr kvað:
"Ef, vinr, vélar
vit gervum til."
Fóru drjúgum
dag þann fram
Ásgarði frá,
unz til Egils kvámu;
hirði hann hafra
horngöfgasta;
hurfu at höllu,
er Hymir átti.
Mögr fann ömmu
mjök leiða sér,
hafði höfða
hundruð níu,
en önnur gekk
algullin fram
brúnhvít bera
bjórveig syni:
”Áttniðr jötna,
ek viljak ykkr
hugfulla tvá
und hvera setja;
er minn fríi
mörgu sinni
glöggr við gesti,
görr ills hugar."
En váskapaðr
varð síðbúinn
harðráðr Hymir
heim af veiðum,
gekk inn í sal,
glumðu jöklar,
var karls, en kom,
kinnskógr frörinn.
Frilla kvað:
"Ver þú heill, Hymir,
í hugum góðum,
nú er sonr kominn
til sala þinna,
sá er vit vættum
af vegi löngum;
fylgir hánum
hróðrs andskoti,
vinr verliða;
Véurr heitir sá.
Sé þú, hvar sitja
und salar gafli,
svá forða sér,
stendr súl fyrir."
Sundr stökk súla
fyr sjón jötuns,
en áðr í tvau
áss brotnaði.
Stukku átta,
en einn af þeim
hverr harðsleginn
heill af þolli;
fram gengu þeir,
en forn jötunn
sjónum leiddi
sinn andskota.
Sagði-t hánum
hugr vel þá,
er hann sá gýgjar græti
á golf kominn,
þar váru þjórar
þrír of teknir,
bað senn jötunn
sjóða ganga.
Hvern létu þeir
höfði skemmra
ok á seyði
síðan báru;
át Sifjar verr,
áðr sofa gengi,
einn með öllu
öxn tvá Hymis.
Þótti hárum
Hrungnis spjalla
verðr Hlórriða
vel fullmikill:
"Munum at aftni
öðrum verða
við veiðimat
vér þrír lifa."
Véurr kvaðzk vilja
á vág róa,
ef ballr jötunn
beitr gæfi.
Hymir kvað:
"Hverf þú til hjarðar,
ef þú hug trúir,
brjótr berg - Dana,
beitur sækja.
Þess vænti ek,
at þér myni-t
ögn af oxa
auðfeng vera."
Sveinn sýsliga
sveif til skógar,
þar er uxi stóð
alsvartr fyrir.
Braut af þjóri
þurs ráðbani
hátún ofan
horna tveggja.
Hymir kvað:
"Verk þykkja þín
verri miklu
kjóla valdi
en þú kyrr sitir."
Bað hlunngota
hafra dróttinn
áttrunn apa
útar færa,
en sá jötunn
sína talði
lítla fýsi
at róa lengra.
Dró meir Hymir
móðugr hvali
einn á öngli
upp senn tváa,
en aftr í skut
Óðni sifjaðr
Véurr við vélar
vað gerði sér.
Egndi á öngul,
sá er öldum bergr,
orms einbani
uxa höfði;
gein við agni,
sú er goð fía,
umgjörð neðan
allra landa.
Dró djarfliga
dáðrakkr Þórr
orm eitrfáan
upp at borði;
hamri kníði
háfjall skarar
ofljótt ofan
ulfs hnitbróður.
Hraungalkn hlumðu,
en hölkn þutu,
fór in forna
fold öll saman;
sökkðisk síðan
sá fiskr í mar.
Óteitr jötunn,
er aftr reru,
svá at ár Hymir
ekki mælti,
veifði hann ræði
veðrs annars til.
Hymir kvað:
"Mundu of vinna
verk halft við mik,
at þú heim hvali
haf til bæjar
eða flotbrúsa
festir okkarn."
Gekk Hlórriði,
greip á stafni
vatt með austri
upp lögfáki,
einn með árum
ok með austskotu
bar hann til bæjar
brimsvín jötuns
ok holtriða
hver í gegnum.
Ok enn jötunn
um afrendi,
þrágirni vanr,
við Þór sennti,
kvað-at mann ramman,
þótt róa kynni
kröfturligan,
nema kálk bryti.
En Hlórriði,
er at höndum kom,
brátt lét bresta
brattstein gleri;
sló hann sitjandi
súlur í gögnum;
báru þó heilan
fyr Hymi síðan.
Unz þat in fríða
frilla kenndi
ástráð mikit,
eitt er vissi:
"Drep við haus Hymis,
hann er harðari,
kostmóðs jötuns
kálki hverjum."
Harðr reis á kné
hafra dróttinn,
færðisk allra
í ásmegin;
heill var karli
hjalmstofn ofan,
en vínferill
valr rifnaði.
"Mörg veit ek mæti
mér gengin frá,
er ek kálki sé
ór knéum hrundit;"
karl orð of kvað:
"knákat ek segja
aftr ævagi,
þú ert, ölðr, of heitt.
Þat er til kostar,
ef koma mættið
út ór óru
ölkjól hofi."
Týr leitaði
tysvar hræra;
stóð at hváru
hverr kyrr fyrir.
Faðir Móða
fekk á þremi
ok í gegnum steig
golf niðr í sal;
hóf sér á höfuð upp
hver Sifjar verr,
en á hælum
hringar skullu.
Fóru-t lengi,
áðr líta nam
aftr Óðins sonr
einu sinni;
sá hann ór hreysum
með Hymi austan
folkdrótt fara
fjölhöfðaða.
Hóf hann sér af herðum
hver standanda,
veifði hann Mjöllni
morðgjörnum fram,
ok hraunhvala
hann alla drap.
Fóru-t lengi,
áðr liggja nam
hafr Hlórriða
halfdauðr fyrir;
var skær skökuls
skakkr á beini,
en því inn lævísi
Loki of olli.
En ér heyrt hafið, -
hverr kann of þat
goðmálugra
görr at skilja? -
hver af hraunbúa
hann laun of fekk,
er hann bæði galt
börn sín fyrir.
Þróttöflugr kom
á þing goða
ok hafði hver,
þanns Hymir átti;
en véar hverjan
vel skulu drekka
ölðr at Ægis
eitt hörmeitið.
Lokasenna
Ægir, er öðro nafni hét Gymer, hann hafði búit ásom öl, þá er hann hafði fengit ketill in mikla, sem nú er sagt. Til þeirar veizlo kom Óðinn ok Frigg kona hans. Þorr kom eigi, þvíat hann var í austrvegi. Sif var þar, kona Þórs, Bragi ok Iðunn kona hans. Týr var þar, hann var einhendr, Fenrisúlfr sleit hönd af hánom þá er hann var bundinn. Þar var Niörðr og kona hans Skaði, Freyr ok Freyia, Víðarr son Óðins; Loki var þar ok þiónustomenn Freys, Byggvir ok Beyla. Mart var þar ása ok álfa. Ægir átti tvá þiónustomenn, Fimafengr ok Elder. Þar var lýsigull haft fyrir eltzliós; siálft barsk þar öl; þar var griðastaðr mikill. Menn lofoðo miök hverso góðir þiónustomenn Ægis vóro. Loki mátti eigi heyra þat, ok drap hann Fimafeng. Þá skóko æsir skiöldo sína ok æpðo at Loka, ok elto hann braut til skógar, en þeir fóro at drekka.
Loki hvarf aptr ok hitti úti Eldi; Loki kvaddi hann:
Segðu þat, Eldir,
svá at þú einugi
feti gangir framarr,
hvat hér inni
hafa at ölmálum
sigtíva synir.
Eldir kvað:
Of vápn sín dæma
ok um vígrisni sína
sigtíva synir;
ása ok álfa
er hér inni ero,
mangi er þér í orði vinr.
Loki kvað:
Inn skal ganga
Ægis hallir í,
á þat sumbl at siá;
iöll ok áfo
færi ek ása sonom,
ok blend ek þeim svameini miöð.
Eldir kvað:
Veiztu, ef þú inn gengr
Ægis hallir í,
á þat sumbl at siá,
hrópi ok rógi
ef þú eyss á holl regin:
á þér muno þau þerra þat.
Loki kvað:
Veiztu þat, Eldir,
ef vit einir skolom
sáryrðom sakaz,
auðigr verða
mun ek í andsvörum,
ef þu mælir til mart.
Siðan gekk Loki inn í höllina. En er þeir sá, er fyrir vóro, hverr inn var kominn, þögnoðo þeir allir.
Loki kvað:
Þyrstr ek kom
þessar hallar til,
Loptr, um langan veg,
áso at biðia
at mér einn gefi
mæran drykk miaðar.
Hví þegið ér svá,
þrungin goð,
at þer mæla ne megoð?
sessa ok staði
velið mér sumbli at,
eða heitið mik heðan!
Bragi kvað:
Sessa ok staði
velia þér sumbli at
æsir aldregi,
þvíat æsir vito
hveim þeir alda skolo
gambansumbl um geta.
Loki kvað:
Mantu þat, Óðinn,
er vit í árdaga
blendom blóði saman?
ölvi bergia
léztu eigi mundo,
nema okr væri báðom borit.
Óðinn kvað:
Rístu þá, Viðarr,
ok lát úlfs föður
sitia sumbli at,
síðr oss Loki
kveði lastastöfom
Ægis höllo í.
Þá stóð Viðarr upp ok skenkti Loka, en áðr hann drykki, kvaddi hann ásona:
Heilir æsir,
heilar ásynior
ok öll ginnheilög god!
nema sá einn áss
er innar sitr,
Bragi, bekkiom á.
Bragi kvað:
Mar ok mæki
gef ek þér míns fiár,
ok bætir þér svá baugi Bragi,
síþr þú ásom
öfund um gialdir;
gremðu eigi goð at þér!
Loki kvað:
Iós ok armbauga
mundu æ vera
beggia vanr, Bragi;
ása ok álfa,
er hér inni ero,
þú ert við víg varastr
ok skiarrastr við skot.
Bragi kvað:
Veit ek, ef fyr útan værak,
svá sem fyr innan emk
Ægis höll um kominn,
höfuð þitt
bæra ek í hendi mér;
lítt ek þér þat fyr lygi.
Loki kvað:
Sniallr ertu í sessi,
skalatu svá göra,
Bragi bekkskrautuðr!
vega þú gakk,
ef þú vreiðr sér,
hyggz vætr hvatr fyrir.
Iðunn kvað:
Bið ek, Bragi,
barna sifiar duga
ok allra óskmaga,
at þú Loka
kveðira lastastöfom
Ægis höllo í.
Loki kvað:
Þegi þú, Iðunn,
þik kveð ek allra kvenna
vergiarnasta vera,
sitztu arma þína
lagðir itrþvegna
um þinn bróðurbana.
Iðunn kvað:
Loka ek kveðka
lastastöfum
Ægis höllo í;
Braga ek kyrri
biórreifan,
vilkat ek at it vreiðir vegiz.
Gefion kvað:
Hví it æsir tveir
skoloð inni hér
sáryrðom sakaz?
Lopzki þat veit,
at hann leikinn er
ok hann fiörgvall friá.
Loki kvað:
Þegi þú, Gefion,
þess mun ek nú geta,
er þik glapði at geði:
sveinn inn hvíti,
er þér sigli gaf
ok þú lagðir lær yfir.
Óðinn:
Ærr ertu, Loki,
ok örviti,
er þú fær þér Gefion at gremi,
þvíat aldar örlög
hygg ek at hón öll um viti
iafngörla sem ek.
Loki kvað:
Þegi þú, Óðinn,
þú kunnir aldregi
deila víg með verom;
opt þú gaft
þeim er þú gefa skyldira,
enom slævorom, sigr.
Óðinn kvað:
Veiztu, ef ek gaf
þeim er ek gefa ne skylda,
enom slævorom, sigr,
átta vetra
vartu fyr iörð neðan
kýr mólkandi ok kona,
ok hefir þú þar börn of borit,
ok hugða ek þat args aðal.
Loki kvað:
En þik síða kóðo
Sámseyo í,
ok draptu á vétt sem völor,
vitka líki
fórtu verþjóð yfir,
ok hugða ek þat args aðal.
Frigg kvað:
Örlögom ykrom
skylið aldregi
segia seggiom frá,
hvat it æsir tveir
drýgðuð í árdaga;
firriz æ forn rök firar.
Loki kvað:
Þegi þú, Frigg,
þú ert fiörgyns mær
ok hefir æ vergiörn verit,
er þá Véa ok Vilia
léztu þér, Viðris kvæn,
báða i baðmn um tekit.
Frigg kvað:
Veiztu, ef ek inni ættak
Ægis höllom i
Baldri líkan bur,
út þú ne kvæmir
frá ása sonom,
ok væri þá at þér vreiðom vegit.
Loki kvað:
Enn vill þú, Frigg,
at ek fleira telia
mína meinstafi;
ek þvi réd,
er þú rída sérat
siðan Baldr at sölom.
Freyia kvað:
Ærr ertu, Loki,
er þú yðra telr
lióta leiðstafi;
örlög Frigg
hygg ek at öll viti,
þótt hón siálfgi segi.
Loki kvað:
Þegi þú, Freyia,
þik kann ek fullgerva;
era þér vamma vant;
ása ok álfa,
er hér inni ero,
hverr hefir þinn hór verit.
Freyia kvað:
Flá er þér tunga,
hygg ek at þér fremr myni
ógott um gala;
reiðir ro þér æsir
ok ásynior,
hryggr muntu heim fara.
Loki kvað:
Þegi þú, Freyia,
þú ert fordæða
ok meini blandin miök,
síztu at bræðr þínom
siðo blíð regin,
ok myndir þú þá, Freyia, frata.
Niörðr kvað:
Þat er válitit,
þótt sér varðir vers fái,
hós eða hvárs;
hitt er undr, er áss ragr
er hér inn of kominn,
ok hefir sá börn of borit.
Loki kvað:
Þegi þú, Niörðr,
þú vart austr heðan
gíls um sendr at goðom;
Hymis meyiar
höfðo þik at hlandtrogi
ok þér i munn migo.
Niörðr kvað:
Sú eromk líkn,
er ek vark langt heðan
gísl um sendr at goðom,
þá ek mög gat,
þann er mangi fiár,
ok þikkir sá ása iaðarr.
Loki kvað:
Hættu nú, Niörðr,
haf þú á hófi þik!
munka ek þvi leyna lengr:
við systor þinni
gaztu slíkan mög,
ok era þó óno verr.
Týr kvað:
Freyr er beztr
allra ballriða
ása görðom í;
mey hann ne grætir
né mannz kono,
ok leysir ór höptom hvern.
Loki kvað:
Þegi þú, Týr,
þú kunnir aldregi
bera tilt með tveim;
handar ennar hægri
mun ek hinnar geta,
er þér sleit Fenrir frá.
Týr kvað:
Handar em ek vanr,
en þú hróðrs-vitnis;
böl er beggia þrá;
úlfgi hefir ok vel,
er í böndom skal
bíða ragnarökrs.
Loki kvað:
Þegi þú, Týr,
þat varð þinni kono,
at hón átti mög við mér;
öln né penning
hafðir þú þess aldregi
vanréttis, vesall.
Freyr kvað:
Úlfr sé ek liggia
árósi fyrir,
unz riúfaz regin;
því mundu næst,
nema þú nú þegir,
bundinn, bölvasmiðr!
Loki kvað:
Gulli keypta
léztu Gymis dóttur
ok seldir þitt svá sverð;
en er Muspellz synir
ríða Myrkvið yfir,
veizta þú þá, vesall, hvé þú vegr.
Byggvir:
Veiztu, ef ek öðli ættak
sem Ingunar-Freyr,
ok svá sælikt setr,
mergi smæra
mölða ek þá meinkráko
ok lemða alla í liðo.
Loki kvað:
Hvat er þat it litla
er ek þat löggra sék,
ok snapvíst snapir?
at eyrom Freys
mundu æ vera
ok und kvernom klaka.
Byggvir kvað:
Byggvir ek heiti,
en mik bráðan kveða
goð öll ok gumar;
því em ek hér hróðugr,
at drekka Hroptz megir
allir öl saman.
Loki kvað:
Þegi þú, Byggvir,
þú kunnir aldregi
deila með mönnum mat;
ok þik í fletz strá
finna ne máttu,
þá er vágo verar.
Heimdallr kvað:
Ölr ertu, Loki,
svá at þú ert örviti,
hví ne lezkaðu, Loki?
þvíat ofdrykkia
veldr alda hveim,
er sína mælgi ne manat.
Loki kvað:
Þegi þú, Heimdallr,
þér var í árdaga
it lióta líf um lagit:
aurgo baki
þú munt æ vera
ok vaka vörðr goða.
Skaði kvað:
Létt er þér, Loki;
munattu lengi svá
leika lausom hala,
þvíat þik á hiörvi skolo
ins hrímkalda magar
görnom binda goð.
Loki kvað:
Veiztu, ef mik á hiörvi skolo
ens hrímkalda magar
görnom binda goð,
fyrstr ok öfrstr
var ek at fiörlagi,
þars vér á Þiaza þrifom.
Skaði kvað:
Veiztu, ef fyrstr ok öfrstr
vartu at fiörlagi,
þá er ér á Þiaza þrifuð
frá mínom véom
ok vöngom skolo
þér æ köld ráð koma.
Léttari i málom
vartu við Laufeyiar son,
þá er þú létz mér á beð þinn boðit;
getit verðr oss slíks,
ef vér görva skolom
telia vömmin vár.
þá gekk Sif fram ok byrlaði Loka í hrímkálki miöð ok mælti:
Heill ver þú nú, Loki,
ok tak við hrímkálki
fullom forns miaðar,
heldr þú hana eina
látir með ása sonom
vammalausa vera.
Hann tók við horni ok drakk af:
Ein þú værir,
ef þú svá værir,
vör ok gröm at veri;
einn ek veit,
svá at ek vita þikkiomk,
hór ok af Hlorriða,
ok var þat sá inn lævísi Loki.
Beyla kvað:
Fiöll öll skiálfa;
hygg ek á för vera
heiman Hlórriða;
han ræðr ró
þeim er rægir hér
goð öll ok guma.
Loki kvað:
Þegi þú, Beyla,
þú ert Byggvis kvæn
ok meini blandinn miök;
ókynian meira
koma med ása sonom;
öll ertu, deigia, dritin.
Þá kom Þorr at ok kvað:
Þegi þú, rög vættr,
þér skal minn þrúðhamarr,
Miöllnir, mál fyrnema:
herða klett
drep ek þér hálsi af,
ok verðr þá þíno fiörvi um farit.
Loki kvað:
Iarðar burr
er hér nú inn kominn;
hví þrasir þú svá, Þórr?
en þá þorir þú ekki
er þú skalt við úlfinn vega,
ok svelgr hann allan Sigföður.
Þorr kvað:
Þegi þú, rög vættr,
þér skal minn þrúðhamarr,
Miöllnir, mál fyrnema:
upp ek þér verp
ok á austrvega,
síðan þík mangi sér.
Loki kvað:
Austrförum þínom
skaltu aldregi
segia seggiom frá,
sízt í hanska þumlungi
hnúkðir þú, einheri,
ok þóttiska þú þá Þórr vera.
Þorr kvað:
Þegi þú, rög vættr,
þér skal minn þrúðhamarr,
Miöllnir, mál fyrnema:
hendi inni hægri
drep ek þik Hrungnis bana,
svá at þér brotnar beina hvat.
Loki kvað:
Lifa ætla ek mér
langan aldr,
þóttu hætir hamri mér;
skarpar álar
þóttu þér Skrýmis vera,
ok máttira þú þá nesti ná,
ok svaltz þú þá hungri heill.
Þorr kvað:
Þegi þú, rög vættr,
þér skal minn þrúðhamarr,
Miöllnir, mál fyrnema:
Hrungnis bani
mun þér í hel koma
fyr nágrindr neðan.
Loki kvað:
Kvað ek fyr ásom,
kvað ek fyr ása sonom,
þaz mik hvatti hugr,
en fyr þér einom
mun ek út ganga,
þviat ek veit at þú vegr.
Öl görðir þú, Ægir,
en þú aldri munt
síðan sumbl um göra;
eiga þín öll,
er hér inni er,
leiki yfir logi,
ok brenni þér á baki.
En eptir þetta falz Loki í Fránangrs forsi í lax líki. Þar tóko æsir hann. Hann var bundinn með þörmom sonar síns Nara. En Narfi sonr hans varð at vargi. Skaði tók eitrorm ok festi upp yfir annlit Loka; draup þar ór eitr. Sigyn kona Loka sat þar ok helt munnlaug undir eitrit. En er munnlaugin var full, bar hón út eitrit; en meðan draup eitrit á Loka. Þá kiptiz hann svá hart við, at þaðan af skalf iörð öll; þat eru nú kallaðir landskiálptar.
Þrymskviða
Reiður var þá Vingþór
er hann vaknaði
og síns hamars
um saknaði,
skegg nam að hrista,
skör nam að dýja,
réð Jarðar bur
um að þreifast.
Og hann það orða
alls fyrst um kvað:
Heyrðu nú, Loki,
hvað eg nú mæli
er eigi veit
Jarðar hvergi
né upphimins:
ás er stolinn hamri.
Gengu þeir fagra
Freyju túna
og hann það orða
alls fyrst um kvað:
Muntu mér, Freyja,
fjaðurhams ljá
ef eg minn hamar
mættag hitta.
Freyja kvað:
Þó mynda eg gefa þér
þótt úr gulli væri
og þó selja
að væri úr silfri.
Fló þá Loki,
fjaðurhamur dundi,
uns fyr utan kom
ása garða
og fyr innan kom
jötna heima.
Þrymur sat á haugi,
þursa drottinn,
greyjum sínum
gullbönd snöri
og mörum sínum
mön jafnaði.
Þrymur kvað:
Hvað er með ásum?
Hvað er með álfum?
Hví ertu einn kominn
í Jötunheima?
Loki kvað:
Illt er með ásum,
illt er með álfum;
hefir þú Hlórriða
hamar um fólginn?
Þrymur kvað:
Eg hefi Hlórriða.
hamar um fólginn
átta röstum
fyr jörð neðan.
Hann engi maður
aftur um heimtir
nema færi mér
Freyju að kvæn.
Fló þá Loki,
fjaðurhamur dundi,
uns fyr utan kom
jötna heima
og fyr innan kom
ása garða.
Mætti hann Þór
miðra garða
og hann það orða
alls fyrst um kvað:
Hefir þú erindi
sem erfiði?
Segðu á lofti
löng tíðindi.
Oft sitjanda
sögur um fallast
og liggjandi
lygi um bellir.
Loki kvað:
Hefi eg erfiði
og erindi.
Þrymur hefir þinn hamar,
þursa drottinn.
Hann engi maður
aftur um heimtir
nema honum færi
Freyju að kvon.
Ganga þeir fagra
Freyju að hitta
og hann það orða
alls fyrst um kvað:
Bittu þig, Freyja,
brúðar líni;
við skulum aka tvö
í Jötunheima.
Reið varð þá Freyja
og fnásaði,
allur ása salur
undir bifðist,
stökk það hið mikla
men Brísinga:
Mig veistu verða
vergjarnasta
ef eg ek með þér
í Jötunheima.
Senn voru æsir
allir á þingi
og ásynjur
allar á máli
og um það réðu
ríkir tívar
hve þeir Hlórriða
hamar um sætti.
Þá kvað það Heimdallur,
hvítastur ása,
vissi hann vel fram
sem vanir aðrir:
Bindum vér Þór þá
brúðar líni,
hafi hann ið mikla
men Brísinga.
Látum und honum
hrynja lukla
og kvenvoðir
um kné falla
en á brjósti
breiða steina
og haglega
um höfuð typpum.
Þá kvað það Þór,
þrúðugur ás:
Mig munu æsir
argan kalla
ef eg bindast læt
brúðar líni.
Þá kvað það Loki
Laufeyjar sonur:
Þegi þú, Þór,
þeirra orða.
Þegar munu jötnar
Ásgarð búa
nema þú þinn hamar
þér um heimtir.
Bundu þeir Þór þá
brúðar líni
og inu mikla
meni Brísinga,
létu und honum
hrynja lukla
og kvenvoðir
um kné falla
en á brjósti
breiða steina
og haglega
um höfuð typptu.
Þá kvað Loki
Laufeyjar sonur:
Mun eg og með þér
ambátt vera,
við skulum aka tvö
í Jötunheima.
Senn voru hafrar
heim um reknir,
skyndir að sköklum,
skyldu vel renna.
Björg brotnuðu,
brann jörð loga,
ók Óðins sonur
í Jötunheima.
Þá kvað það Þrymur,
þursa drottinn:
Standið upp, jötnar,
og stráið bekki.
Nú færið mér
Freyju að kvon
Njarðar dóttur
úr Nóatúnum.
Ganga hér að garði
gullhyrndar kýr,
öxn alsvartir
jötni að gamni;
fjöld á eg meiðma,
fjöld á eg menja,
einnar mér Freyju
ávant þykir.
Var þar að kveldi
um komið snemma
og fyr jötna
öl fram borið.
Einn át uxa,
átta laxa,
krásir allar
þær er konur skyldu,
drakk Sifjar ver
sáld þrjú mjaðar.
Þá kvað það Þrymur,
þursa drottinn:
Hvar sáttu brúðir
bíta hvassara?
Sák-a eg brúðir
bíta breiðara
né inn meira mjöð
mey um drekka.
Sat in alsnotra
ambátt fyrir
er orð um fann
við jötuns máli:
Át vætur Freyja
átta nóttum,
svo var hún óðfús
í Jötunheima.
Laut und línu,
lysti að kyssa,
en hann utan stökk
endlangan sal:
Hví eru öndótt
augu Freyju?
Þykir mér úr augum
eldur um brenna.
Sat in alsnotra
ambátt fyrir
er orð um fann
við jötuns máli:
Svaf vætur Freyja
átta nóttum,
svo var hún óðfús
í Jötunheima.
Inn kom in arma
jötna systir,
hin er brúðfjár
biðja þorði:
Láttu þér af höndum
hringa rauða,
ef þú öðlast vilt
ástir mínar,
ástir mínar,
alla hylli.
Þá kvað það Þrymur,
þursa drottinn:
Berið inn hamar
brúði að vígja,
leggið Mjöllni
í meyjar kné,
vígið okkur saman
Várar hendi.
Hló Hlórriða
hugur í brjósti
er harðhugaður
hamar um þekkti;
Þrym drap hann fyrstan,
þursa drottin,
og ætt jötuns
alla lamdi.
Drap hann ina öldnu
jötna systur,
hin er brúðfjár
um beðið hafði,
hún skell um hlaut
fyr skillinga,
en högg hamars
fyr hringa fjöld.
Svo kom Óðins sonur
endur að hamri.
Vegtamskviða
(Baldrs Draumar)
Senn váru æsir
allir á þingi
ok ásynjur
alla á máli,
ok um þat réðu
ríkir tívar,
hví væri Baldri
ballir draumar.
Upp reis Óðinn,
alda gautr,
ok hann á Sleipni
söðul of lagði;
reið hann niðr þaðan
niflheljar til;
mætti hann hvelpi,
þeim er ór helju kom.
Sá var blóðugr
um brjóst framan
ok galdrs föður
gól of lengi;
fram reið Óðinn,
foldvegr dunði;
hann kom at hávu
Heljar ranni.
Þá reið Óðinn
fyrir austan dyrr,
þar er hann vissi
völu leiði;
nam hann vittugri
valgaldr kveða,
unz nauðig reis,
nás orð of kvað:
"Hvat er manna þat
mér ókunnra,
er mér hefir aukit
erfitt sinni?
Var ek snivin snævi
ok slegin regni
drifin döggu,
dauð var ek lengi."
Óðinn kvað:
"Vegtamr ek heiti,
sonr em ek Valtams;
segðu mér ór helju,
ek mun ór heimi:
Hveim eru bekkir
baugum sánir
flet fagrlig
flóuð gulli?"
Völva kvað:
"Hér stendr Baldri
of brugginn mjöðr,
skírar veigar,
liggr skjöldr yfir,
en ásmegir
í ofvæni;
nauðug sagðak,
nú mun ek þegja."
Óðinn kvað:
"Þegj-at-tu, völva,
þik vil ek fregna,
unz alkunna,
vil ek enn vita:
Hverr mun Baldri
at bana verða
ok Óðins son
aldri ræna?"
Völva kvað:
"Höðr berr hávan
hróðrbaðm þinig,
hann mun Baldri
at bana verða
ok Óðins son
aldri ræna;
nauðug sagðak,
nú mun ek þegja."
Óðinn kvað:
"Þegj-at-tu, völva,
þik vil ek fregna,
unz alkunna,
vil ek enn vita:
Hverr mun heift Heði
hefnt of vinna
eða Baldrs bana
á bál vega?"
Völva kvað:
Rindr berr Vála
í vestrsölum,
sá mun Óðins sonr
einnættr vega:
hönd of þvær
né höfuð kembir,
áðr á bál of berr
Baldrs andskota;
nauðug sagðak,
nú mun ek þegja."
Óðinn kvað:
"Þegj-at-tu, völva,
þik vil ek fregna,
unz alkunna,
vil ek enn vita:
Hverjar ro þær meyjar,
er at muni gráta
ok á himin verpa
halsa skautum?"
Völva kvað:
"Ert-at-tu Vegtamr,
sem ek hugða,
heldr ertu Óðinn,
aldinn gautr."
Óðinn kvað:
"Ert-at-tu völva
né vís kona,
heldr ertu þriggja
þursa móðir."
Völva kvað:
"Heim ríð þú, Óðinn,
ok ver hróðigr,
svá komir manna
meir aftr á vit,
er lauss Loki
líðr ór böndum
ok ragna rök
rjúfendr koma."
Rígsþula
Svá segja menn í fornum sögum, at einnhverr af ásum, sá er Heimdallr hét, fór ferðar sinnar ok fram með sjóvarströndu nökkurri, kom at einum húsabæ ok nefndist Rígr. Eftir þeiri sögu er kvæði þetta:
1.
Ár kváðu ganga
grænar brautir
öflgan ok aldinn
ás kunnigan,
ramman ok röskvan
Ríg stíganda.
2.
Gekk hann meir at þat
miðrar brautar;
kom hann at húsi,
hurð var á gætti;
inn nam at ganga,
eldr var á golfi;
hjón sátu þar
hár at arni,
Ái ok Edda,
aldinfalda.
3.
Rígr kunni þeim
ráð at segja;
meir settisk hann
miðra fletja,
en á hlið hvára
hjón salkynna.
4.
Þá tók Edda
ökkvinn hleif,
þungan ok þykkvan,
þrunginn sáðum;
bar hon meir at þat
miðra skutla,
soð var í bolla,
setti á bjóð;
var kalfr soðinn
krása beztr.
5.
Rígr kunni þeim
ráð at segja;
reis hann upp þaðan,
réðsk at sofna;
meir lagðisk hann
miðrar rekkju,
en á hlið hvára
hjón salkynna.
6.
Þar var hann at þat
þríar nætr saman,
gekk hann meir at þat
miðrar brautar;
liðu meir at þat
mánuðr níu.
7.
Jóð ól Edda
jósu vatni,
hörvi svartan,
hétu Þræl.
8.
Hann nam at vaxa
ok vel dafna;
var þar á höndum
hrokkit skinn,
kropnir knúar,
fingr digrir,
fúlligt andlit,
lotr hryggr,
langir hælar.
9.
Nam han meir at þat
magns of kosta,
bast at binda,
byrðar gerva;
bar hann heim at þat
hrís gerstan dag.
10.
Þar kom at garði
gengilbeina,
aurr var á iljum,
armr sólbrunninn,
niðrbjúgt er nef,
nefndisk Þír.
11.
Miðra fletja
meir settisk hon;
sat hjá henni
sonr húss;
ræddu ok rýndu,
rekkju gerðu
Þræll ok Þír
þrungin dægr.
12.
Börn ólu þau,
- bjuggu ok unðu, -
hygg ek at héti
Hreimr ok Fjósnir,
Klúrr ok Kleggi,
Kefsir, Fúlnir,
Drumbr, Digraldi,
Dröttr ok Hösvir.
Lútr ok Leggjaldi;
lögðu garða,
akra töddu,
unnu at svínum,
geita gættu,
grófu torf.
13.
Dætr váru þær
Drumba ok Kumba,
Ökkvinkalfa
ok Arinnefja,
Ysja ok Ambátt,
Eikintjasna,
Tötrughypja
ok Trönubeina.
Þaðan eru komnar
þræla ættir.
14.
Gekk Rígr at þat
réttar brautir,
kom hann at höllu,
hurð var á skíði,
inn nam at ganga,
eldr var á golfi,
hjón sátu þar,
heldu á sýslu.
15.
Maðr teglði þar
meið til rifjar;
var skegg skapat,
skör var fyrir enni,
skyrtu þröngva,
skokkr var á golfi.
16.
Sat þar kona,
sveigði rokk,
breiddi faðm,
bjó til váðar;
sveigr var á höfði,
smokkr var á bringu,
dúkr var á halsi,
dvergar á öxlum.
Afi ok Amma
áttu hús.
17.
Rígr kunni þeim
ráð at segja;
[meir settisk hann
miðra fletja,
en á hlið hvára
hjón salkynna].
18.
[Þá tók Amma]
-- -- --
var kalfr soðinn
krása beztr.
19.
[Rígr kunni þeim
ráð at segja]
reis frá borði,
réð at sofna;
meir lagðisk hann
miðrar rekkju,
en á hlið hvára
hjón salkynna.
20.
Þar var hann at þat
þríar nætr saman;
liðu meir at þat
mánuðr níu.
21.
Jóð ól Amma
jósu vatni,
kölluðu Karl,
kona sveip rifti,
rauðan ok rjóðan,
riðuðu augu.
22.
Hann nam at vaxa
ok vel dafna,
öxn nam at temja,
arðr at gerva,
hús at timbra
ok hlöður smíða,
karta at gerva
ok keyra plóg.
23.
Heim óku þá
hanginluklu,
geitakyrtlu,
giftu Karli;
Snör heitir sú,
settisk und rifti;
bjuggu hjón,
bauga deildu,
breiddu blæjur
ok bú gerðu.
24.
Börn ólu þau,
- bjuggu ok unðu, -
hét Halr ok Drengr,
Hölðr, Þegn ok Smiðr,
Breiðr, Bóndi,
Bundinskeggi,
Búi ok Boddi,
Brattskeggr ok Seggr.
25.
Enn hétu svá
öðrum nöfnum,
Snót, Brúðr, Svanni,
Svarri, Sprakki,
Fljóð, Sprund ok Víf,
Feima, Ristill.
Þaðan eru komnar
karla ættir.
26.
Gekk Rígr þaðan
réttar brautir;
kom hann at sal,
suðr horfðu dyrr,
var hurð hnigin,
hringr var í gætti.
27.
Gekk hann inn at þat,
golf var stráat;
sátu hjón,
sáusk í augu,
Faðir ok Móðir,
fingrum at leika.
28.
Sat húsgumi
ok sneri streng,
alm of bendi,
örvar skefti;
en húskona
hugði at örmum,
strauk of rifti,
sterti ermar.
29.
Keisti fald,
kinga var á bringu,
síðar slæður,
serk bláfáan;
brún bjartari,
brjóst ljósara,
hals hvítari
hreinni mjöllu.
30.
Rígr kunni þeim
ráð at segja;
meir settisk hann
miðra fletja,
en á hlið hvára
hjón salkynna.
31.
Þá tók Móðir
merkðan dúk,
hvítan af hörvi,
hulði bjóð,
hon tók at þat
hleifa þunna,
hvíta af hveiti,
ok hulði dúk.
32.
Framm setti hon
fulla skutla,
silfri varða, á bjóð,
fáin fleski
ok fugla steikða,
vín var í könnu,
varðir kálkar;
drukku ok dæmðu,
dagr var á sinnum.
33.
Rígr kunni þeim
ráð at segja;
reis hann at þat,
rekkju gerði.
Þar var hann at þat
þríar nætr saman;
gekk hann meir at þat
miðrar brautar;
liðu meir at þat
mánuðr níu.
34.
Svein ól Móðir,
silki vafði,
jósu vatni,
Jarl létu heita;
bleikt var hár,
bjartir vangar,
ötul váru augu
sem yrmlingi.
35.
Upp óx þar
Jarl á fletjum;
lind nam at skelfa,
leggja strengi,
alm at beygja,
örvar skefta,
flein at fleygja,
frökkur dýja,
hestum ríða,
hundum verpa,
sverðum bregða,
sund at fremja.
36.
Kom þar ór runni
Rígr gangandi,
Rígr gangandi,
rúnar kendi;
sitt gaf heiti,
son kveðsk eiga;
þann bað hann eignask
óðalvöllu,
óðalvöllu,
aldnar byggðir.
37.
Reið hann meir þaðan
myrkvan við,
hélug fjöll,
unz at höllu kom;
skaft nam at dýja,
skelfði lind,
hesti hleypði
ok hjörvi brá;
víg nam at vekja,
völl nam at rjóða,
val nam at fella,
vá til landa.
38.
Réð hann einn at þat
átján búum,
auð nam skipta,
öllum veita
meiðmar ok mösma,
mara svangrifja,
hringum hreytti,
hjó sundr baug.
39.
Óku ærir
úrgar brautir,
kómu at höllu,
þar er Hersir bjó;
mey átti hann
mjófingraða,
hvíta ok horska,
hétu Erna.
40.
Báðu hennar
ok heim óku,
giftu Jarli,
gekk hon und líni;
saman bjuggu þau
ok sér unðu,
ættir jóku
ok aldrs nutu.
41.
Burr var inn ellsti,
en Barn annat,
Jóð ok Aðal,
Arfi, Mögr,
Niðr ok Niðjungr,
- námu leika, -
Sonr ok Sveinn,
- sund ok tafl, -
Kundr hét enn,
Konr var inn yngsti
42.
Upp óxu þar
Jarli bornir,
hesta tömðu,
hlífar bendu,
skeyti skófu,
skelfðu aska.
43.
En Konr ungr
kunni rúnar,
ævinrúnar
ok aldrrúnar;
meir kunni hann
mönnum bjarga,
eggjar deyfa,
ægi lægja.
44.
Klök nam fugla,
kyrra elda,
sefa of svefja,
sorgir lægja,
afl ok eljun
átta manna.
45.
Hann við Ríg jarl
rúnar deildi,
brögðum beitti
ok betr kunni;
þá öðlaðisk
ok þá eiga gat
Rígr at heita,
rúnar kunna.
46.
Reið Konr ungr
kjörr ok skóga,
kolfi fleygði,
kyrrði fugla.
47.
Þá kvað þat kráka,
sat kvisti ein:
"Hvat skaltu, Konr ungr,
kyrra fugla?
Heldr mætti ér
hestum ríða,
[hjörvi bregða]
ok her fella.
48.
Á Danr ok Danpr
dýrar hallir,
æðra óðal
en ér hafið;
þeir kunnu vel
kjóli at ríða,
egg at kenna,
undir rjúfa."
49.
Brún bjartari,
brjóst ljósara,
hals hvítari
hreinni mjöllu.
50.
Bjuggu hjón,
bauga deildu.
Hrafnagaldur Óðins
Alföður orkar
álfar skilja
vanir vitu
vísa nornir
elur íviðja
aldir bera
þreyja þursar
þrá valkyrjur.
Ætlun æsir
illa gátu
veður villtu
vættar rúnum;
Óðhræris skyldi
Urður geyma
máttk at verja
mestum þorra.
Hverfur því Hugur
himna leitar,
grunar guma
grand ef dvelur;
þótti er Þráins
þunga draumur,
Dáins dulu (dvergur)
draumur þótti.
Dugur er með dvergum
dvína, heimar
niður að Ginnungs
niði sökkva;
oft Alsviður
ofan fellir,
oft af föllnum
aftur safnar.
Stendur æva
strind né röðull,
lofti með lævi
linnir ei straumi
mærum dylst
í Mímis brunni
vissa vera;
vitið enn, eða hvað?
Dvelur í dölum
dís forvitin,
Yggdrasils frá
aski hnigin;
álfa ættar
Iðunni hétu,
Ívalds eldri
yngsta barna.
Eirði illa
ofankomu,
hárbaðms undir
haldin meiði;
kunni síst
að kundar Njörva,
vön að værri
vistum heima.
Sjá sigtívar
syrgja Naumu
viggjar að véum;
vargsbelg seldu,
lét í færast,
lyndi breytti,
lék að lævísi,
litum skipti.
Valdi Viðrir
vörð Bifrastar
Gjallar sunnu
gátt að frétta,
heims hvívetna
hvert er vissi;
Bragi og Loftur
báru kviðu.
Galdur gólu,
göndum riðu,
Rögnir og Reginn
að ranni heimis;
hlustar Óðinn
Hliðskjálfu í;
leit braut vera
langa vegu.
Frá enn vitri
veiga selju
banda burður
og brauta sinnar;
hlýrnis, heljar,
heims ef vissi
ártíð, æfi,
aldurtila.
Né mun mælti,
né mál knátti
Gefjun greiða,
né glaum hjaldi;
tár af tíndust
törgum hjarnar,
eljunfaldin
endurrjóða.
Eins kemur austan
úr Élivágum
þorn af akri
þurs hrímkalda,
hveim drepur dróttir
Dáinn allar
mæran of Miðgarð
með nátt hverri.
Dofna þá dáðir
detta hendur,
svífur of svimi
sverð áss hvíta;
rennir örvit
rýgjar glyggvi,
sefa sveiflum
sókn gjörvallri.
Jamt þótti Jórunn
jólnum komin,
sollin sútum,
svars er ei gátu;
sóttu því meir
að syn var fyrir,
mun þó miður
mælgi dugði.
Fór frumkvöðull
fregnar brauta,
hirðir að Herjans
horni Gjallar;
Nálar nefa
nám til fylgis,
greppur Grímnis
grund varðveitti.
Vingólf tóku
Viðars þegnar,
Fornljóts sefum
fluttir báðir;
iðar ganga,
æsi kveðja
Yggjar þegar
við ölteiti.
Heilan Hangatý
heppnastan ása,
virt öndvegis
valda báðu;
sæla að sumbli
sitja día,
æ með Yggjungi
yndi halda
Bekkjarsett
að Bölverks ráði
sjöt Sæhrímni
saddist rakna;
Skögul að skutlum
skaptker Hnikars
mat af miði
Mímis hornum.
Margs of frágu
máltíð yfir
Heimdall há goð,
hörgar Loka,
spár eða spakmál
sprund ef kenndi,
undorn of fram,
unz nam húma.
Illa létu
orðið hafa
erindleysu
oflítilfræga;
vant að væla
verða myndi,
svo af svanna
svars of gæti.
Ansar Ómi
allir hlýddu:
,,Nótt skal nema
nýræða til;
hugsi til myrgins
hver sem orkar
ráð til leggja
rausnar ásum!"
Rann með röstum
Rindar móður
fóðurlarður
fenris valla;
gengu frá gildi
goðin, kvöddu
Hropt og Frigg
sem Hrímfaxa fór.
Dýrum settan
Dellings mögur
jó fram keyrði
jarknasteinum:
mars of Manheim
mön af glóar,
dró leik Dvalinns
drösull í reið.
Jörmungrundar
í jódyn nyrðra
und rót yztu
aðalþollar
gengu til rekkju
gýgjur og þursar,
náir, dvergar
og dökkálfar.
Risu raknar,
rann álfröðull,
norður að Niflheim
njóla sótti;
upp nam Árgjöll
Úlfrúnar niður,
hornþytvaldur
Himinbjarga.
Völundarkviða
Frá Völundi
Níðaður hét konungur í Svíþjóð. Hann átti tvo sonu og eina dóttur. Hún hét Böðvildur. Bræður vóru þrír, synir Finnakonungs. Hét einn Slagfiður, annar Egill, þriðji Völundur. Þeir skriðu og veiddu dýr. Þeir kómu í Úlfdali og gerðu sér það hús. Þar er vatn er heitir Úlfsjár. Snemma um morgun fundu þeir á vatnsströndu konur þrjár, og spunnu lín. Þar vóru hjá þeim álftarhamir þeirra. Það vóru valkyrjur. Þar vóru tvær dætur Hlöðvés konungs, Hlaðguður svanhvít og Hervör alvitur, in þriðja var Ölrún Kjársdóttir af Vallandi. Þeir höfðu þær heim til skála með sér. Fékk Egill Ölrúnar en Slagfiður Svanhvítrar, en Völundur Alvitrar. Þau bjuggu sjö vetur. Þá flugu þær að vitja víga og kómu eigi aftur. Þá skreið Egill að leita Ölrúnar en Slagfiður leitaði Svanhvítrar en Völundur sat í Úlfdölum. Hann var hagastur maður svo að menn viti í fornum sögum. Níðuður konungur lét hann höndum taka svo sem hér er um kveðið:
1. Meyjar flugu sunnan
myrkvið í gögnum,
alvitur ungar
örlög drýgja.
Þær á sævarströnd
settust að hvílast,
drósir suðrænar,
dýrt lín spunnu.
2. Ein nam þeirra
Egil að verja,
fögur mær fira,
faðmi ljósum.
Önnur var Svanhvít,
svanfjaðrar dró,
en in þriðja
þeirra systir
varði hvítan
háls Völundar.
3. Sátu síðan
sjö vetur að það
en inn átta
allan þráðu
en inn níunda
nauður um skildi.
Meyjar fýstust
á myrkvan við,
alvitur ungar,
örlög drýgja.
4. Kom þar af veiði
veðureygur skyti,
Slagfiður og Egill
sali fundu auða,
gengu út og inn
og um sáust.
5. Austur skreið Egill
að Ölrúnu
en suður Slagfiður
að Svanhvítu,
en einn Völundur
sat í Úlfdölum.
6. Hann slá gull rautt
við gim fástan,
lukti hann alla
lind baugum vel.
Svo beið hann
sinnar ljóssar
kvonar ef honum
koma gerði.
7. Það spyr Níðuður,
Njára dróttinn,
að einn Völundur
sat í Úlfdölum.
Nóttum fóru seggir,
negldar vóru brynjur,
skildir bliku þeirra
við inn skarða mána.
8. Stigu úr sölum
að salar gafli,
gengu inn þaðan
endlangan sal;
sáu þeir á bast
bauga dregna,
sjö hundruð allra,
er sá seggur átti.
9. Og þeir af tóku
og þeir á létu,
fyr einn utan,
er þeir af létu.
10. Kom þar af veiði
veðureygur skyti,
Völundur líðandi
um langan veg.
Gekk brúnnar
beru hold steikja,
ár brann hrísi
allþurr fura,
viður inn vindþurri,
fyrir Völundi.
11. Sat á berfjalli,
bauga taldi,
álfa ljóði,
eins saknaði;
hugði hann að hefði
Hlöðvés dóttir,
alvitur unga,
væri hún aftur komin.
12. Sat hann svo lengi
að hann sofnaði;
og hann vaknaði
viljalaus;
vissi sér á höndum
höfgar nauðir
en á fótum
fjötur um spenntan.
Völundur kvað:
13. Hverjir eru jöfrar
þeir er á lögðu
bestibyrsíma
og mig bundu?
14. Kallaði nú Níðuður
Njára dróttinn:
Hvar gastu, Völundur,
vísi álfa,
vora aura
í Úlfdölum?
Gull var þar eigi
á Grana leiðu,
fjarri hugða eg vort land
fjöllum Rínar.
Völundur kvað:
15. Man eg að vér meiri
mæti áttum
er vér heil hjú
heima vórum:
Hlaðguður og Hervör
borin var Hlöðvé
kunn var Ölrún
Kjárs dóttir.
16. (Úti stendur kunnig
kvon Níðaðar),
hún inn um gekk
endlangan sal,
stóð á gólfi,
stillti röddu:
Er-a sá nú hýr
er úr holti fer.
Níðuður konungur gaf dóttur sinni Böðvildi gullhring þann er hann tók af bastinu að Völundar, en hann sjálfur bar sverðið er Völundur átti.
En drottning kvað:
17. Tenn honum teygjast
er honum er téð sverð
og hann Böðvildar
baug um þekkir.
Ámun eru augu
ormi þeim inum frána.
Sníðið ér hann
sina magni
og setjið hann síðan
í Sævarstöð.
Svo var gert, að skornar vóru sinar í knésbótum og settur í hólm einn er þar var fyrir landi, er hét Sævarstaður. Þar smíðaði hann konungi alls kyns gersimar. Engi maður þorði að fara til hans nema konungur einn.
Völundur kvað:
18. Skín Níðaði
sverð á linda,
það er eg hvessta
sem eg hagast kunna
og eg herðag
sem mér hægst þótti.
Sá er mér fránn mækir
æ fjarri borinn,
Sékk-a eg þann Völundi
til smiðju borinn
Nú ber Böðvildur
brúðar minnar
bíðk-a eg þess bót
bauga rauða.
19. Sat hann, né hann svaf, ávallt
og hann sló hamri;
vél gerði hann heldur
hvatt Níðaði.
Drifu ungir tveir
á dýr sjá,
synir Níðaðar,
í Sævarstöð.
20. Kómu þeir til kistu,
kröfðu lukla,
opin var illúð
er þeir í sáu.
Fjöld var þar menja
er þeim mögum sýndist
að væri gull rautt
og gersimar.
Völundur kvað:
21. Komið einir tveir,
komið annars dags;
ykkur læt eg það gull
um gefið verða.
Segið-a meyjum
né salþjóðum,
manni öngum,
að ið mig fyndið.
22. Snemma kallaði
seggur [á] annan,
bróðir á bróður:
Göngum baug sjá!
23. Kómu til kistu,
kröfðu lukla,
opin var illúð
er þeir í litu.
24. Sneið af höfuð
húna þeirra
og undir fen fjöturs
fætur um lagði
en þær skálar,
er und skörum vóru,
sveip hann utan silfri,
seldi Níðaði.
25. En úr augum
jarknasteina
sendi hann kunnigri
kván Níðaðar,
en úr tönnum
tveggja þeirra
sló hann brjóstkringlur
sendi Böðvildi.
26. Þá nam Böðvildur
baugi að hrósa
- - -
- - -
er brotið hafði:
Þorig-a eg að segja
nema þér einum.
Völundur kvað:
27. Eg bæti svo
brest á gulli
að feður þínum
fegri þykir
og mæður þinni
miklu betri
og sjálfri þér
að sama hófi.
28. Bar hann hana bjóri
því að hann betur kunni
svo að hún í sessi
um sofnaði.
Nú hefi eg hefnt
harma minna
allra nema einna
íviðgjarna.
29. Vel eg, kvað Völundur,
verða eg á fitjum
þeim er mig Níðaðar
námu rekkar.
Hlæjandi Völundur
hófst að lofti,
grátandi Böðvildur
gekk úr eyju,
tregði för friðils
og föður reiði.
30. Úti stendur kunnig
kvon Níðaðar
og hún inn um gekk
endlangan sal.
En hann á salgarð
settist að hvílast.
Vakir þú, Níðuður
Njára dróttinn?
Níðuður kvað:
31. Vaki eg ávallt
viljalaus,
sofna eg minnst
síst mína sonu dauða;
kell mig í höfuð,
köld eru mér ráð þín,
vilnumk eg þess nú
að eg við Völund dæma.
32. Seg þú mér það, Völundur,
vísi álfa,
af heilum hvað varð
húnum mínum.
Völundur kvað:
33. Eiða skaltu mér áður
alla vinna,
að skips borði
og að skjaldar rönd,
að mars bægi
og að mækis egg
að þú kvelj-at
kvon Völundar
né brúði minni
að bana verðir,
þótt vér kvon eigim,
þá er þér kunnið,
eða jóð eigim
innan hallar.
34. Gakk þú til smiðju
þeirrar er þú gerðir,
þar finnur þú belgi
blóði stokkna;
sneið eg af höfuð
húna þinna
og und fen fjöturs
fætur um lagðag.
35. En þær skálar,
er und skörum vóru,
sveip eg utan silfri,
senda eg Níðaði;
en úr augum
jarknasteina
senda eg kunnigri
kvon Níðaðar,
en úr tönnum
tveggja þeirra
sló eg brjóstkringlur,
senda eg Böðvildi.
36. Nú gengur Böðvildur
barni aukin,
einkadóttir
ykkur beggja.
Níðuður kvað:
37. Mæltir-a þú það mál
er mig meir tregi
né eg þig vilja, Völundur,
verr um níta.
Er-at svo maður hár
að þig af hesti taki
né svo öflugur
að þig neðan skjóti
þar er þú skollir
við ský uppi.
38. Hlæjandi Völundur
hófst að lofti
en ókátur Níðuður
sat þá eftir.
Níðuður kvað:
39. Upp rístu, Þakkráður,
þræll minn besti
bið þú Böðvildi,
meyna bráhvítu,
ganga fagurvarin
við föður ræða.
40. Er það satt, Böðvildur,
er sögðu mér.
Sátuð ið Völundur
saman í hólmi?
Böðvildur kvað:
41. Satt er það, Níðuður,
er sagði þér.
Sátum við Völundur
saman í hólmi
eina ögurstund,
æva skyldi.
Eg vætur honum
vinna kunnag,
eg vætur honum
vinna máttag.
Grógaldr
Sonr kvað:
"Vaki þú, Gróa,
vaki þú, góð kona,
vek ek þik dauðra dura,
ef þú þat mant,
at þú þinn mög bæðir
til kumbldysjar koma."
Gróa kvað:
"Hvat er nú annt
mínum eingasyni,
hverju ertu nú bölvi borinn,
er þú þá móður kallar,
er til moldar er komin
ok ór ljóðheimum liðin?"
Sonr kvað:
"Ljótu leikborði
skaut fyr mik in lævísa kona,
sú er faðmaði minn föður;
þar bað hon mik koma,
er kvæmtki veit,
móti Menglöðu."
Gróa kvað:
"Löng er för,
langir ro farvegar,
langir ro manna munir,
ef þat verðr,
at þú þinn vilja bíðr,
ok skeikar þá Skuld at sköpum."
Sonr kvað:
"Galdra þú mér gal,
þá er góðir eru,
bjarg þú, móðir, megi;
á vegum allr
hygg ek, at ek verða muna,
þykkjumk ek til ungr afi."
Gróa kvað:
"Þann gel ek þér fyrstan,
- þann kveða fjölnýtan,
þann gól Rindi Rani, -
at þú of öxl skjótir,
því er þér atalt þykkir;
sjalfr leið þú sjalfan þik.
Þann gel ek þér annan,
ef þú árna skalt
viljalauss á vegum,
Urðar lokur
haldi þér öllum megum,
er þú á sinnum sér.
Þann gel ek þér inn þriðja,
ef þér þjóðáar
falla at fjörlotum,
Horn ok Ruðr
snúisk til heljar meðan,
en þverri æ fyr þér.
Þann gel ek þér inn fjórða,
ef þik fjándr standa
görvir á galgvegi,
hugr þeim hverfi
til handa þér,
ok snúisk þeim til sátta sefi.
Þann gel ek þér inn fimmta,
ef þér fjöturr verðr
borinn at boglimum,
leysigaldr læt ek
þér fyr legg of kveðinn,
ok stökkr þá láss af limum,
en af fótum fjöturr.
Þann gel ek þér inn sétta,
ef þú á sjó kemr
meira en menn viti,
logn ok lögr
gangi þér í lúðr saman
ok léi þér æ friðdrjúgrar farar.
Þann gel ek þér inn sjaunda,
ef þik sækja kemr
frost á fjalli háu,
hræva kulði
megi-t þínu holdi fara,
ok haldisk æ lík at liðum.
Þann gel ek þér inn átta,
ef þik úti nemr
nótt á niflvegi,
at því firr megi
þér til meins gera
kristin dauð kona.
Þann gel ek þér inn níunda,
ef þú við inn naddgöfga
orðum skiptir jötun,
máls ok mannvits
sé þér á minni ok hjarta
gnóga of gefit.
Far þú nú æva,
þar er forað þykkir,
ok standi-t þér mein fyr munum;
á jarðföstum steini
stóð ek innan dura,
meðan ek þér galdra gól.
Móður orð
ber þú, mögr, heðan
ok lát þér í brjósti búa;
iðgnóga heill
skaltu of aldr hafa,
meðan þú mín orð of mant."